Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1977, Qupperneq 65

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL. 1977 9,1: 63-69
Á fengieldi
að halda áfram, eftir að ærin
fær fang?
Ólafur Rúnar Dýrmundsson,
SlGURÐUR KaRL BjARNASON,
Og
JÓN VlÐAR JÓNMUNDSSON,
Bxndaskólanum, Hvanneyri.
YFIRLIT
Greint er frá niðurstöðum tilraunar, sem gerð var í þrjú ár á tilraunabúi Bændaskólans á Hvanneyri
til að kanna, hvort það hefði áhrif á frjósemi áa að taka af þeim fengieldið strax eftir tilhleypingu.
Samtals voru 480 ær í tilrauninni, sem var skipulögð og gerð því sem næst á sama hátt öll árin.
Ærnar voru á aldrinum 1—9 vetra við upphaf tilraunar ár hvert, og var þeim skipt í tvo flokka, A
og B. Báðir flokkarnir fengu sama 2—3 vikna eldið fram að fengitíma, þ.e.a.s. auk 1,2 kg af töðu
200—250 g af fóðurbæti á dag að meðaltali. Ær í A-flokki voru hafðar á eldinu út fengitímann, en
eldi áa í B-flokki var minnkað niður í ríflegt viðhaldsfóður, um leið og hleypt hafði verið til þeirra.
Áætlað er, að þannig hafi sparazt um 3 f. fe. af fengieldi á hverja á í B-flokki að meðaltali. Frá
lokum fengitíma til vors voru allar ærnar fóðraðar saman.
Rúmlega 98% ánna festu fang og báru, en munur á flokkum var hverfandi lítill. Meðalfrjósemi
(fædd lömb) var 1,53 lömb eftir ána í A-flokki og 1,56 lömb eftir ána í B-flokki, en sá munur er
óverulegur og tölfræðilega óraunhæfur. Munur innan ára var fremur lítill, og aðeins eitt árið voru
ærnar í A-flokki frjósamari. Að loknum fengitíma í janúar vógu ærnar í A-flokki 58,41 kg og ærnar
í B-flokki 57,66 kg að meðaltali, en sá munur er óraunhæfur. Þungabreytingar ánna frá haustvigtun
seint í september til vigtunar í janúar sýndu, að meðferð ánna í báðum flokkum, bæði fyrir og um
fengitíma, var tiltölulega góð. Við slíkar aðstæður virðist því ekki ávinningur að halda fengieldi
áfram, eftir að hleypt hefur verið til ærinnar. Þá ætti ríflegt viðhaldsfóður að nægja, og eru þær
niðurstöður x samræmi við reynslu sumra bænda hér á landi, sem hafa þann hátt á að taka ærnar
frá strax eða fljótlega eftir fang.
INNGANGUR
Víða um heim hafa verið gerðar umfangs-
miklar tilraunir með fengieldi til að auka
frjósemi áa. Það er nú orðin algeng búskap-
arvenja að bæta fóðrun ánna fyrir og um
fengitímann, enda náið samhengi á milli
vænleika ærinnar og fjölda eggfrumna, sem
losna úr eggjastokkunum (Coop, 1966,
Gunn et. al. 1969).
Hér á landi hafa flestar fengieldistilraun-
irnar verið gerðar á tilraunabúinu á Hesti.
Fóðurnotkun og lengd eldis hafa verið mis-
munandi í tilraununum, og niðurstöður þeirra
hafa reynzt gagnlegar við leiðbeiningar til
bænda (Halldór PÁLSSON, 1967). Þó er þörf
frekari rannsókna á þessu sviði, og ýmsum
spurningum um fengieldi og áhrif þess er
ósvarað. Meðal annars hefur skort upplýs-
ingar um, hvort þörf sé á að halda eldinu
áfram um skeið, eftir að hleypt hefur verið
til ærinnar. Algengast er að hafa ærnar á