Samtökin '78 - Samtakafréttir - 15.08.2000, Blaðsíða 3

Frá formanni
HVERNIG LJDUR OKKUR?
ÞAð ER SUMARIð 2000 og enn einn áfangasigur
hefur unnist i löggjafarmálum okkar. I rúman
hálfan áratug höfum vi& barist fyrir rétti
samkynhneigðra til stjúpættleiðinga og réttlætið
hefur sigrað. Réttarstaða barna í fjölskyldum
okkar er önnur og betri en áður. Atök við kristna
fríkirkjusöfnuði er kannski það sem við minnumst
lengst úr þessari baráttu og þeim átökum er ekki
lokið. í hvert sinn sem við höfum leitað réttar
okkar hafa kristnir fundamentalistar hrópað hátt
þótt stundum hafi þeir hrópað hærra en núna. A
slíkum stundum er þó hollt að muna að sannleik-
urinn hrópar ekki.
Sú mikla áhersla sem forysta Samtakanna '78
hefur í hálfan annan áratug lagt á jafnrétti fyrir
lögum býður þeirri hættu heim að við lltum fram-
hjá okkar innra lífi, hvernig hverju og einu okkar
gangi að lifa og dafna sem lesbíur og hommar á
Islandi. Ljóst er að lög breyta vissulega gildismati
samfélagsins, almenningsálitinu, en þau ein færa
okkur ekki hamingjuna. Til þess þarf sjálfsrækt og
gagnkvæman stuðning innan hins samkyn-
hneigða samfélags og margvíslega félagslega
vernd í samfélagi sem reglulega hellir úr skálum
fyrirlitningarinnar yfir okkur.
Það hefur lengi verið þeim sem þetta ritar
áhyggjuefni hversu samfélag homma og lesbía á
íslandi hefur enn sem komið er fá félagsleg tæki
til þess að mæta vanda einstaklinga, lágu sjálfs-
mati, þunglyndi, freistingum vímunnar í hörðum
heimi, erfiðleikum þeirra í samskiptum við sína
nánustu, erfiðleikum þeirra við að leita réttar síns.
í nágrannalöndunum eiga samkynhneigðir sér
vlða fagmenntaða fulltrúa til halds og frausts, full-
trúa sem leiða sitt fólk áfram I félagslegu verndar-
starfi. Raunar höfum við ennþá takmarkaða
fræðilega vitneskju um líðan okkar sjálfra, þvl fá-
ar kannanir eru enn fyrir hendi. Stjórn Samtak-
anna '78 hefur hafið undirbúning að þvl að
nefnd til könnunar á aðstæðum samkynhneigðra
á íslandi verði skipuð á næstunni og við vonumst
til að sjá slíka könnun, vandaða og Itarlega,
verða að veruleika á næsta ári. Með það efni I
höndum getum við vonandi áttað okkur á þvl
hvar skórinn kreppir. En sú könnun mun ekki að-
eins skoða kvöl og þjáningu heldur llka ham-
ingju, sigra og sjálfsöryggi. Umfram allt þurfum
við heildstæða og vlsindalega rannsóknarvinnu
sem metur styrk og veikleika okkar I Islensku sam-
félagi líðandi stundar.
í þvl sambandi er nærtækt að minnast nýlegr-
ar rannsóknar frá grönnum okkar Norðmönnum.
NOVA-skýrslan svonefnda kom út á slðasta ári og
við niðurstöður hennar brá norsku þjóðinni I brún.
Þar kemur I Ijós að þrátt fyrir framfarir I löggjafar-
málum, almenna virðingu og mikla jákvæða um-
ræðu, virðist ungt samkynhneigt fólk þjást umfram
flesta aðra norska þegna. í okkar hópi býr vissu-
lega mikill llfskraftur og lífsvilji en fjandskapur og
nlð hlýtur að höggva þar sem slst skyldi, að þeim
sem er veikur fyrir, og þá stundum svo að lífi er
fórnað. í NOVA-skýrslunni kom meðal annars I
Ijós að 6-7 sinnum fleiri samkynhneigðir en gagn-
kynhneigðir hafa hugleitt það að farga sér og
einn af hverjum fjórum undir 25 ára aldri hefur
reynt að svipta sig lífi. Hliðstæðar nýlegar kann-
anir 1 Norður-Evrópu vekja svipaðan ugg þótt nið-
urstöður séu ekkert I llkingu við staðreyndir
NOVA-skýrslunnar. Hver skyldi staðan vera á Is-
landi á aldamófum? i alþjóðlegri könnun sem fé-
lagsvísindastofnun Háskóla Islands tók þátt I árið
1990 kom I Ijós að umburðarlyndi Islendinga og
mannvirðing gagnvart samkynhneigðum er tölu-
vert meiri en meðal annarra þjóða. Sambærileg
könnun hefur verið endurtekin og ættu niðurstöður
hennar að liggja fyrir I lok þessa árs. Hvað mun
hún sýna - vaxandi virðingu I okkar garð eða
aukið hatur?
A síðasta ári eignuðust Svíar umboðsmann
homma og lesbla. Vettvangur hans er sjálfstæð
stofnun sem þó vinnur I nánu samstarfi við hreyf-
ingar samkynhneigðra þar I landi. Fulltrúar um-
boðsmanns annast fræðslu til starfsstétta I þjóðfé-
laginu, aðstoða þá sem brotið er á við að leita
réttar slns og benda á leiðir til stuðnings. I áratug
hafa Samtökin '78 sótt um fjárstyrk frá Alþingi til
að launa fræðslufulltrúa en ekki hlotið undirtektir
þrátf fyrir ítrekaðar tilraunir til að fá slikt stöðu-
gildi samþykkt á fjárlögum. Eftir að hafa horft til
annarra þjóða hef ég um tlma séð fyrir mér stöðu
félagsmálafulltrúa og réttargæslumanns samkyn-
hneigðra á Islandi. Það embætti væri launað af
rikinu, starfaði hvorki innan vébanda Samtak-
anna '78 né annarra félagasamtaka samkyn-
hneigðra en I nánu samstarfi við þau. Að berjast
fyrir þvi að slikri stöðu verði komið á fót er að
minu viti mikilvægasta baráttumál næstu mánaða
og missera. Sennilegt er að könnun á stöðu
okkar yrði nokkur rökstuðningur fyrir nauðsyn
þessarar þjónustu. Það sýnir sig þegar síik
embætti eru stofnuð I þágu annarra þjóðfélags-
hópa sem eiga undir högg að sækja, að þörfin
er mikil og hún verður þá fyrst fyllilega sýnileg
þegar fagmannlegur vettvangur til félagslegrar
þjónustu er orðinn að veruleika. Styrkur okkar er
sýnilegur og fer ekki á milli mála, það liggur I
hlutarins eðli. Veikleikar okkar og þjáning fara
leynt. Að þvi leyti erum við náskyld ö&rum
mannanna börnum.
Takist okkur að styrkja innviði hins samkyn-
hneigða samfélags, bjóða upp á félagslega
vernd og aðsfoð, réttargæslu og fræðslu umfram
það sem sjálfboðaliðar geta veitt, þá er til nokk-
urs unnið við upphaf nýrrar aldar.
17. júní 2000
Þorvaldur Kristinsson
SAMTAKAFRETTIR 3