Fjölrit RALA - 20.11.1992, Blaðsíða 64

-60-
lands í hólmum á Auðkúluheiði bendir til að við langvarandi beit geti jarðvegur rýmað af
lífrænum efnum (Halldór Þorgeirsson 1982; Ingibjörg Svala Jónsdóttir 1984). Til að
slíkar breytingar komi fram þurfa líklega aldir að líða fremur en áratugir. f
tilraunalandinu á Auðkúluheiði reyndist jarðvegur ríkastur af kolefni og köfnunarefni þar
sem beitarálag hafði verið mest, þ.e. í þungbeitta hólfinu.
Gróður
Niðurstöður þessara rannsókna sýna að nokkur breytileiki var í gróðurfari í
tilraunalandinu og munur kom fram á milli hólfa. f ljós kom að þessi munur stóð í nánari
tengslum við jarðvegsskilyrði í landinu en beitarsöguna á tilraunatímanum. Greinilegt
var að umtalsverðar gróðurfarsbreytingar höfðu ekki átt sér stað í neinu hólfanna á
tilraunatímanum. Beitin hafði þó haft merkjanleg áhrif á gróðurinn, einkum í þungbeitta
hólfinu þar sem beitarálag var mesL
Tegundafjölbreytni
Gróðurlendið sem rannsakað var á Auðkúluheiði var, eins og fram hefur komið, mjög
tegundaríkt, en 65 plöntutegundir fundust að meðaltali í hverjum reit (100 m^). Er það
t.d. talsvert meiri tegundafjölbreytni en fram kom við sams konar gróðurmælingar í
mýrum sunnanlands (Borgþór Magnússon 1987; Borgþór Magnússon og Sigurður H.
Magnússon 1990a). Tegundafjöldinn á Auðkúluheiði er mun meiri en kemur fram í
niðurstöðum rannsókna Svanhildar Jónsdóttur Svane (1963) á mosaþembugróðri hér á
landi. Samkvæmt niðurstöðum hennar er mosaþemban tegundaríkust þar sem hún er
blönduð lynggróðri. Tölur um tegundafjölda í mosaþembum til fjalla í Skotlandi
(McVean 1964) eru mun lægri en tölumar frá Auðkúluheiði.
Mjög lítill munur kom fram í tegundafjölda milli hólfa í þessari rannsókn og virðist
áhrifa misþungrar beitar milli hólfa ekki gæta að marki eftir 13 ár. Samanburður milli
paraðra reita benti þó til lítils háttar fækkunar háplöntutegunda en fjölgunar mosategunda
með vaxandi beitarálagi. Ákveðin tilhneiging kom ekki fram í fléttum. Rannsóknir
Halldórs Þorgeirssonar (1982) og Ingibjargar Svölu Jónsdóttur (1984) á Auðkúluheiði
sýndu að mun meiri tegundafjölbreymi var í beitilandi en sambærilegu landi í friðuðum
hólmum. Samkvæmt niðurstöðum Halldórs átti það jafnt við um háplöntur, mosa og
fléttur. Búfjárbeit getur átt þátt í að viðhalda tegundafjölbreymi í gróðurlendi. í
Bretlandi hafði friðun graslendis til fjalla fyrir sauðfjárbeit þau áhrif, að plöntutegundum
fækkaði verulega á 7 árum. Hélt fækkunin áfram á næstu 16 árum, en hún var hægari
(Welch og Rawes 1964; Rawes 1981). Rannsóknir á áhrifum stórgripabeitar á gróðurfar
í högum hafa einnig sýnt að tegundafjöldi er yfirleitt meiri þar sem nokkur beit er, en þar