Bændablaðið - 28.03.2019, Qupperneq 43

Bændablaðið | Fimmtudagur 28. mars 2019 43
staðan þannig í Danmörku að
kúabændur hefðu allt of mikið
„listrænt frelsi“ eins og hann
orðaði það og útskýrði með því að
t.d. væri fóðrun geldkúa ótrúlega
breytileg á milli kúabúa, sem og
hvernig staðið væri að uppeldi á
kálfum og fleira mætti nefna. Fyrir
lægju upplýsingar og rannsóknir
sem sýna nokkuð ítarlega hvernig
best sé að standa að þessu til að ná
hámarks árangri en fyrst bændur
geti leyft sér að gera þetta með afar
ólíkum hætti segi það eingöngu að
það sé töluvert svigrúm til að bæta
reksturinn og afkomuna.
Umhverfisvænni framleiðsla
Dönsku samtökin hafa ákveðið
að stefna á mun umhverfisvænni
framleiðslu en nú er og raunar
að leggja sérstaka áherslu á
umhverfismál og með því að
verða leiðandi í Evrópu á þessu
sviði. Þetta endurspeglast m.a.
í áherslum afurðafyrirtækjanna
Danish Crown, sem er í slátrun og
vinnslu, og Arla Foods Amba, sem
er í mjólkurframleiðslu. Bæði þessi
félög, sem eru í eigu bænda, hafa
ákveðið að í síðasta lagi árið 2050
verði ekkert sótspor af starfsemi
félaganna hvort heldur sem er við
frumframleiðslu, vinnslu eða sölu.
Afar metnaðarfullt skref sem mun
krefjast bæði mikillar vinnu við
rannsóknir, þróun, kynbætur og
meira mætti taka til.
Athygli vekur að þessi
ákvörðun er tekin af búgreininni
sjálfri og afurðafélögum bænda
en ekki af stjórnvöldum eða
opinberum aðilum. Sýnir á
margan hátt metnaðinn sem að
baki býr. Nú þegar státa Danir af
því að vera með umhverfisvænstu
mjólkurframleiðslu og næst
umhverfisvænstu nautakjöts-
framleiðslu Evrópu svo e.t.v.
verður þeirra vinna heldur minni
en annarra þjóða sem e.t.v. ákveða
að taka sömu ákvörðun.
Of mikið um slys
Í yfirliti þeirra Christian og Idu
kom einnig fram að þar í landi
hafa menn áhyggjur af of tíðum
alvarlegum slysum í landbúnaði,
en á liðnum árum má rekja 42%
alvarlegra slysa í landbúnaði til
meðhöndlunar á nautgripum og
ekki nema 19% slysa megi rekja
til vinnu við vélar og 13% vegna
falls með einhverjum hætti.
Danskir kúabændur voru því á
fundinum hvattir til þess að setja
forvarnir á dagskrána enda þykir
víst að koma megi í veg fyrir mörg
hinna alvarlegu slysa með fræðslu
einni saman.
Engin aflílfun ungkálfa
eftir 2021!
Ein af áhugaverðari markmiðs-
setningum hinna dönsku samtaka
nautgripabænda er að frá og
með áramótunum 2022 verði
enginn kálfur aflífaður nema
vegna dýravelferðar. Þetta kann
að hljóma einkennilegt markmið
en tilfellið er að meðal kúabænda
með Jersey kýr er það í dag
frekar algengt að nautkálfar eru
aflífaðir í stað þess að setja þá á
til kjötframleiðslu vegna slakrar
vaxtargetu. Notkun á Jersey er
nokkuð algeng í Danmörku og
skýrir það þetta markmið. Þess má
geta í þessu sambandi að svokölluð
ungkálfaslátrun er næsta óþekkt
fyrirbæri í Danmörku.
Hagnaður en þurrkurinn
hafði áhrif
Í erindi sínu komu þau Ida
og Christian að sjálfsögðu
inn á rekstrartölur úr danskri
nautgriparækt en nú liggur fyrir
uppgjör síðasta árs og kom fram að
þurrkasumarið mikla síðasta sumar
hafi veruleg áhrif á rekstur margra
kúabúa vegna minni og lélegri
uppskeru. Utan Danmerkur er oft
talað um erfiða stöðu þarlendra
kúabúa og að mörg dönsk kúabú
séu afar skuldsett og það er rétt.
Hins vegar er ekki oft talað um
rekstur búanna en tilfellið er að
þrátt fyrir skuldsetningu margra
búa þá hefur rekstur þeirra að
jafnaði gengið afar vel og það
þrátt fyrir lágt afurðastöðvaverð
á köflum. Skýringin felst fyrst og
fremst í miklum meðalafurðum
kúnna og bústærðinni en dönsku
kúabúin eru að jafnaði með um
210 árskýr núna.
Samkvæmt rekstraruppgjöri
frá 148 kúabúum í Danmörku
vegna ársins 2018, sem þau
Christian og Ida greindu frá, dróst
meðalhagnaður búanna saman á
milli ára en árið 2017 var hann
1,5 milljónir danskra króna eða
um 27 milljónir íslenskra króna. Í
fyrra var hagnaðurinn mun minni,
eða um 14 milljónir íslenskra
króna. Þess ber að geta að danska
uppgjörið tekur ekki tillit til launa
eigenda þannig að þeirra laun eru
hluti af framangreindum hagnaði.
Að loknum aðalfundi
samtakanna var fagþingið sjálft
sett en alls var flutt 71 erindi í níu
mismunandi málstofum á þessu
tveggja daga fagþingi. Erindin
náðu yfir afar fjölbreytt efni og
voru mörg þeirra einkar fróðleg.
Í næstu tveimur Bændablöðum
verður gerð nánari grein fyrir
mörgum af þeim erindum sem flutt
voru á því fagþingi.
Knowledge grows
Ætlar þú að rækta
bygg í sumar?
Byggrækt getur verið vandasöm og krefst þess að hugað sé að öllum
áhrifaþáttum. Mikilvægt er að vanda vel til jarðvinnslu og tryggja hæfilega
sáðdýpt. Val á hæfilegum áburðarskammti er líklega mikilvægasta ákvörðunin
í byggrækt. Bygg gerir miklar kröfur til sýrustigs jarðvegs. Æskilegt er að sýrustig
sé á bilinu pH 5,3-6,8, en kjörsýrustig byggs er pH 6,0-6,3 .
Sláturfélag Suðurlands svf. | Sími 575 6000 | yara@yara.is | www.yara.is
Köfnunarefni
Of hár skammtur af köfnunarefni eykur
blaðvöxt, seinkar þroska og gerir kornið
viðkvæmt fyrir því að fara í legu sem getur gert
þreskingu vandasama og leitt til uppskerutaps.
Of lítill skammtur af köfnunarefni getur hins
vegar dregið verulega úr uppskeru.
Æskilegt áburðarmagn:
Mjög frjósamt land: 20-40 kg N/ha
Mólendi: 60-80 kg N/ha
Í rýru landi: 100-120 kg N/ha
Fosfór
Fosfór er það næringarefni sem, næst á eftir köfnunarefni,
hefur afgerandi áhrif á vöxt og þroska plantna. Aðgengi að
fosfór er háð fjölmörgum ytri þáttum eins og aðgengi að
öðrum næringarefnum, sýru- og rakastigi jarðvegs og hita.
Byggplöntur taka upp fosfór snemma á vaxtarskeiðinu.
Þess vegna gefur það oft góða raun að fella niður
fosfóráburð með bygginu, þannig að ekki þurfi að treysta
á aðgengi fosfórs úr forða jarðvegs við upphaf
vaxtarskeiðsins.
Æskilegt áburðarmagn: 20-30 kg P/ha
Brennisteinn
Ekki má vanmeta þörf plantna fyrir brennistein. Hann
er mikilvægt byggingarefni í próteini og getur skortur
takmarkað vöxt og þroska plantna, þó svo nægilegt
magn sé af öðrum næringarefnum.
Æskilegt áburðarmagn: 10-15 kg K/ha
Kalí
Upptaka á kalí fer fram snemma á vaxtarferlinum.
Það getur flust til innan plöntunnar, frá eldri til
yngri plöntuhluta. Kalí er sérstaklega mikilvægt
með tilliti til vatnsbúskap plöntunnar.
Æskilegt áburðarmagn: 40-60 kg K/ha
Mikilvægt er að tryggja byggplöntum hæfilegt aðgengi að næringarefnum á réttum tímum
vaxtarskeiðsins. Taka verður tillit til frjósemi jarðvegs og stilla af áburðargjöf í samræmi við
væntingar um uppskeru. Fyrir hvert tonn af uppskeru eru fjarlægð um 20 kg N, 4 kg P og 13 kg K (1).
Heimild: (1) Hermannsson J. 2017. Upplýsingar um kornrækt (på islandsk) (eng. A Farmer´s Handbook for Cereal Cultivation in the Northern
Periphery and Arctic region), Northern Periphery and Arctic Programme (NPA) CAV Diary Number 304-8673-2014.
Ida Storm, framkvæmdastjóri Landssambands kúabænda í Danmörku.