Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Blaðsíða 49

SÁÐTÍMI GRASPRÆS 47
FYRRI RANNSÓKNÍR
Ekki er úr ýkjamiklum heimildum að velja
um tilraunir með sáðtíma grasfræs án skjól-
sáðs erlendis. Flestar slíkar tilraunir hafa
verið gerðar í Noregi norðan- og vestanverð-
um.
Um miðja öldina voru gerðar dreifðar
sáðtímatilraunir á Finnmörk. A grundvelli
þeirra er ráðlögð haustsáning grasfræs í inn-
sveitum þar um slóðir, þar sem vetrarveðr-
átta og snjóalög eru stöðug. A andnesjum er
vorsáning talin ráðlegri vegna umhleypinga
að vetrarlagi (Flovik 1955).
A Hálogalandi, — Vágpns í Norrland-
fylki, — voru gerðar umfangsmiklar til-
raunir með sáðtíma vallarfoxgrass árin 1955
—1964. Bornir voru saman allmargir sáð-
tímar síðsumars. Uppskera annars árs minnk-
aði við frestun sáningar og langmest við
seinkun frá 15. ágúst til 30. ágúst. Talið er,
að toppamyndun að hausti sáðárs sé vallar-
foxgrasi nauðsyn til að lifa af veturinn.
Toppamyndun er ljósháð. Til að toppar geti
myndazt, verður grasið að vera komið upp,
áður en daglengd fer niður fyrir ákveðið
lágmark. Vallarfoxgrasið kom að jafnaði
upp 14 dögum eftir sáningu. Mörk lág-
marksdaglengdar til toppamyndunar virðast
því vera um höfuðdag (mánaðamót ág.—
sept.) á Vágpnesi, 69° N br. Bezt reyndist
sáning fyrri hluta ágúst. Væri sáð fyrr og
ekki slegið samsumars, varð illgresi til vand-
ræða. Sáning eftir miðjan ágúst og til sept-
emberlöka einkenndist af ójafnri spírun og
verulegri hætm á kali (Pestalozzi 1963,
Valberg 1968).
Samtímis þessum tilraunum var gerður
samanburður þriggja sáðtíma, sumarsáningar
10. ágúst, haustsáningar 15. okt. og vorsán-
ingar 30. maí vorið eftir. Sumarsánir reitir
fengu fullan steinefnaskammt aukreitis. Upp-
skera fyrsta árs varð jafnt fallandi eftir tíma-
röð, og munaði um helmingi á sumarsánum
reitum og vorsánum. Munurinn var mark-
tækur í 99,9% tilvika. Nákvæmlega sömu
sögu er að segja um hlutfall vallarfoxgrass
og illgresis. Þess ber að gæta, að þarna er
borin saman uppskera af misgömlu túni og
eftir misstóra áburðarskammta. Uppskeru-
munur milli liða hin næstu ár reyndist ekki
marktækur (Pestalozzi 1961, Valberg
1968).
I Sogni og Harðangri voru bornir saman,
í dreifðum tilraunum, fjórir sáðtímar síð-
sumars á tíu daga fresti milli 4. ágúst og 3.
sept. Uppskera fyrsta árs féll eftir tímaröð
og mest milli sáningar 24. ágúst og 3. sept.
Toppar mynduðust að hausti eftir tvo fyrstu
sáðtímana, 4. og 14. ágúst. Hæð vallarfox-
grass að hausti reyndist fullnægjandi, 8—11
cm. Beint samhengi fannst milli toppamynd-
unar að hausti og vaxtarhraða vorið eftir.
Þrátt fyrir ólíkt veðurfar á andnesjum og í
innfjörðum Vesmr-Noregs röðuðu sáðtím-
arnir sér eins í öllum héruðunum. Annað
uppskeruár varð munur ekki marktækur.
Samanburður fleiri tegunda staðfesti sam-
hengi milli hæðar og toppamyndunar, að
hausti annars vegar og þakhluta sáðgresis
að vori hins vegar. Vallarfoxgras þoldi haust-
sáningu bemr en aðrar tegundir (Pestalozzi
1967, Aase 1970).
I tilraunum í Norðurbotni í Svíþjóð um
miðja öldina vom bornir saman þrír sáð-
tímar að vori með þriggja vikna millibili
frá 30. maí. Niðurstöður urðu nokkuð mis-
munandi á fyrsta ári. Ymist reyndist fyrsti
eða annar sáðtími beztur. Meðaluppskera 1.
—4. árs reyndist lökust við síðasta sáðtím-
ann, en hinir vom áþekkir (Agerberg
1958).
Geta má þess, að Bretar ráðleggja ein-
dregið sáningu að vori, eins snemma og unnt
er (Spedding and Diekmahns 1972).
Tilraunir með sáðtíma grasfræs hérlendis
hófust á Akureyri árið 1912. Þá var borin