Fjölrit RALA - 15.04.1996, Blaðsíða 53

43
Smári 1995
Vetrarþol og vorvöxtur hvítsmára (132-9298)
Markmiðið er að finna hvaða eiginleikar hafa áhrif á vetrarþol og vorvöxt hvítsmára og
hvernig þeir ráða vexti og uppskeru smárans yfir sumarið. Um er að ræða evrópskt
rannsóknarverkefni í COST áætluninni nr. 814, Aðlögun nytjaplantna að köldu og röku
loftslagi. Þetta verkefni hófst árið 1992 og eru fundir rannsóknaraðila í Evrópu styrktir af
COST 814 en afla verður tekna til sjálfrar rannsóknarvinnunnar á annan hátt. Sambærilegar
tilraunir eru gerðar á 11 tilraunastöðum víðs vegar um Evrópu. Bornir eru saman tveir
hvítsmárastofnar sem hafa mismunandi vetrarþol. Eru þeir ýmist ræktaðir í hreinrækt eða í
blöndu. Mældir eru ýmsir vaxtareiginleikar smárans og nitur og kolvetnaforði í smærum
efnagreindur nokkrum sinnum síðla hausts og snemma vors. Uppskorið er á hefðbundin hátt
yfir sumarið. Harðir vetur og lágur hiti eru afgerandi þættir í nýtingu hvítsmára á
jaðarsvæðum. Niðurstöður úr verkefninu munu gefa upplýsingar um hvaða eiginleikar
plöntunnar ráða mestu um vetrarþol og vísa því veginn í kynbótum á vetrarþolnum
hvítsmárastofnum.
Sáð var í tilraun á Korpu þann 6.6. 1994 hvítsmárastofnunum AC 51 frá Aberystwyth
(er á öllum tilraunastöðunum) og Undrom frá N-Svíþjóð. Svarðamautar voru ýmist rýgresi
(FuRa 9001) eða vallarfoxgras (Adda). Auk þess var AC 51 í hreinræki. Reitir voru 25 m2 og
endurtekningar 4. Sáð var 5 kg/ha af smára, 25 kg/ha af rýgresi og 15 kg/ha af vallarfoxgrasi.
Borið var á 50 kg N/ha í Græði 1A. Sáningin tókst ekki sem skyldi, svörðurinn var lengi að
þéttast og kom illgresi í reitina. Sýni voru tekin úr tilrauninni í október 1994. Sýnin eru tekin
með bor sem er 12 cm í þvermál og tekur um 10 cm þykkar torfur. Torfumar eru þvegnar
þannig að allur gróður næst með rótum.
Veturinn 1994-1995 var bæði kaldur og langur og kom tilraunin illa undan vetri.
Einkum hafði mikið drepist úr reitum þar sem sáð hafði verið breska hvítsmárastofninum AC
51. Sýni vom þó tekin einu sinni úr helmingi tilraunareita í lok maí og þau greind og mæld
samkvæmt áætlun. Tilraunin var slegin um sumarið, og haustið 1995 vom tekin sýni einu
sinni úr sömu reitum og í maí til greininga og mælinga.
Vegna þess hve tilraunin tókst illa var ákveðið að endurtaka sáninguna. Sáð var 16. júní
1995. í nýju tilraunina er notaður hvítsmárastofninn AC 50 í stað AC 51, en hann mun líklega
henta betur. Skipulag tilraunarinnar er annars eins og áður, nema reitirnir em 18 m2. Sáningin
tókst mjög vel. í haust vom sýni tekin tvisvar úr tilrauninni, en efnagreiningar ekki gerðar
vegna lítils magns smæra.
Ráðgert er að halda áfram með nýju tilraunina, en leggja upphaflegu tilraunina niður.
Taka á sýni þrisvar að vori og tvisvar að hausti hvert ár. Þá verður uppskera mæld þrisvar
sinnum yfir sumarið og greind til tegunda. Stefnt er að því að meta tilraunina í þrjú ár á
þennan hátt. Verkefnið er styrkt af Vísindasjóði.