Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 15

-11-
AÐFERÐIR
Staðsetning rannsóknareita
Rannsóknir þessar byggðu á samanburðaraðferð (Tueller og Blackbum, 1974; Borgþór
Magnússon og Sigurður H. Magnússon, 1990b) þar sem gert er ráð fyrir að beitarhólf eða
svæði, sem borin eru saman, búi yfir svipuðum gróðurskilyrðum. Komi fram munur á
gróðri milli hólfa má yfirleitt gera ráð fyrir að hann sé tilkominn vegna ólíkrar
beitarsögu. Við upphaf rannsóknanna kom í ljós talsverður breytileiki í landgerð og
gróðurfari í tilraunalandinu sem gat orsakað gróðurmun milli beitarhólfa. Leitast var við
að draga úr áhrifum breytilegrar landgerðar milli hólfa með því að staðsetja
rannsóknareiti í pörum meðfram hólfamörkum. Á milli hverra tveggja samliggjandi
hólfa voru sett þijú reitapör með jöfnu bili (2. mynd). Reitir voru hafðir í 20 m fjarlægð
frá girðingum og voru því yfirleitt 40 m milli paraðra reita. Auk pöruðu reitanna voru í
L, M og Þ hólfunum staðsettir nokkrir reitir fjær hólfamörkum til að ganga úr skugga um
að gróðurfar pöruðu reitanna væri dæmigert fyrir beitilandið og bæri ekki merki
umferðar fjárins meðfram girðingunum. Reitir voru aðeins staðsettir í þurrlendismóanum
í tilraunalandinu sem var ríkjandi í mestum hluta þess. Sneitt var hjá melaholtum og
mýrlendi. Alls voru settir niður 47 reitir innan tilraunalandsins og voru þeir 5 til 11 að
tölu í hveiju hólfi eftir stærð og legu þeirra. Stærð reitanna var 100 m2 (10 x 10 m) og
fór öll gagnasöfnun fram innan þeirra.
Jarðvegur
í hverjum reit var mæld jarðvegsþykkt, hæð þúfna og tekin sýni af jarðvegi, dagana 24,-
25. ágúst. Fyrir mælingar og sýnatöku voru strengdar snúrur milli homhæla reits og um 1
m út fyrir þá. Snúrumar námu við hæstu þúfnakolla undir homalínum og skiptu reitnum í
fjóra jafna hluta. Hæð þúfna var mæld á fjómm stöðum í reit, á milli miðju reits og hvers
homhæls, þar sem lægðir milli þúfna vom dýpstar þ.e. lengst frá lægðarbotni og upp f
snúrana. Á sömu stöðum var síðan mæld jarðvegsþykkt úr lægðarbotni og niður á
malarsetið sem móajarðvegurinn er myndaður á. Rekinn var niður jámteinn sem smaug
auðveldlega í gegnum jarðveginn en mætti mun meiri fyrirstöðu er niður í mölina kom.
Hugað var að yfirborðsrofi eða flagmyndun í reitum. Leitað var að stærsta rofi í
hverjum reit og var flatarmál þess áætlað með því að leggja yfir það 0,25m2 ramma.
Skráð var hvort grjót (möl) væri í yfirborði flaganna. Við gróðurmælingamar, sem lýst er
að neðan, var skráð nánar stærð ógróins yfirborðs í reitunum.
Fjögur jarðvegssýni vora tekin í reit, eitt í hverjum reitarfjórðungi. Sýnin vora öll
tekin uppi á þúfum sem huldu mun stæni hluta yfirborðs en lægðimar milli þeirra.
Sýnatakan fór fram á fremur láréttu belti í ytri hluta þúfnanna neðan við þúfnakollana.
Við hana var notaður kjamabor, 2,9 cm að þvermáli, en lengd kjama var höfð 10 cm.
Gróður og sina var fjarlægð ofan af jarðvegi fyrir sýnatöku. Sýnin vora þurrkuð við um