Spássían - 2013, Side 21

21
Fjarverunni séu einmitt í
dauðateygjunum.
 Eitt helsta einkenni
Fjarverunnar eru slík
hugrenningatengsl
og vísanir fram og til
baka. Ekki aðeins er
fylgt eftir hugsunum
aðalpersónunnar,
Ármanns, þar sem einstök
atvik eða hugmyndir
kveikja gjarnan á
eldri minningum eða
hugsunum um aðra
atburði, heldur tengir
sögumaðurinn sífellt
milli þess sem gerist í
núi sögunnar og annarra
atburða og persóna
í fortíð, nútíð og framtíð. Dæmi um þetta er sena
framarlega í bókinni þar sem Ármann gengur heim
eftir næturgleðskap með stolna koníaksflösku,
geisladisk og bók í plastpoka og á vegi hans verða
tveir drengir sem spyrja hann: „Hvað ertu með
í pokanum?“ Ármanni finnst „forvitni strákanna
jafngilda spurningunni: „Hver ertu?““ og í kjölfarið
rifjar hann upp að vinur hans Markús, sem leigir af
honum tvö kjallaraherbergi, „hafði spurt Ármann
þessarar sömu spurningar fyrir nokkrum vikum“
og bætt við spurningunni hvers vegna hann léti
nágrannakonu sína Moniku vaða yfir sig (25). Fram
kemur að Markús er „sá sem eftir nokkrar mínútur á
eftir að freista Moniku Geirsdóttur til að brjóta rúðu“
í kjallaranum (29). En spurning Markúsar um yfirgang
Moniku kveikir jafnframt á bernskuminningum hjá
Ármanni og hugsanaferlið verður á endanum að
nokkurs konar hraðyfirliti yfir ævi Ármanns. Á þremur
blaðsíðum tengja sem sagt atburðir í nútíð sögunnar
saman fortíð aðalsögupersónunnar og atburði sem
eftir eiga að gerast. Að auki er góssið í pokanum
leifar úr samkvæmi sem Ármann Valur vaknar upp af
í fyrsta kafla Fjarverunnar en á uppruna sinn í mun
eldra skáldverki Braga Ólafssonar, Gæludýrunum frá
árinu 2001. Bragi heldur því áfram því sem hann hefur
gert í undanförnum verkum sínum, að nota aðal- og
aukapersónur úr fyrri bókum og tengja þær saman á
margvíslegan hátt. úr verður flókið net og hálfgerð
þraut fyrir lesandann að ráða úr.
Að ENDA í Miðri SköpuN
Markús Geirharður er sú sögupersóna Fjarverunnar
sem á hvað mest sameiginlegt með sögumanni
Suðurgluggans, þótt við fáum ekki að gægjast inn
í hugskot hans heldur fáum lýsingar á honum í
gegnum Ármann og Esther, konu sem Markús á í
ástarsambandi við í upphafi sögunnar. Samband
Markúsar við Esther er einmitt ein af ástæðum
þess að Ármann ákveður að Markús geti ekki búið
í kjallaranum hjá sér lengur og finnur honum í
staðinn athvarf í kartöflukofa í Skammadal þar sem
hann einangrast og hverfur smám saman. Líkt
og sögumaðurinn í Suðurglugganum er Markús
„Sá sem verður eftir“ í kartöflubyggðinni þegar
kartöfluræktendurnir hafa lokað kofum sínum fyrir
veturinn. En í útlegð sinni, sem er bæði áskipuð
og sjálfskipuð, finnur hann fyrir því að „hann þurfi
að koma einhverju varanlegu frá sér áður en hann
kveðji þennan heim“ (150) og sest við að semja. Ólíkt
sögumanninum í Suðurglugganum virðist honum
verða eitthvað ágengt og hann verður frægari fyrir
verk sín þegar hann er loksins allur en hann var í
lifanda lífi.
 Í síðasta hluta Fjarverunnar hefur Ármann
horft á eftir mönnum sér nákomnum í gröfina og
meðvitundin um að hann sé á sömu leið fer vaxandi.
Hann ákveður því að punkta niður kafla úr eigin
lífi en leiðir jafnframt hugann að því að tveir ólíkir
„menn honum tengdir“ hafi endað líf sitt „í miðri
sköpun, einir með sjálfum sér úti á landi, annar með
penna í hönd – eða blýant (sem það var víst) – hinn
með pensil“ (202). Annar fyrirboði um yfirvofandi
endalok er ákvörðun hans um að láta undan hrifningu
sinni á Esther, fyrrverandi ástkonu Markúsar, en allir
mennirnir í lífi hennar hafa „kvatt of snemma“ (186).
 Ármann heillast af Esther en forðast hana um leið,
því hún er „of áköf manneskja, of stríð og krefjandi“
(140). Esther er freisting sem Ármann reynir að
standast, eins og áfengið, en tóm koníaksflaska,
góssið úr samkvæminu í fyrsta hluta bókarinnar, er
vitnisburður um þá baráttu:
[...] hún stendur uppi á eldhússkápnum og teygir
sig í átt að loftinu. Ármann hefur aldrei þurrkað
rykið af þeim skáp. Og það er langt síðan áfengi
hefur komið í íbúðina. Fimm ár. Koníaksflaskan,
sem hefur staðið á skápnum í tvöfaldan þann tíma,
minnir Ármann alltaf á þessa staðreynd [...] (180).
Bragi Ólafsson.
Fjarveran. Mál og
menning. 2012.
rithöfundar lýSa
ritvélunum SÍnum oft
einS og nokkurS konar
framlengingu á eigin
perSónuleika.
„