Morgunblaðið - 23.04.2020, Side 61

MENNING 61
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 2020
3. „Í heimi sem einkennist í mörgu
af skorti á umburðarlyndi og dóm-
hörku þurfum við stofnanir sem
þora að vera hreinskilnar og taka
þátt í almennri umræðu og verja
tjáningarfrelsið. Þá er mikilvægt
að eiga sterkar listastofnanir sem
þora að segja sannleikann, þora að
vera heiðarlegar því það er hlut-
verk okkar að berjast gegn hroka
og hleypidómum.
Menning er það sem gefur lífinu
gildi, ómenning er allt það sem
rýrir gildi lífsins. Menning snýst
um hugsanir og tilfinningar fólks –
það er tjáningarmátann, hegðunina
og upplifanirnar. Þróttmikið menn-
ingar- og listalíf er nútíma-
samfélögum nauðsyn. Listir og
menning eru krefjandi og þroska
okkur sem einstaklinga og sam-
félag, og stuðla þannig að sjálf-
bæru samfélagi. Aðgengi að menn-
ingu eykur víðsýni og umburðar-
lyndi og þátttaka í menningarstarfi
eykur vitund um lýðræði, réttlæti
og sögulegt samhengi.
Menningarstarf um allt land
hvetur til félagslegra samskipta og
dregur úr hættu á menningarlegri
einangrun einstaklinga og hópa.
Þess vegna verður að leggja sér-
staka áherslu á barnamenningu.
Íslensk þjóð þarf öflugar menning-
arstofnanir til þess að styrkja til-
finningu okkar og samkennd því
það sem öðru fremur myndar þjóð
er samheyrileikakennd einstak-
linga á tilteknu landsvæði; tilfinn-
ing þess að vera partur af einni
heild, limir á einum líkama þrátt
fyrir ýmiskonar aðstöðumun ein-
staklinga sín á milli. Í þessum
samheyrileik er sú tilfinning ríkur
þáttur að landið, þetta sérstaka
land, heyri okkur öllum til að
nokkru leyti – já engu að síður
þeim sem ekki eiga þumlung
lands.“
„Þora að segja sannleikann“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ari Matthíasson þjóðleikhússtjóri 2015-2019
1. „Þegar ég tók við Þjóðleikhúsinu varð ekki undan
því vikist að setja brýnt viðhald á byggingunni sjálfri
í forgang. Áskorunin fólst í því að halda úti metn-
aðarfullu listrænu starfi við viðvarandi hávaða og
ryk í hartnær þrjú ár. Svo kom hrunið með miklum
niðurskurði og þrengingum. Þá fólst áskorunin í því
að halda sjó og góðum starfsanda, en umfram annað,
að halda úti öflugu starfi og sýningum sem skiptu
máli og gátu talaði beint inn í þær erfiðu aðstæður.“
2. „Listamönnum og starfsmönnum leikhússins sem
stóðu fyrir kraftmiklum sýningum sem löðuðu fólk
að leikhúsinu og vöktu athygli á íslenskri leiklist í
alþjóðlegu samhengi, en Þjóðleikhúsinu var boðið að
sýna í Barbican-listamiðstöðinni í London, Kennedy
Center í Bandaríkjunum, Konunglega leikhúsinu í
Kaupmannahöfn og listahátíðum í Rússlandi, Belgíu,
Noregi, Danmörku og Svíþjóð. Ég er stolt af því að
hafa opnað ný leiksvið; Kassann með áherslu á inn-
lenda leikritun, Kúluna með áherslu á barnastarf og
Brúðuloftið og hafa með því bætt aðstöðuna, aukið
fjölbreytnina og fleytt leiklistinni áfram til nýrra
tíma.“
3. „Þjóðleikhúsið er miðja leiklistarinnar í landinu,
það er móðurstöðin. Þar fékk leiklistin að komast til
þroska og verða að metnaðarfullu fagi á sínum tíma
og þar hafa unnist glæsilegir sigrar. En það þurfa
alltaf að blása ferskir vindar um Þjóðleikhúsið, það
þarf ávallt að vera í virku samtali við aðrar listir,
önnur leikhús og ekki síst almenninginn í landinu.“
„Þjóðleikhúsið er móðurstöðin“
Morgunblaðið/Kristinn
Tinna Gunnlaugsdóttir þjóðleikhússtjóri 2005-2014
Það var vel við hæfi að
langþráður draumur
Íslendinga um að eign-
ast sitt eigið Þjóðleik-
hús skyldi rætast á
sumardaginn fyrsta
árið 1950. Vor var
gengið í garð í íslensku
menningarlífi og þessi
dagur markaði tíma-
mót í sögu þjóðar.
Álfahöllin, eins og leik-
húsið hefur gjarnan
verið nefnt, bauð upp á
ólýsanlega leikhús-
töfra sem voru ólíkir
flestu því sem hin fá-
tæka þjóð fyrirstríðs-
áranna hafði þekkt. Á
opnunardaginn var leikhúsinu ekki
bara lýst sem „musteri íslenskrar
tungu“, heldur líka sem „vígvelli
hugmynda“. Sú lýsing á vel við enda
er leikhúsið einstakur vettvangur
fyrir samfélag til að takast á um
áleitnar spurningar.
Á þeim sjötíu árum sem liðin eru
hefur starfsemi Þjóðleikhússins ver-
ið einkar blómleg. Hér höfum við
komið saman, hlegið, grátið og látið
hreyfa við okkur. Þegar vel hefur
tekist til höfum við náð að spegla
okkur sjálf og það samfélag sem við
byggjum. Og jafnvel að gera okkur
að betri manneskjum.
Minningar landsmanna um
ógleymanlega leikhústöfra frá sjötíu
árum eru óteljandi. Margir eiga sín-
ar fyrstu leikhúsminningar úr Þjóð-
leikhúsinu og flestir hafa upplifað
það að standa á öndinni yfir örlögum
persóna á sviðinu. Við höfum hrifist
með hundruðum annarra leikhús-
gesta sem í salnum sitja. Enda er
leikhúsið staður sem byggist á sam-
veru og samkennd. Við sköpum
saman augnablik sem aldrei verða
endurtekin.
Á þessum tímamótum er við hæfi
að þakka frumkvöðlunum sem stóðu
að byggingu Þjóðleikhússins og
þeim sem hafa haldið merkinu á
lofti, listamönnum og öðru starfs-
fólki sem hefur skapað allar hinar
ómetanlegu minningar sem greypt-
ar eru í minni okkar.
Við sem störfum í Þjóðleikhúsinu í
dag erum stolt af því að vera hluti af
þessari merku sögu. Á þeim grunni
byggjum við. Okkar kappsmál er að
opna leikhúsið enn frekar og tryggja
að það haldi áfram að hreyfa við leik-
húsgestum um ókomna tíð. Við ætl-
um að segja sögur sem eiga erindi
og skipta máli, þróa listgreinina og
halda áfram að gleðja og skemmta.
Við hlökkum óskaplega til að taka
aftur á móti gestum í Álfahöllinni
fögru þegar nýtt leikár gengur í
garð í haust. Þá ætlum við að skapa
nýjar og magnaðar minningar með
ykkur, kæru leikhúsunnendur. Því
Þjóðleikhúsið eigum við öll saman.
Leikhús þjóðar-
innar í 70 ár
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Ávarp Magnúsar Geirs Þórðarsonar þjóðleikhússtjóra
Sjálfstætt fólk (1999) Kjartan Ragnarsson og Sigríður Margrét Guðmundsdóttir unnu leik-
gerðir að tveimur sýningum sem byggðu á skáldsögu Halldórs Laxness. Sýningarnar, sem
Kjartan leikstýrði, nefndust Bjartur – Landnámsmaður Íslands og Ásta Sóllilja – Lífsblómið.
Þrjár systur (1997) Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir og Ingvar E. Sigurðsson í verki Antons
Tsjekhov. Þetta var þriðja sýningin af fimm sem Rimas Tuminas leikstýrði í Þjóðleikhúsinu.
Pétur Gautur (2006) Ingvar E. Sigurðsson, Edda Arnljótsdóttir, Björn Hlynur Haraldsson, Ólafur
Darri Ólafsson og Ólafur Egill Egilsson í verki Henriks Ibsen í leikstjórn Baltasars Kormáks.
Gæjar og píur (1984) Sigríður Þorvaldsdóttir og Ragnheiður Steindórsdóttir í söngleik byggð-
um á smásögum eftir Damon Runyon. Leikstjórar voru Kenn Oldfield og Benedikt Árnason.