Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.2020, Blaðsíða 16

16 EYJAN
Biden hefur
hafið undir-
búning að
embættis-
töku sinni
20. janúar
næstkomandi
þrátt fyrir að
sitjandi forseti
hafi enn ekki
viðurkennt
tap.
MYND/GETTY
13. NÓVEMBER 2020 DV
VAKTASKIPTI Í HVÍTA HÚSINU
Hafinn er undirbúningur að embættistöku Joes Biden. Að því kemur 500 manna
teymi. Trump hefur fryst fjárframlög til teymisins og neitar að viðurkenna ósigur.
Það fór vafalítið ekki fram hjá neinum að Joseph R. Biden vann
kosningarnar sem fram fóru
í Bandaríkjunum 3. nóvem-
ber og verður þann 20. janúar
næstkomandi 46. forseti
Bandaríkjanna.
En það er víst ekki nóg að
vinna bara kosningarnar. Hjá
Joe Biden tekur nú við fjög-
urra ára erfiðisvinna sem
lýkur aldrei. Biden er sá elsti
í sögunni til að gegna þessu
hættulegasta starfi heims. 44
hafa gegnt embættinu (Grover
Cleveland var tvisvar forseti,
og telst því sem tvær forseta-
tíðir). Af þeim 44 hafa átta
látist í embætti, fjórir myrtir
og fjórir af náttúrulegum or-
sökum. Það er tæplega 20 pró-
senta dánartíðni.
Þessi erfiðisvinna er raunar
löngu hafin. Hún hófst strax á
þeim degi er úrslitin voru gerð
ljós. Um leið og úrslit liggja
fyrir fer af stað talsvert viða-
mikið ferli sem byggir að mjög
miklu leyti á hefðum en líka á
lögum sem sett hafa verið í
gegnum árin og aldirnar til
þess að tryggja snurðulaus
valdaskipti í Washington D.C.
Þessi vinna felst meðal ann-
ars í að ráða fólk í lykilstöður
undirbúningsteymis, sem svo
sér um að skipuleggja valda-
tökuna. Þetta teymi aðstoðar
nýjan forseta gjarnan með að
finna fólk í lykilstöður innan
Hvíta hússins, ráðherra í rík-
isstjórn nýs forseta, aðstoðar-
ráðherra, sendiherra gagn-
vart nánustu bandamönnum
Bandaríkjanna og stærstu
ríkjum heims. Um þessa vinnu
gilda lög og reglur. Þannig er
þetta teymi fjármagnað af
hinu opinbera og því tryggð
vinnuaðstaða og aðstoðarfólk
á kostnað alríkisins.
Trump ekki í flutningahug
Samkvæmt sömu lögum eiga
starfsmenn forsetans sem er
á leið út úr Hvíta húsinu að
aðstoða eftir fremsta megni,
veita upplýsingar og búa svo
um hnútana að valdataka nýs
forseta valdi sem minnstri
röskum á starfsemi banda-
ríska alríkisins. Alveg ljóst
er að þessar reglur verða
þverbrotnar, og hafa raunar
fjölskyldumeðlimir Donalds
Trump Bandaríkjaforseta
þegar sagt það berum orðum.
Þá hefur ríkisstjórn Trumps
fryst sex milljónir dala á
reikningum ríkisins sem eru
eyrnamerktar undirbúnings-
teymi Bidens.
Stjórnmálaskýrendur sem
mark er takandi á virðast
sammála um að málatilbún-
aður Donalds Trump sé svo
til allur byggður á sandi og
opinberar yfirlýsingar um að
brögð hafi verið í tafli ótrú-
verðugar. Þannig tilkynnti
The New York Times það í
vikunni að blaðamenn þess
hefðu talað við fulltrúa kjör-
stjórnar í hverju einasta ríki
landsins og ekki einn gat
bent á dæmi máli Trumps til
stuðnings.
4.000 stöður ómannaðar
Þrátt fyrir yfirlýsingar
Trumps sem ættingjar hans
og nánustu samstarfsmenn
dreifa nú um kosningasvik
og draumóra þeirra um fjög-
ur ár í viðbót í Hvíta húsinu,
opinberaði Biden hverjir eru í
teyminu núna á þriðjudaginn,
viku eftir kosningarnar, og
aðeins örfáum dögum eftir
að úrslitin lágu fyrir. Á list-
anum voru um 500 nöfn sem
munu leggja drög að stefnu
Bidens, hver í sínum mála-
flokki, útbúa verkefnalista
og ráða í stöður. Á lista yfir
nánustu ráðgjafa Bidens eru
nokkur stór nöfn frá Obama-
árunum í Hvíta húsinu. Þar á
meðal Susan Rice, fyrrver-
andi þjóðaröryggisráðgjafi
Bandaríkjanna sem reiknað
er með að verði næsti utan-
ríkisráðherra landsins.
500 manns kann að hljóma
sem ansi veglegt undirbún-
ingsteymi, en hafa verður í
huga að nýjum forseta fylgja
um 4.000 pólitískt skipaðir
undirmenn hans. Þar af eru
um 1.200 sem öldungadeildin
þarf að samþykkja.
Að mestu leyti eru þessar
4.000 stöður mannaðar fólki
sem aðstoðaði nýjan forseta í
kosningabaráttunni, ráðlagði
framboðinu, styrkti það fjár-
hagslega eða studdi opinber-
lega.
Harris að öllum líkindum
í innsta hring
Hlutverk varaforsetans í þessu
ferli öllu saman er mismikið
eftir því hver á í hlut. Vara-
forsetar eru sjaldnast valdir
af forsetanum eftir vinskap,
heldur ræður pólitíkin för.
Hafa varaforsetar fortíðarinn-
ar því oftast verið valdir eftir
pólitískum eiginleikum sem
forsetaframbjóðandann þykir
skorta. Kamala Harris er lif-
andi sönnun þess. Hún er allt
sem Joe Biden er ekki, ung,
hress, kona, ekki hvít, frekar
ný í stjórnmálum. Á meðan
er Biden 78 ára gamall hvítur
karlmaður og búinn að vera í
stjórnmálum síðan 1973. Til
samanburðar nægir að nefna
að Víetnamstríðið kláraðist
tveimur árum síðar.
Þetta pólitíska val á vara-
forsetaframbjóðendum þýðir
að mismikið traust hefur ríkt
á milli forseta og varaforseta.
Þegar frambjóðendunum
semur illa er þeirra hlutverki
oftast lokið þegar kjörstöðum
er lokað. Þeir hafa litla að-
komu að ákvörðunum og lítið
vægi í stefnumótun innan
Hvíta hússins. Þeir í raun svo
gott sem hverfa, og sagt er að
þeirra eina skylda samkvæmt
stjórnarskrá sé að vera á lífi
og til taks skyldi forseti deyja
eða hverfa úr embætti. Af
framkomu þeirra Bidens og
Harris að dæma verður þetta
ekki raunin nú. Bæði virðist
þeim semja vel og Harris
þótti standa sig gríðarlega vel
í öldungadeildinni og mun án
nokkurs vafa reynast Biden
vel sem pólitískur haukur í
horni þegar kemur að því að
koma málum hans í gegnum
flókna vefi öldunga- og full-
trúadeildar Bandaríkjaþings.
Innsetningarathöfn með
hefðbundnu sniði ólíkleg
Að öllu jöfnu hefðu nýr og
gamall forseti verið búnir að
hittast í hefðbundnu „kaffi-
spjalli“ í Hvíta húsinu. Obama
bauð Trump í slíkt strax dag-
inn eftir kjördag og lofaði hon-
um þar öllum þeim stuðningi
sem Trump gæti þurft á að
halda. Slíku er ekki að skipta í
þetta sinn. Viðbúið er að þetta
verði ekki eina hefðin sem Do-
nald Trump brýtur.
Á innsetningardaginn sjálf-
an er hefð fyrir því að for-
setarnir tveir hittist í Hvíta
húsinu að morgni til og snæði
saman. Svo er þeim ekið sam-
an í bíl ásamt mökum þeirra
að þinghúsinu þar sem athöfn-
in sjálf fer fram. Tónleikar
og hersýning fara gjarnan
fram í beinni útsendingu og
að þúsundum viðstöddum.
Klukkan 12.01 sver nýr forseti
embættiseið sinn. Meðan á at-
höfn stendur við þinghúsið eru
persónulegar eigur forseta-
hjónanna fyrrverandi fluttar
út úr Hvíta húsinu, og eigur
nýrra íbúa fluttar inn.
Að athöfn lokinni er hefð
fyrir því að fyrrverandi for-
setahjón fljúgi til síns heima-
ríkis í forsetavél Bandaríkja-
forseta, Air Force One, og er
það síðasta flugferð hjónanna
með vélinni. Á meðan kemur
nýr forseti sér fyrir í Hvíta
húsinu.
Sem fyrr sagði, er afar ólík-
legt að þetta fari svona frið-
samlega fram að þessu sinni. n
Heimir
Hannesson
heimir@dv.is
Á lista yfir nán-
ustu ráðgjafa
Bidens eru nokk-
ur stór nöfn frá
Obama-árunum í
Hvíta húsinu.