Morgunblaðið - 23.04.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 2020
það byrjar allt með fjórum fræjum
ENN HOLLARI OLÍA
OMEGA 3 & 6
+ D- & E-VÍTAMÍN
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
„Svokallaðir lénakaupmenn eru allt-
af á fullu og þeir eru með alls konar
kerfi og tól,“ segir Axel Tómasson,
forritari hjá Isnic, sem sér um skrán-
ingu léna á Íslandi.
Nýlega voru birtir tveir úrskurðir
úrskurðarnefndar Isnic þar sem tvö
erlend stórfyrirtæki kvörtuðu yfir
því að ótengdir aðilar hefðu keypt
lén með nafni þeirra hér á landi og
boðið þau til sölu. Annars vegar var
um að ræða snyrtivörufyrirtækið
Chanel og hins vegar þýska lyfja-
fyrirtækið Bayer. Í báðum tilfellum
var um að ræða erlenda lénakaup-
menn og læsti Isnic lénunum meðan
á meðferð málanna stóð. Úrskurðað
var stórfyrirtækjunum í vil og lénin
skulu umskráð á þau.
Lénið boðið víðar til sölu
Í úrskurði úrskurðarnefndar má
lesa að í báðum þessum málum hafði
lénakaupmaður samband við fyrir-
tækin og bauð þeim lénin til kaups. Í
tilfelli Bayer segir að lénið hafi verið
notað í tengslum við vefsvæði sem
hafði að geyma tilvísanir til fyrir-
tækisins og vara þess. Þá var lénið
Bayer.is einnig boðið til sölu á síðu
sem miðli lénaskráningum, sedo-
.com. Uppsett verð var 9.999 evrur
eða ríflega ein og hálf milljón króna.
Tók ekki til varna
Axel segir í samtali við Morgun-
blaðið að mismunandi sé í hvaða far-
vegi mál sem þessi lendi. Áðurnefnd
óháð úrskurðarnefnd taki mál til um-
fjöllunar að uppfylltum ákveðnum
skilyrðum, annar farvegur sé að
Neytendastofa taki að sér deilumál
um lén og að síðustu geta þau komið
til kasta dómstóla.
„Það sem var athyglisvert við
þessi tvö mál var að rétthafinn tók
ekkert til varna. Það var engum
gögnum skilað inn,“ segir Axel en
það þykir styrkja það sjónarmið að
viðkomandi hafi aldrei ætlað sér
annað en að láta reyna á sölu. Undir
það er tekið í úrskurði: „Lögmætir
hagsmunir kæranda sem eiganda
vörumerkisins BAYER eru varðir af
ákvæðinu og ganga framar tilkalli
rétthafa til skráningar lénsins.“
Vildi 1,5 milljónir fyrir lén lyfjarisa
 Lénakaupmenn tryggðu sér íslensk
lén Bayer og Chanel og buðu þau til sölu
AFP
Umdeilt Þýski lyfjarisinn Bayer er umtalað og umdeilt fyrirtæki og einhver
hugðist græða á léninu Bayer.is. Honum varð ekki kápan úr því klæðinu.
Margrét Þóra Þórsdóttir
maggath61@simnet.is
„Hún er þrautseig baráttukona, mjög lífsglöð og já-
kvæð. Ég held að það lundarfar hafi gert að verkum
að hún hefur náð ótrúlegum bata á skömmum tíma,“
segir Dagný Davíðsdóttir, móðir Vilborgar Freyju Ás-
mundsdóttur sem lenti í slæmu umferðarslysi við um-
ferðarljós á Hörgárbraut 8. febrúar síðastliðinn. Hún
slasaðist mikið en er nú komin á ról og nýlega byrjuð
aftur í skólanum, í 1. bekk í Glerárskóla.
Dagný segir að þær mæðgur hafi farið yfir Hörgár-
braut fyrr í vikunni og það hafi verið stórt skref fyrir
stúlkuna, en það var fyrsta ferðin yfir frá því að slysið
varð. Hún heimsótti vinkonu en Dagný hélt aftur yfir.
Þá tók hún eftir því að ungur maður kom akandi og
fór yfir á rauðu ljósi þó að hún væri að stíga út á göt-
una. Brýnir hún fyrir ökumönnum að fara varlega og
fara eftir tilsettum reglum.
Miklar umræður urðu um umferðaröryggi á Hörg-
árbraut í kjölfar slyssins og voru úrbætur ræddar, án
þess að nokkuð hafi gerst. „Ég hef fylgst vel með
þessum ljósum út um eldhúsgluggann undanfarnar
vikur og því miður sé ég allt of oft að fólk ekur yfir á
rauðu. Sérstaklega þegar það telur gangandi vegfar-
endur komna yfir, þá er tekið af stað án þess að
græna ljósið hafi kviknað. Ég myndi vilja sjá skilti og
fleiri en eitt, til að vekja athygli á gangbrautinni og að
börn séu oft á leið þar yfir. Að minnsta kosti þar til
ráðist verður í aðgerðir við götuna“ segir Dagný. „Við
þurfum ekki fleiri slys þarna.“
Dagný segir að fjölskyldan hafi aldrei fundið til
reiði í garð ökumannsins. „Við vorum hins vegar
gríðarlega vonsvikin að ekkert væri búið að gera til
þess að tryggja öryggi Vilborgar og annarra sem eiga
leið yfir þessa götu þrátt fyrir mikla umræðu íbúa í
nágrenninu síðustu árin. Í sakleysi okkar héldum við
að þessi hræðilega upplifun yrði til þess að úrbætur
við götuna yrðu gerðar að forgangsmáli, en það er allt
í sama farinu og ekkert hefur breyst,“ segir hún.
Laugardagsgrautur hjá langömmu
Fjölskyldan, þau Dagný og Ásmundur Kristjánsson
og börn þeirra þrjú, Vilborg Freyja sem verður sjö
ára í ágúst og Þórunn Svala og Kristján Tumi, þriggja
og eins árs, höfðu verið í graut hjá langömmu
barnanna í hádegi á laugardegi. Hún býr við Skarðs-
hlíð, en Hörgárbrautin er á milli heimilanna. Vilborg
fékk að vera aðeins lengur í heimsókninni. Hún lenti í
slysinu þegar hún var á leið heim, trítlandi yfir gang-
brautina á grænum kalli. Ásmundur sá hvað hafði
gerst út um eldhúsgluggann og náði að hlaupa til
hennar áður en sjúkrabíllinn kom. Hún hlaut fjölda
áverka, lærbrot, brot á mjaðmagrind og viðbein brotn-
uðu auk þess sem kjálki þríbrotnaði og eins laskaðist
sjón, heyrn og liðband á hálsi. „Þetta var gríðarlega
erfitt fyrstu vikurnar og í raun gerðum við okkur enga
grein fyrir því hvað við vorum að fara út í, við höfðum
enga reynslu af sjúkrahúslegu né höfum við lent í
slysum sjálf. Bara venjulegir hlutir eins og að borða
voru heljarinnar verkefni fyrir Vilborgu fyrstu vik-
urnar.“
Fjölskyldan var á sjúkrahúsi, bæði Barnaspítala
Hringsins og á Sjúkrahúsinu á Akureyri, fram undir
mánaðamót febrúar-mars. Og svo heima við þar til nú
nýverið þegar heilsan var orðið það góð að óhætt var
að fara út og skólaganga hófst á ný eftir langt hlé.
Hún hefur farið reglulega í sjúkraþjálfun og fékk að
halda henni áfram þrátt fyrir ástandið í samfélaginu,
vegna þess hve brýnt erindi hennar var.
Mikill stuðningur í samfélaginu
Ásmundur er einnig byrjaður að vinna á nýjan leik
en Dagný var í meistaranámi í þjóðfræði við Háskóla
Íslands og gerði hún hlé á námi til að sinna dóttur
sinni eftir slysið. „Við fundum fyrir miklum stuðningi
frá samfélagi okkar, bæði héðan úr Eyjafirði og í
Reykjavík þar sem við bjuggum lengi vel, og það kom
okkur eiginlega í gegnum þennan skafl. Það fór af stað
söfnun og við fengum mikinn stuðning sem bjargaði
fjármálum fyrir okkur á meðan á þessu stóð. Við erum
afskaplega þakklát fyrir hann og eins alla hjálp og
stuðning hvarvetna, m.a. frá heilbrigðisstarfsfólki sem
á sannarlega hrós skilið fyrir sín störf. Allir sem tóku
á móti henni í sjúkraflutningi, á gjörgæslu, í aðgerðum
og í innlögnum reyndust okkur mjög vel og ég mun
aldrei getað þakkað þeim nógu vel fyrir,“ segir Dagný.
Morgunblaðið/Margrét Þóra
Undrakona Vilborg Freyja Ásmundsdóttir fagnar
ótrúlegum bata við gangbrautina á Hörgárbrautinni.
Lífsgleði og þraut-
seigja flýtti fyrir bata
 Vilborg Freyja lenti í slysi á Hörgárbraut á Akureyri
Rekja má um tvö prósent af erfða-
mengi hvers Íslendings til neander-
dalsmanna. Ekki bera þó allir sömu
bútana. Þetta sýnir ný rannsókn
vísindamanna hjá Íslenskri erfða-
greiningu og samstarfsmanna
þeirra hjá Háskólanum í Árósum
sem birtist í vísindaritinu Nature í
gær.
Í tilkynningu frá ÍE segir að
reynst hafi mögulegt að púsla sam-
an um helmingi af erfðamengi
neanderdalsmanns úr þeim for-
sögulegu erfðabútum sem finnist í
núlifandi Íslendingum.
Rannsóknin leiði í ljós að um
helmingur erfðamengis neander-
dalsmanna finnst í erfðamengi nú-
lifandi Evrópubúa.
„Þetta er langstærsta rannsóknin
þar sem raðgreining erfðamengja
er notuð til að varpa ljósi á kyn-
blöndun milli neanderdalsmanna og
homo sapiens fyrir 50 þúsund ár-
um. Alls var skoðað erfðamengi 28
þúsund Íslendinga eða úr nærri 10
prósentum þjóðarinnar. Notuð var
ný greiningaraðferð, sem var ekki
takmörkuð við leit að litningabútum
úr þeim þremur fornu mannverum
sem hafa verið raðgreindir beint úr
tugþúsund ára gömlum líkams-
leifum,“ segir í tilkynningunni.
Einnig hafi komið skýrt fram við
rannsóknina að hægt sé að rekja
búta úr erfðamengi Íslendinga til
Denisovana, annarrar fornrar
manntegundar
sem að öllum lík-
indum blandaðist
neanderdals-
mönnum áður en
þeir blönduðust
homo sapiens.
Agnar Helga-
son, einn höf-
unda rannsókn-
arinnar, segir að
mikilvægi hennar felist ekki síst í
umfanginu, sem gefi miklu betri
mynd af þessari forsögulegu blönd-
un og áhrifum hennar á líffræðileg-
an fjölbreytileika núlifandi fólks.
Haft er eftir Agnari að rannsóknin
leiði í ljós að erfðaefnið frá þessum
forsögulegu frændtegundum hafi
sáralítil áhrif á sjúkdóma eða svip-
gerð núlifandi fólks. „Einungis
fundust fimm fornar erfðabreytur
sem hafa áhrif á svipgerð, en þær
hafa áhrif á hæð okkar, virkni
blöðruhálskirtils, stærð og styrk
blóðrauða og hraða blóðstorkn-
unar.“
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðagreiningar og annar
höfundur að rannsókninni, segir
þessa vitneskju mikilvægt innlegg í
leitinni að uppruna manneskjunnar.
Þetta sé ættarsaga einnar greinar
mannkynsins sem segi okkur að við
erum ekki bara homo sapiens held-
ur einnig afkomendur annarra for-
sögulegra tegunda.
Greina forsögu-
lega blöndun
 Íslendingar 2% neanderdalsmenn
Neanderdalsmaður