Dagblaðið Vísir - DV - 20.03.2020, Blaðsíða 23

2320. mars 2020
Gamla
auglýsingin
Alþýðublaðið, 10.maí 1984Tímavélin
Strætisvagnar í sóttkví
vegna alnæmisótta
Í
upphafi níunda áratugarins stóð heims-
byggðin frammi fyrir óþekktum faraldri
sem engin lækning var við. Það var al-
næmi. Umræðan sem spratt upp á sín-
um tíma einkenndist af ótta og óvissu og
var í raun ekki ósvipuð þeirri umræðu sem
á sér stað í dag um COVID-19.
Enginn þorði að
stíga upp í „Aids
vagnana“
„Sífellt fleiri verða
fórnarlömb AIDS
og nú er vitað um
kringum 2.000 til­
felli. Sjúkdómur­
inn leggst aðallega á
homosexualista og
eiturlyfja neytendur.
Þegar hefur orðið vart nokkurs ótta með­
al almennings hér á landi vegna AIDS og
rætt til hvaða ráðstafana sé hægt að grípa
svo sjúkdómurinn berist ekki hingað til
lands,“
segir í frétt Tímans
árið 1983, rúmlega
tveimur árum eftir að
fyrstu fréttir af hinni
nýju og óþekktu veiru
birtust í bandarískum
miðlum. Í frétt Tím-
ans kom fram að það
væri „aðeins tíma-
spursmál hvenær
veiran myndi berast
til Íslands.“
Umfjöllun íslenskra fjölmiðla
á þessum árum bar merki um
hversu mikil vanþekking var á
sjúkdómnum og einnig hversu
stutt var í fordóma. Talað var um
„hommaveikina“ og „kynvill-
ingapláguna.“
Þann 13. nóvemer 1985
var greint frá því í DV að tve-
ir strætisvagnar hefðu verið settir í sótt-
kví í tíu klukkustundir á þvottastöð SVR á
Kirkjusandi vegna ótta starfsmanna um
að „AIDS-veiran“ leyndist í vögnunum.
Enginn starfsmanna þorði að stíga inn í
vagnana.
Nóttina áður hafði illa haldinn útigangs-
maður haft uppi ólæti í báðum vögnunum
og lét vagnstjórana og aðra nærstadda vita
af því að hann væri með eyðnisjúkdóminn.
Við Hlemm komu fjórir lögreglumenn,
vopnaðir gúmmíhönskum, og fjarlægðu
manninn. Seinna kom þó í ljós að um ein-
hvers konar misskilning var að ræða, alla-
vega reyndist útigangsmaðurinn ekki vera
smitaður af sjúkdómnum.
„Það var ekki fyrr en SVR-menn höfðu
fengið fullvissu frá heilbrigðisyfirvöldum
og lögreglunni um að sagan um sjúkdóm-
inn hræðilega væri uppspuni að strætis-
vagnarnir tveir voru aftur teknir í notkun,“
segir í frétt DV.
„Við tókum þá ákvörðun að koma ekki
nálægt þessu fyrr en við hefðum fengið
einhverjar leiðbeiningar frá heilbrigðis-
eftirlitinu eða læknum um hvernig ætti að
umgangast svona,“ sagði starfsmaður
á þvottastöð SVR í samtali við DV.
Stakk upp á að smitberar yrðu merktir
Rúmlega viku síðar birtist pistill undir liðn-
um Dagfari í DV. Þar minnist greinarhöf-
undur á ofangreinda frétt um strætisvagn-
ana:
„Sannleikurinn er sá, að það er víðar en
í strætó sem fólk er farið að gera varúðar­
ráðstafanir. Á fjölmennum vinnustöðum
eru yfirlýstir hommar settir í einangrun og
eru vinsamlegast beðnir um að nota sér­
stök salerni, hreinlætistæki og vistarverur.
Nú er það svo að það er ekki hægt að
loka slíkt fólk inni í búrum þegar það ferð­
ast með strætó en auðvitað kæmi til greina
að merkja hugsanlega smitbera líkt og
gyðinga forðum og vísa þeim á sérstaka
bása í vögnunum öðrum til viðvörunar.
Það er að minnsta kosti betra og ódýrara
heldur en að aka hverjum og einum vagni
í sóttkví í hvert skipti sem grunur leikur á
farþega sem fengið hefur veiruna eða gæti
hafa fengið veiruna eða mundi geta feng­
ið veiruna.“
Þá lagði greinarhöfundur til að lög-
reglufélagið gerði þá kröfu í næstu kjara-
samningum að bæði gúmmihanskar og
gasgrímur fengjust endurgjaldslaust á liðið
ef lögreglan ætti ekki að vera „helsti Aids
smitberi landsins“.
„Eða hvers eiga stálhraustir glæpa­
menn og þjófar að gjalda þegar lögreglan
stendur þá að verki ef þeir geta búist við
því að smitast við handtökuna af þessum
déskota án þess að koma nokkrum vörn­
um við?“
„Ekki blóð, ekki AIDS“
Í frétt NT árið 1985 segir:
„AIDS­hræðslan hefur gripið Ís­
lendinga. Strætisvagnar eru taldir hættu­
legir, salerni á opinberum stofnunum og
margt fleira. Spítalarnir finna líka fyr­
ir þessu. Læknum féllust hendur nú fyrir
skömmu á Borgarspítalanum, þegar ver­
ið var að svæfa sjúkling fyrir aðgerð. Rétt
áður en óminnið tók við reis sjúklingurinn
upp og grátbað læknana að láta sig frekar
fara, heldur en dæla í sig blóði. Ekki blóð,
ekki AIDS voru síðustu orð mannsins áður
en hann sofnaði.“
Það sama ár sagði Haraldur Briem sótt-
varnarlæknir í sam-
tali við DV: „Við fáum
fyrsta AIDS-tiIfelIið
hér á Íslandi innan
tveggja ára, á því er
lítill vafi.“
Vildu koma á fót
einangrunarstöð
Guðjón Ragnar Jónas-
sonar var ungur
samkynhneigður maður
á Íslandi þegar fyrstu til-
vik alnæmissjúkdóms-
ins komu fram. Í bók
sinni Hin hliðin lýsir
hann því meðal annars hvernig andrúms-
loftið var á þessum tíma. Allt umhverfið
var markað „Plágunni“ og margir töluðu
fyrir því að einangra þennan „hættulega“
hóp.
„Ég minnist þess að móðir mín sem þá
starfaði sem hjúkrunarfræðingur hafði
miklar áhyggjur af þessu og taldi að hér
væri um heimsfaraldur að ræða. Fjölmiðl­
ar tóku í sama streng og þar voru og á tíð­
um yfirlýsingar um hvað þyrfti að gera til
að sporna við plágunni.“
Á öðrum stað ritar Guðjón að á sínum
tíma hafi alnæmisveiran verið sett í sama
flokk og svartidauði. „Svo fáránleg var
umræðan að sumir framámenn töluðu í
fullri alvöru um mikilvægi þess að koma
á fót einangrunarstöð fyrir eyðnismitaða
homma. Nokkurs konar sóttvarnarbúð­
um til að einangra þá eyðnisjúklinga sem
kynnu vísvitandi að fara ógætilega í sam­
skiptum við annað fólk. Þar átti að vera
nóg pláss og auðvelt að koma upp öflugri
sóttkví fyrir skítugu börnin hennar Evu.“ n
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is