Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.2020, Blaðsíða 15

Eva Rós er
ráðgjafi hjá
Berginu og
segir starfið
fylla sig inn-
blæstri.
MYND/
SIGTRYGGUR ARI
Sigurþóra
Bergsdóttir
stofnandi
Bergsins
fyrir framan
Bergið. Sigur-
þóra stofnaði
Bergið eftir að
sonur hennar
svipti sig lífi.
MYND/
SIGTRYGGUR ARI
Ungmenni sem hafa tekið
strætó langar leiðir til þess
að komast í viðtal að eigin
frumkvæði til að segja: Mér
líður illa. Það er hugrekki.
FRÉTTIR 15DV 13. NÓVEMBER 2020
Hún nefnir að fjöldi ung-
menna hafi með mikilli til-
hlökkun horft til þess að
hefja nám í framhalds- og
háskólum. Jafnvel flutt milli
landsvæða en sitji svo ein og
einangruð heima. „Ef maður
setur sig í spor þeirra þá blas-
ir þetta við. Fersk byrjun, þú
ætlaðir að eignast fullt af vin-
um í nýja skólanum en kynn-
ist svo engum. Þekkir engan.
Þau eru jafnvel að flytja milli
hverfa eða utan af landi til að
hefja nám.“
Göngutúr ný hugmynd
Eva segist fá alls konar spurn-
ingar sem séu þær sömu og
við fullorðna fólkið spyrjum
okkur. „Hvað verður þetta
lengi? Hvernig eigum við að
tækla þetta? Unga fólkið sem
kemur hingað er mjög ábyrgt
og virðast fylgja sóttvarna-
reglum vel. Ég upplifi þau
frekar passasöm en hrædd.
Jafnvel of passasöm þannig
að þau átta sig ekki á að það
eru þó einhverjir sem er í góðu
lagi að umgangast.“
Eva Rós segir hreyfingu
mjög mikilvæga og þegar hún
stingi upp á göngutúr með
vini eða vinkonu verði þau
hissa. „Þetta er ekki kynslóð
sem fer í göngutúra. Þau eru
vön ræktinni og æfingum. Sú
félagstenging hverfur núna
einmitt þegar þau eru í mikilli
félagsmótun og hafa mikla fé-
lagsþörf.“
Frammistöðukvíði
Eva segist brýna fyrir þeim
sem leita til Bergsins að nýta
þær félagstengingar sem eru
til staðar.
„Eins og að læra með ein-
hverjum í gegnum Zoom (fjar-
fundaforrit), þú mátt vera í
tengslum við einhvern, nýtum
það og hafðu í huga að þetta
er tímabil.“ Hún segist einn-
ig heyra að ungu fólki finnist
gott að vita að það sé ekki eitt
að ströggla. „Að þau séu ekki
þau einu sem eru einmana. Svo
eru margir sem tala um kvíða
tengdan skólanum. Fjöldi nem-
enda er ekki að fá sömu ein-
kunnir í þessu ástandi.“
Eva segist hvetja námsmenn
til að leita til námsráðgjafa og
létta á álaginu ef það er óeðli-
legt.
„Það er enginn að spá í því
hvað þú fékkst í algebru á
fyrsta ári í framhaldsskóla í
COVID. Ef þú ræður illa við
það er betra að sinna því vel
sem þú ræður við og jafnvel
fækka áföngum í einhverjum
tilvikum. Frekar að klára eitt-
hvað en ekkert.“
Allt ókeypis
Eva segir stóran hluta þeirra
sem leita til Bergsins vera
venjulega krakka sem eru að
ströggla. Frá því að Bergið var
opnað fyrir rúmu ári hafa yfir
230 ungmenni leitað sér að-
stoðar sem sýnir að þörfin er
gífurleg. „Þetta er ekki utan-
garðshópur. Þetta eru yfirleitt
virkir krakkar sem eru í skóla
og vinnu og eru að bugast.
Mestmegnis eru þau á aldrin-
um 16-25 ára og meira stúlkur.
Strákarnir eru seinni að koma.
Við myndum vilja fá þá fyrr en
þeir harka af sér lengur, sem
er ekki jákvætt.“
Hún segir flesta skrá sig í
þjónustu í gegnum heimasíð-
una bergid.is og fá þá úthlutað
ráðgjafa. „Allir ráðgjafarnir
eru fagfólk og það kostar ekk-
ert að leita til okkar. Þú mátt
koma eins oft og þú vilt. Frá-
bærast við Bergið er að þú
mátt koma með hvaða vanda-
mál sem er. Við bregðumst
hratt við og oft fær fólk tíma
innan nokkurra daga þó að við
séum ekki neyðarþjónusta,“
segir hún.
Barn sem umönnunaraðili
Aðspurð um hópinn sem býr
við erfiðar heimilisaðstæður,
svo sem neyslu eða veikindi
foreldra, segir Eva COVID-
faraldurinn einangra slík
börn og ungmenni enn frekar.
„Foreldrarnir eru þá jafnvel
í áhættuhóp sem þýðir engar
heimsóknir.“ Þar hafa hlut-
verkin snúist við og barnið
er orðið umönnunaraðili for-
eldris. „Viðkomandi sér um að
tryggja velferð veika aðilans
en situr oft eftir sjálft. Svo
verður viðkomandi 18 ára og
er kominn út úr kerfinu. Þá er
viðkomandi ekki barn en er að
bugast undan álaginu og ekk-
ert grípur þau. Maður hefur
áhyggjur af þessum krökkum.“
Rauð flögg
Eva segir ýmsar vísbendingar
geta gefið til kynna að van-
líðan hjá ungmennum, og í
raun hverjum sem er, séu til
staðar. „Oft er það svefninn
sem fer úr skorðum. Svefnrút-
ínan breytist og annaðhvort
er það lítill svefn eða mikill.
Það getur verið vanvirkni af
ýmsum toga. Viðkomandi fer
lítið, sinnir skóla eða vinnu
illa, gerir lítið heima fyrir og
hættir jafnvel að þrífa sig.
Í faraldrinum eru krakkar
sem hafa alltaf verið í lagi og
gengið vel að eiga við vanlíðan
sem getur kallað fram spurn-
ingar eins og: Er eitthvað að
mér? Þetta eru eðlileg við-
brögð við einangrun og djúpri
þörf fyrir félagslíf sem er
ekki í boði.“
Eva segir mikilvægt að veita
umhverfi sínu og fólki athygli
og óttast ekki að spyrja út í
líðan samferðafólks. „Það er
enginn að hlusta á ungt fólk.
Þau hafa alls konar skoðanir
og vita hvað þau vilja. Þau
þurfa að vera meiri þátttak-
endur í sinni stöðu og það
gerist með því að tala við þau.
Þegar þau eru spurð hvort þau
hafi leitað sér hjálpar áður er
svarið oft: Það hlustar eng-
inn á mig, það spyr enginn:
Hvernig líður þér?“
En af hverju það svona erf-
itt að spyrja fólk hvernig því
líður?
„Oft finnst fólki það óþægi-
legt að spyrja en ungmennum
finnst spurningin kannski
kærkomin. Við verðum að
spyrja og hlusta. Börn sem
búa við erfiðar aðstæður elska
samt foreldra sína og eru
kannski ekki líkleg til að gefa
upp aðstæður sínar eða erfið-
leika. Þá er það á hreinu að al-
menningur á að tilkynna það
til barnaverndar og getur gert
það nafnlaust.“
Hugrekkið fallegt
Aðspurð segir Eva hugrekki
þeirra sem heimsæki Bergið
fylla sig innblæstri alla daga.
„Ég vann í fimm ár hjá Fang-
elsismálastofnun svo það eru
töluverð viðbrigði fyrir mig
að fá fólk í viðtöl eingöngu af
fúsum og frjálsum vilja. Ung-
menni sem hafa tekið strætó
langar leiðir til þess að komast
í viðtal að eigin frumkvæði til
að segja: Mér líður illa. Það er
hugrekki.“
Eva segir vitneskjuna um
að viðtalið sé ókeypis létta
pressunni af mörgum. „Það
tekur pressuna af að vita að
þjónustan er frí og þú mátt
koma eins oft og þú vilt. Þau
koma frekar aftur þegar þau
vita að það kostar ekkert. Ef
þú vilt koma þá máttu koma
óháð því hvert vandamálið
er. Við leyfum öllum að koma.
Heill vinahópur hefur komið
í ráðgjöf en það var kannski
bara einn sem þurfti verulega
hjálp. Hann hefði samt líklega
ekki komið ef ekki hefði verið
fyrir meðmæli frá vinum. Það
skiptir máli og eru eru bestu
meðmælin sem við fáum.“ n