Fjölrit RALA - 15.01.2001, Qupperneq 9

Guðmundsson 1991). Ræktun lúpínu og notkun til landgræðslu hefur aukist jafnt og
þétt ffá þessum tíma. Árið 2000 var lúpína slegin og fræi safhað af um 160 ha lands á
vegum Landgræðslunnar, en alls söfnuðust liðlega 11 tonn af ffæi (Ásgeir Jónsson,
munnlegar upplýsingar). Við uppgræðslu eru notuð um 3 kg af ffæi á hvem hektara
lands. Alaskalúpína mun ekki vera ræktuð til nytja annarstaðar en hér á landi. Þess má
geta að ffæ af henni hefur verið selt héðan til Alaska til uppgræðslu á svæðum þar
sem gerðar em kröfur um notkun á innlendum tegundum.
Aukin útbreiðsla og notkun lúpínu hér á landi á undanfomum ámm hefur ekki
gengið hávaðalaust fyrir sig en vemlegar deilur hafa orðið um lúpínuna og ágæti
hennar (sjá t.d. Auður Ottesen 1997). Hingað til lands hefur verið fluttur inn fjöldi
erlendra tegunda til skógræktar, landgræðslu og garðræktar. Segja má að alaskalúpína
sé fyrsta tegundin sem sýnir af sér að geta breiðst ört út og lagt undir sig land þannig
að lítið verði við ráðið. Mörg dæmi em um erlendis ffá að ffamandi tegundir leggi
undir sig land og valdi usla í lífríki í nýjum heimkynnum. Þar sem lúpínur eða aðrar
niturbindandi tegundir koma inn í nýja vist með snauðum jarðvegi em
vaxtararmöguleikar þeirra oft mjög góðir. Þær geta þá jafiivel lagt undir sig land, út-
rýmt plöntutegundum sem fýrir vom og myndað með tímanum annað og gjörbreytt
samfélag (Vitousek og Walker 1989, Lonsdale 1993).
í Noregi, Svíþjóð og Skotlandi hefur alaskalúpína breiðst eitthvað út í óræktað
land en ekki kveður jafh mikið að henni og hér á landi (Karlsson 1981, Fremstad og
Siegel 2000). í Noregi er hins vegar garðalúpína (Lupinus polyphyllus) talin meðal
ffamandi tegunda sem breiðast þar talsvert út um þessar mundir (Fremstad og Elven
1997). í Nýja-Sjálandi hefur skrautlúpína (Russel-lúpína) breiðst út í óræktað land,
lagt undir sig og ógnað búsvæðum sjaldgæffa fuglategunda. Hefur þar verið farið út í
kostnaðarsamar aðgerðir til að reyna að spoma gegn útbreiðslu hennar (Rawlings
1993, Warren 1995, Harvey o.fl. 1996). í Kalifomíu í Bandaríkjunum hefur mnna-
lúpína (Lupinus arboreus), sem þar er uppmnnin, verið flutt á nýja vaxtarstaði innan
fylkisins. Það hefur ekki alls staðar þótt til bóta og hún hefur sumstaðar lagt undir sig
svæði með sjaldgæfum plöntutegundum og sérstæðum gróðri sem menn hafa viljað
halda í. Þar hefur verið farið út í aðgerðir til að hefta útbreiðslu mnnalúpínu og endur-
heimta fyrri gróður (Miller 1988, Pickart o.fl. 1998).
Vaxandi notkun alaskalúpínu hér á landi hefur kallað á auknar rannsóknir á
henni. Þar á meðal hafa verið rannsóknir á líf- og vistffæði tegundarinnar (Borgþór
Magnússon 1990, 1992, 1995, 1999, Bjami Diðrik Sigurðsson 1993, Daði Bjömsson
1997) og nýtingu hennar til skógræktar (Ása L. Aradóttir 2000a,b). í þessari grein
birtast í fyrsta sinn heildamiðurstöður úr rannsóknum, sem hófust árið 1988, á gróður-
ffamvindu í lúpínubreiðum. Þær fóm ffam á 15 stöðum á landinu þar sem lúpína hafði
vaxið lengi og breiðst út. Með rannsóknunum var leitast við að svara eftirfarandi
spumingum:
í hvers konar landi breiðist lúpína út?
Breiðst hún yfir gróið land?
Hvaða gróðurbreytingar fylgja henni?
Víkur hún með tímanum fýrir öðmm gróðri?
Hvaða áhrif hefur hún á jarðveg?
Vonast var til að niðurstöðumar myndu auka þekkingu á tegundinni og útbreiðslu-
háttum hennar hér á landi og að þær kæmu að notum í landgræðslu og náttúmvemdar-
starfi.
7