Morgunblaðið - 29.08.2020, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. SEPTEMBER 2020
Bíldshöfða 16 - 110 Reykjavík - 414-8400 - www.batik.is - www.martex.is
VINNUFATNAÐUR
MERKINGAR
„Það er ekkert launungarmál að orð-
ræðan er beinskeyttari og samskiptin
líka. Það er heldur engin launung að
ég gaf ekki kost á mér á sínum tíma
þar sem ég taldi mig ekki geta staðið
fyrir svona stefnu og framgöngu. Ég
vildi nálgast hlutina öðruvísi og gerði
það. Þetta kemur mér því ekkert á
óvart,“ segir Gylfi Arnbjörnsson,
fyrrverandi forseti Alþýðusambands
Íslands (ASÍ). Vísar hann í máli sínu
til orðræðu og framkomu verkalýðs-
foringja.
Eins og áður hefur komið fram
skoðar forysta Samtaka atvinnulífs-
ins (SA) nú að segja upp lífskjara-
samningnum. Hafa samtökin lýst því
yfir að algjör forsendubrestur hafi átt
sér stað á vinnumarkaði. Eftir fund
með forsvarsmönnum ríkisstjórnar-
innar í gær var þó tekin ákvörðun um
að fresta atkvæðagreiðslu meðal fé-
lagsmanna til hádegis í dag. Úrslit
munu liggja fyrir á morgun.
Segir Gylfi að staðan á vinnumark-
aði sé mjög snúin.
Hún sé þó ekki
óþekkt, en
áhyggjuefni er að
aðilar ræðist ekki
við. „Það hefur
alltaf verið tal-
samband milli
samtakanna
þannig að hægt sé
að máta hug-
myndir. Miðað við
fréttir virðist svo ekki vera og það eitt
og sér endurspeglar alvarleika stöð-
unnar,“ segir Gylfi og bætir við að
traust milli aðila virðist lítið sem ekk-
ert. Það eitt og sér valdi áhyggjum. „Í
þau 30 ár sem ég starfaði var í for-
gangi að finna leiðir til að hjálpa þeim
sem misstu vinnuna. Það á að yfir-
skyggja allt annað. Þetta reynir mjög
á traust í samskiptum aðila og stjórn-
valda. Það virðist ekki vera þannig
núna,“ segir Gylfi.
Að hans sögn hefur sambærileg
staða verið uppi á vinnumarkaði.
Nefnir hann í því samhengi árin eftir
efnahagshrunið. „Árið 2009 kom upp
sú staða að atvinnulífið taldi sig ekki
geta uppfyllt ákvæði kjarasamninga
og það stefndi í uppsögn. Skiptar
skoðanir voru um hvað ætti að gera,
en þorri hreyfingarinnar taldi að
betra væri að halda í verðmætin í
samningnum þó að með seinkun væri.
Fallist var á að það gegn því að
stjórnvöld gripu til aðgerða sem
myndu hjálpa tekjulægstu hópun-
um,“ segir Gylfi.
Spurður um hugsanleg útspil ríkis-
stjórnarinnar segir Gylfi að aðgerðir
hennar verði að stuðla að auknum
hagvexti og fjölgun starfa. „Það er
ljóst að aðgerðirnar þurfa að beinast
að SA því það er aðilinn sem er að
skoða uppsögn. Það hefur lengi verið
krafa atvinnurekenda að trygginga-
gjald verði lækkað. Lækkun þess
gæti komið til móts við þá og liðkað
til.“ aronthordur@mbl.is
Hugnast ekki orðræða
verkalýðsforystunnar
 Lækkun tryggingagjalds gæti liðkað til í viðræðum
Gylfi
Arnbjörnsson
Hagdeild ASÍ hefur ekki unnið sér-
stakt mat á stöðu efnahagsmála í
tengslum við endurskoðun kjara-
samninganna að undanförnu en ný
hagspá ASÍ verður birt í tengslum
við þing sambandsins undir lok
október. Þessa dagana eru sérfræð-
ingar ASÍ að leggja lokahönd á ár-
lega vinnumarkaðsskýrslu sem
væntanleg er í þessari eða næstu
viku þar sem lagt verður mat á
stöðuna á vinnumarkaði í dag.
Róbert Farestveit, hagfræðingur
ASÍ, segir að atvinnuleysistölurnar
sem birst hafa að undanförnu sýni
að ferðaþjónustan hefur orðið fyrir
þyngsta högginu í kjölfar ferðatak-
markana vegna kórónuveirufarald-
ursins. Hann segir meiri óvissu um
hver staðan muni verða í vetur og
ekki sé óeðlilegt að ætla að áhrifin
muni berast eitthvað til fleiri at-
vinnugreina.
Róbert segir að hlutabótaúrræð-
ið hafi komið að miklu gagni og
mildað höggið framan af, eftir að
faraldurinn reið yfir, og dempað
þyngstu áhrifin á meðan óvissan
var sem mest.
Að sögn hans er ástæða til að
hafa áhyggjur af því núna hver
verður þróun langtímaatvinnuleys-
is sem að hluta hafi þegar verið
komið til áður en kórónufarald-
urinn skall á.
Fram kom í seinustu tölum
Vinnumálastofnunar, að alls hafði
3.051 hefðbundinn atvinnuleitandi
verið án atvinnu í meira en 12 mán-
uði um seinustu mánaðamót og hef-
ur þeim fjölgað um 1.672 milli ára
og auk þess hefur þeim sem verið
hafa atvinnulausir í 6-12 mánuði
einnig fjölgað. Þeir voru 3.690 í lok
ágúst en 1.830 fyrir ári.
Spurður hvort fyrirtæki í ólíkum
atvinnugreinum geti staðið undir
launahækkunum sem fram undan
eru segir Róbert að staða grein-
anna sé mjög misjöfn. Ferðaþjón-
ustan og tengdar greinar standi
sérstaklega illa en víða annars stað-
ar hafi mátt sjá smá uppgang vegna
aukinnar veltu. omfr@mbl.is
Misjöfn staða greinanna
 ASÍ að leggja lokahönd á mat á stöðunni á vinnumarkaði
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Atvinnulífið er í djúpum samdrætti
og hann fer dýpkandi. Þetta má lesa
úr svörum stjórnenda fyrirtækja í
könnun Gallup, sem gerð er fyrir
Samtök atvinnulífsins í samstarfi við
Seðlabankann meðal stjórnenda 400
stærstu fyrirtækja landsins.
„85% stjórnenda telja aðstæður
slæmar í atvinnulífinu, 2% telja þær
góðar en 13% eru hlutlaus. Matið er
lakast í byggingariðnaði þar sem all-
ir telja aðstæður slæmar en jákvæð-
ast í verslun þar sem 8% telja að-
stæður góðar og 18% eru hlutlaus,“
segir í niðurstöðunum.
Gæti fækkað um 2.600 störf
Alls eru 29.000 starfsmenn hjá
fyrirtækjunum í könnuninni og fram
kemur að 34% stjórnenda þeirra bú-
ast við fækkun starfsmanna en 11%
við fjölgun á næstu sex mánuðum.
Að mati SA má ætla út frá svör-
unum að starfsmönnum fyrirtækj-
anna í heild muni fækka um 2% á
næstu sex mánuðum, sem er sama
áætlaða fækkun og í sambærilegri
könnun sem gerð var í maí sl. „Sé
niðurstaðan yfirfærð á allan al-
menna vinnumarkaðinn gæti störf-
um fækkað um 2.600 á næstu sex
mánuðum. Fækkunin er 3.000 hjá
þeim sem áætla fækkun en fjölgunin
400 hjá þeim sem áætla fjölgun.
Fækkun starfa er fram undan í
öllum atvinnugreinum. Stjórnendur
í ferðaþjónustu sjá fram á mesta
fækkun starfsmanna en þar á eftir
kemur fjármálastarfsemi, verslun og
iðnaður. Minnst starfsmannafækkun
er áætluð í sjávarútvegi en þar á eft-
ir kemur byggingarstarfsemi og
verslun,“ segir í umfjöllun SA.
Vaxandi svartsýni í bygging-
arstarfsemi og fleiri greinum
„Þessi könnun endurspeglar
hversu djúp efnahagskreppan er
sem við erum stödd í og eru vænt-
ingar stjórnenda að hún muni dýpka
enn frekar á næstu mánuðum,“ segir
Ásdís Kristjánsdóttir, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri SA. Mjög fáir stjórn-
endur telja að það sé skortur á
starfsfólki og af svörunum má ráða
að útlit sé fyrir að atvinnuleysi muni
aukast enn frekar. „Þessi niðurstaða
er í takt við spá Vinnumálastofnunar
um að atvinnuleysið muni aukast
næstu mánuði “ segir Ásdís.
„Þá sjáum við að núverandi
kreppa hefur víðtæk áhrif á allt at-
vinnulífið. Þess vegna er einfaldlega
rangt að tala um ferðaþjónustu-
kreppu, þó svo áhrifin komi vissu-
lega mjög þungt niður á henni “ seg-
ir Ásdís ennfremur.
„Stjórnendur meta aðstæður um
þessar mundir slæmar og vænta
margir að staðan muni versna næstu
sex mánuði. Svartsýni gætir víða og
einskorðast ekki aðeins við ferða-
þjónustuna – þannig sjáum við vax-
andi svartsýni í byggingarstarfsemi
og fleiri atvinnugreinum. Þessi áhrif
endurspeglast einnig í atvinnuleys-
istölum Vinnumálastofnunar en þar
er atvinnuleysi að aukast í öllum at-
vinnugreinum einkageirans. “ segir
Ásdís.
Er að hægja verulega á
Alger óvissa er um hvernig kór-
ónuveirufaraldurinn muni þróast og
hvenær bóluefni verður tiltækt.
Þetta endurspeglast að sögn Ásdísar
í þeirri svartsýni stjórnendanna sem
birtist í niðurstöðum könnunarinnar.
„Á meðan við erum í þessu óvissu-
ástandi hefur það áhrif á væntingar
og á efnahagsframvinduna. Öll
óvissa er slæm og hefur áhrif á
rekstur og fjárfestingar fyrirtækja.
Það er að hægja verulega á efna-
hagsstarfseminni og eftir því sem
þetta ástand lengist því dýpri verður
efnahagslægðin. Ferðaþjónustan er
og verður áfram þjóðhagslega mik-
ilvæg atvinnugrein í íslensku efna-
hagslífi og það lá ávallt fyrir að svo
mikið högg sem ferðaþjónustan
verður fyrir myndi smitast yfir í aðr-
ar atvinnugreinar. Tuttugu þúsund
manns hafa misst vinnuna og Vinnu-
málastofnun gerir ráð fyrir að at-
vinnuleysi muni aukast enn frekar.
Þetta er alvarleg staða og niður-
staða könnunarinnar staðfestir það
sem við höfum óttast,“ segir Ásdís.
Lesa má út úr könnuninni að 43%
stjórnenda telja að aðstæður versni
en 26% að þær batni. Í ferðaþjón-
ustu eru minnstar væntingar um að
staðan batni þar sem 71% stjórn-
enda telur að ástandið muni versna
en 18% að það batni. Í byggingar-
starfsemi búast 54% við verri stöðu
en 8% við að það batni. „Mestar
væntingar um bata eru í fjármála-
starfsemi þar sem 27% búast við
verri stöðu en 46% við betri og þar á
eftir kemur verslun þar sem 39% bú-
ast við verri stöðu en 38% betri,“
segir í umfjöllun SA.
Könnunin var gerð 2. til 23. sept-
ember sl. Í úrtakinu voru 448 fyrir-
tæki sem teljast stærst á landinu
miðað við heildarlaunagreiðslur og
svaraði 231. Svarhlutfall var 52%.
Fækkun starfa í öllum greinum
Morgunblaðið/Hari
Framkvæmdir Horfur eru á samdrætti fjárfestinga í öllum atvinnugreinum.
 Margir stjórnendur fyrirtækja telja í könnun Gallup að ástandið muni versna á næstu sex mánuðum
 34% búast við fækkun starfsmanna  Kreppan hefur víðtæk áhrif á allt atvinnulífið að mati SA
Óvissa á vinnumarkaði