Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 66

-62-
traðkþolna tegund. Merkjanleg aukning varð í þekju haddmosa (Polytrichum) (8. tafla) en
tegundir af þeirri ættkvísl eru oft rasksæknar og lætur vel mikið beitarálag (Rawes 1981;
Leader-Williams o.fl. 1987; Borgþór Magnússon og Sigurður H. Magnússon 1990a).
Ahrif beitarþunga á fléttuþekju í tilraunalandinu voru lítil. Fjallagrös (Cetraria islandica)
virtust hafa látið aðeins undan síga í Þ hólfinu (8. tafla) en breytingar á öðrum tegundum
milli hólfa, sem rekja mátti til beitar, voru ekki merkjanlegar.
Runnaþekja rýmaði talsvert í Þ hólfinu, sem stafaði einkum af því að fjalldrapinn lét
þar mjög á sjá vegna beitar. Plöntuvalsathuganimar leiddu í ljós að féð beit fjalldrapann
ekkert eða lítið þar sem landið var létt- og miðlungsbeitt, en var hins vegar tekið að bíta
hann mikið í þungbeitta (Þ) hólfinu (17. mynd). Grávíðir og gulvíðir, sem lítið var af í
tilraunalandinu í samanburði við fjalldrapa, höfðu látið undan síga í Þ hólfinu vegna
beitar. Grávíðirinn var talsvert bitinn í öllum beittu hólfunum (17. mynd) en féð virtist
auka mjög sókn í gulvíðinn með vaxandi beitarálagi eins og lýst var að ffaman. Benda
má á að í tilraunalandinu var þekja grávíðis mest í FL hólfinu þar sem beit var minnst á
tilraunatímanum en þekja gulvíðisins var mest í M hólfinu þar sem beit var næstmesL
Þessar víðitegundir ásamt grávíði era sennilega mjög viðkvæmar fyrir sauðfjárbeit.
Rannsóknir frá Auðkúluheiði benda til að þær hafi fyrrum myndað kjarr- og blómlendi
þar sem gróðurskilyrði voru hagstæð. Við langvarandi beit hafi víðitegundimar vikið,
ásamt stórvöxnum blómjurtum sem með þeim uxu, en mosaþemba sem einkenndist af
gamburmosa og fjalldrapa fært út kvíamar (Hörður Kristinsson og Helgi Haflgrímsson
1978; Hörður Kristinsson 1979; Halldór Þorgeirsson 1982; Ingibjörg Svala Jónsdóttir
1984). Niðurstöður plöntuvalsathugana í þessari rannsókn styðja þetta a.m.k. hvað
grávíði varðar, en féð beit hann mikið við lítið beitarálag en sneiddi að mestu hjá
fjalldrapa nema þar sem þungbeitt var (17. mynd). Smámnnategundimar krækilyng,
grasvíðir og blábeijalyng virtust ekki láta undan síga með vaxandi beitarálagi.
Grasvíðirinn sýndi tilhneigingu til að auka þekju sína er beit jókst. Samkvæmt
plöntuvalsathugunum vora þessar tegundir ekkert bimar af sauðfénu (14. mynd), sem
kann að skýra hvers vegna þær héldu velli með vaxandi beitarálagi.
Þekja grasleitra planma var mest í Þ hólfinu þrátt fyrir að beitarálag væri þar mest og
að nokkrar þessara tegunda væra mikið bimar. Góð jarðvegsskilyrði í hólfinu eiga án efa
ríkan þátt í að gera grasleitum tegundum þar hátt undir höfði. Stinnastörin er
mikilvægust þessara tegunda, ríkir yfir þeim í fjóram hólfum og hvergi meir en í Þ
hólfinu þar sem hún mælist með mesta þekju háplantna ásamt krækilyngi (8. tafla) Við
samanburð paraðra reita kemur í ljós að meðalþekja stinnastararinnar er talsvert meiri í Þ
en M hólfi (6,8% og 3.7%) en hins vegar er hún nokkra minni í Þ en FM hólfi (3,6% og
4,8%). Mikil þekja stinnastarar í Þ hólfinu er eftirtektarverð þegar tillit er tekið til að féð
sótti þar mest í hana allra tegunda (14. mynd), en alls var hún skráð bitin í 73% smáreita.
Ingibjörg Svala Jónsdóttir (1989) hefur gert ítarlegar rannsóknir á vistfræði stinnastarar
hér á landi. Þær fóra m.a. fram í beitartilraunalandinu á Auðkúluheiði þar sem hún bar