Skessuhorn - 14.10.2020, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 14. oKTÓBeR 2020 15
Runólfur SH-135 var smíðaður í
skipasmíðastöðinni Stálvík. Það var
sannkölluð þjóðhátíðarstemning í
Grundarfirði þegar tekið var á móti
þessu glæsta skipi, sem átti eftir að
renna styrkum stoðum undir öflugt
og þróttmikið atvinnulíf á staðnum
næstu 23 árin. Um leið var stofn-
að samnefnt félag um útgerð togar-
ans.
Skipasmíði í
fjárvana bankakerfi
Það var mikið afrek að ná að smíða
bátinn og reyndi þá á ákveðni, úr-
ræðasemi og djörfung Guðmundar.
Bankakerfið var fjárvana og öll fyr-
irgreiðsla laut lögmálum helminga-
skiptakerfis sem hann var ekki hluti
af. Það var Árna emilssyni, fyrrver-
andi útibússtjóra Búnaðarbankans í
Grundarfirði og sveitarstjóra, eftir-
minnilegt að starfa með Guðmundi
en fáir þekktu hann betur en Árni.
Þeir fóru margar ferðir suður til
Reykjavíkur til að falast eftir lána-
fyrirgreiðslu en þá tók aksturinn
í það minnsta fimm tíma um erf-
iða malarvegi og Borgarfjörðurinn
og Hvalfjörðurinn óbrúaðir. „Allra
leiðir lágu til Rómar þegar þurfti
að leysa hin stærri mál og fá nið-
urstöðu í þau. Margar ferðir fórum
við Guðmundur til bankastjóra Út-
vegsbankans til þess að finna leiðir
til þess að fjármagna smíði togarans
Runólfs, sem var risaverkefni. Veð-
ur voru oft válynd og vondir vegir
og því var tíminn í ferðunum not-
aður til þess að búa okkur undir
þessa mikilvægu fundi. excel-skjöl
voru þá ekki til og talnaflóð um
fánýta hluti voru ekki í hávegum
höfð, heldur var þeim mun meira
farið með ljóð og vísur þar sem
hin hreinu sannindi fundust. Guð-
mundur kunni þetta allt og voru öll
helstu klassísku skáldin á vettvangi.
Hann kunni vel að meta brýningu
einars Benediktssonar þar sem
hann hvatti menn að afla sér stærri
og betri skipa, þegar þorskurinn
tók að færa sig utar. Guðmund-
ur lagði upp úr því að styrkja lið-
ið með því að fá þingmenn Vest-
urlands, þá Friðjón Þórðarson og
Halldór e. Sigurðsson, til að sitja
fundina með okkur. Þessir þing-
menn voru vinir Guðmundar og
alltaf tilbúnir að veita honum full-
tingi sitt. eitt sinn taldi Guðmund-
ur að bankastjórinn sem þeir voru
að heimsækja væri illa fyrirkallaður
og bað Guðmundur því Friðjón að
sitja við gluggann svo bankastjórinn
færi sér ekki að voða! Bankastjórinn
var heldur æstur og gekk um gólf
og sagðist alls ekki vera í aðstöðu
til að ákveða eitt né neitt. Þá stóð
Guðmundur upp og sagði banka-
stjóranum að setjast og vera eins
og maður, því við förum ekki héð-
an út fyrr en við fáum niðurstöðu í
okkar erindi. Bankastjórinn róaðist,
settist, hringdi í konu sína og sagð-
ist ekki koma í mat, því inni væru
hjá sér vitlausir menn sem neituðu
að fara út! Að fundi loknum sagði
Friðjón: „Það veitti sko alls ekki af
að ég passaði gluggann.“
Annað sinn var Guðmundur í
Austurstræti og gustaði af honum
þegar hann mætti þar Björgvini
í Glettingi sem spurði að bragði
hvaða asi væri á honum. Guð-
mundur sagðist vera á leið í Dóm-
kirkjuna til að fylgja ónefndum
bankastjóra síðasta spölinn. Björg-
vin spurði hvort hann hefði ein-
hverja ástæðu til að fylgja honum.
„Jú,“ sagði Guðmundur, „hann var
ágætur maður“ - og þagði svo litla
stund og bætti svo við: „Ég er hins
vegar tilbúinn að fylgja þeim fleir-
um.“
Lagði áherslu á
umhirðu og viðhald
skipanna
Guðmundur var aðhaldssamur og
nákvæmur með rekstur sinn og
með komu skuttogarans var tek-
ið fyrir alla óreglu, kæmu menn
ekki edrú um borð þurftu þeir ekki
að koma. Guðmundur vildi menn
sem hann treysti og vildi helst ráða
Grundfirðinga. Hann lagði áherslu
á umhirðu og viðhald togarans svo
að eftir var tekið, hann var eins og
nýr þar til hann var seldur. Öll voru
þessi skip Guðmundar Runólfsson-
ar hinar mestu happafleytur í öllum
skilningi og báru ómæld verðmæti
að landi til Grundarfjarðar í gegn-
um tíðina.
Lán hvers byggðarlags
Árið 1952 stofnaði Guðmund-
ur hlutafélagið Grund ásamt emil
Magnússyni og frænda sínum Soff-
aníasi Cecilsyni, sem rak fiskverkun
og verslun. Fyrirtækið saltaði meðal
annars afla af bátum þeirra, Grund-
firðingi og Runólfi. Þeir ráku fé-
lagið saman um tíma uns Soffaní-
as keypti hlut þeirra beggja í fyrir-
tækinu og rak einn fram á síðustu
ár undir eigin nafni, en börn hans
tóku við rekstrinum. Það er lán
hvers byggðalags að eiga menn eins
og Guðmund, Soffanías og emil
og var samstarf þeirra farsælt. Soff-
anías var sá varfærni, Guðmundur
sá áræðni og emil sá um að sætta
sjónarmiðin! Framan af lagði Guð-
mundur afla togarans að stærstum
hluta til Hraðfrystihúss Grundar-
fjarðar. Guðmundur stofnaði með
þeim Sigmundi Friðrikssyni, Júl-
íusi Gestssyni, Árna emilssyni og
fjölskyldum þeirra frystihúsið Sæ-
fang árið 1979 og vann eftir það
megnið af afla sínum þar. Félögin
Guðmundur Runólfsson og Sæfang
voru sameinuð 1993 og varð þá til
eitt fyrirtæki sem stundaði veiðar,
vinnslu og rekstur netaverkstæðis,
undir nafninu Guðmundur Run-
ólfsson hf.
Kynslóðaskipti
Við sameiningu félaganna var mörk-
uð sú stefna að byggja upp öfluga
bolfiskvinnslu félagsins í Grundar-
firði, einkum á karfa, ýsu og þorski.
Bolfiskvinnslan er meginstarfsemi
fyrirtækisins og er stöðugt unnið
að endurbótum á henni. Þær end-
urbætur miðast við að auka afköst,
hagræðingu og gæði vinnslunnar og
ná þannig fram aukinni arðsemi af
starfseminni eins og hafði alltaf ver-
ið áhersla Guðmundar í rekstri sín-
um. Þegar þarna var komið sögu
höfðu börn hans tekið við en Guð-
mundur hætti daglegum afskiptum
af rekstrinum 1986. Öll börn Guð-
mundar hafa unnið um skemmri
eða lengri tíma við fyrirtækið og
næsta kynslóð er að taka við. Ný-
lega var ráðist í miklar fjárfestingar
á vegum félagsins til að treysta út-
gerð og fiskvinnslu í Grundarfirði.
Óhætt er að segja að vel hafi tekist
til og hjá félaginu starfa nú um 100
manns, bæði á sjó og í landi. Run-
ólfur Guðmundsson var frá upphafi
skipstjóri á skuttogaranum sem bar
nafn afa hans. Guðmundur Smári
Guðmundsson hefur stýrt útgerð-
inni og fiskvinnslu í landi og tók
þar við því starfi sem Guðmundur
og Árni emilsson hófu með rekstri
Sæfangs.
Margvísleg
trúnaðarstörf
Guðmundur tók að sér ýmis trún-
aðarstörf fyrir sjávarútveginn og
heimabyggð sína. Hann var for-
maður Ungmennafélags Grundar-
fjarðar í tíu ár og sat í hreppsnefnd
eyrarsveitar. Guðmundur hafði
forystu um að reisa Samkomuhús-
ið í Grundarfirði á sínum tíma með
mikilli sjálfboðavinnu hans og ann-
arra ungmenna. Þetta hús var hjart-
að í skemmtana- og samkomu-
lífi bæjarbúa og var í senn skóli og
íþróttahús byggðarlagsins. eng-
um blöðum er um það að fletta að
þetta var risaátak í þágu fólksins í
hreppnum. eftirminnileg er forysta
hans á sjómannadaginn í áratugi þar
sem hann lagði margt til að gera
daginn að helsta hátíðisdegi ársins í
Grundarfirði. Hann fór einlægt fyr-
ir glæsilegri skrúðgöngu, sem end-
aði með guðsþjónustu fyrstu árin í
Samkomuhúsinu og síðan í kirkj-
unni þegar hún var reist árið 1966.
Marga aldna kollega heiðraði hann
með því festa heiðursmerki í barm
þeirra að viðstöddum heimamönn-
um sem voru flestir þátttakendur í
þessum hátíðarhöldum.
Guðmundur var formaður Út-
vegsmannafélags Snæfellsness og í
stjórn Fiskifélagsins. Þá tók hann að
sér margvísleg trúnaðarstörf fyrir
Sjálfstæðisflokkinn sem hann studdi
alla tíð. Þar lá hann ekki á skoðun-
um sínum þegar honum þótti þurfa
enda höfðingjadjarfur og umgekkst
alla jafnt, háa sem lága. Þau Guð-
mundur og Ingibjörg tóku jafn-
framt virkan þátt í félags- og menn-
ingarlífi í Grundarfirði og studdu
margvísleg framfaramál. Á engan er
hallað þó sagt sé að ævisaga Guð-
mundar hafi verið samofin byggð-
arsögu Grundarfjarðar því á lífs-
leiðinni varð hann vitni að mikilli
framþróun og breytingum í sveitar-
félaginu. Sjálfur átti hann oft stóran
hlut að máli, hafði til hinstu stundar
óbilandi áhuga á uppbyggingu bæj-
arins og lagði ávallt gott til. Líf hans
var samofið þorpinu og það fylgdi
honum alla leið.
Sigurður Már Jónsson
Guðmundur og Páll sonur hans með myndalega lúðu á hafnarbakkanum í
Grundarfirði.
Börn Guðmundar og Ingibjargar. Frá vinstri: Runólfur, Kristján, Páll Guðfinnur, Ingi Þór, Guðmundur Smári,
Svanur, María Magðalena og Unnsteinn. Myndin var tekin síðasta sumar þegar komu nýs Runólfs SH til
Grundarfjarðar var fagnað.
Guðmundur fylgdist með landsmálunum af lífi og sál alla tíð og hóf gjarnan
daginn á því að lesa Morgunblaðið.
Guðmundur og Ingibjörg við mynd sem listmálarinn Baltasar Samper málaði að
beiðni barna þeirra og var hún færð Guðmundi að gjöf þegar hann varð 70 ára.
Módelið er af bátnum Hring SI-34.