Morgunblaðið - 29.08.2020, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. SEPTEMBER 2020
Í sögu okkar Íslend-
inga sem búum í þessu
landi hefur löngum
verið haldið á lofti því
sem vel hefur tekist
til. Á sviði mannlegra
samskipta hafa ræður
og sjónarmið oft orðið
einna eftirminnilegust
á líðandi stund.
Ein af fyrstu bókum
sem ég eignaðist fyrir
meira en hálfri öld var ritið Mann-
fundir, sýnishorn af ræðum frá öll-
um öldum Íslandssögunnar fram á
þennan dag. Sá víðsýni og vel-
menntaði Vilhjálmur Þ. Gíslason
tók efnið saman og kom út hjá for-
lagi Menningarsjóðs skömmu eftir
miðja síðustu öld. Í þessu riti kenn-
ir margra grasa, þ.á m. eru sýn-
ishorn af þekktustu ræðum í sögu
okkar. Þar má m.a. lesa sýnishorn
af prédikunum Jóns Vídalíns bisk-
ups í Skálholti en bók hans varð
mjög vinsæl, margoft prentuð og
víða lesin. Hann var nefndur meist-
ari Jón enda þóttu ræður hans bera
af að rökvísi og góðri réttlætis-
kennd þar sem hann sagði yfirvöld-
unum til syndanna þegar tilefni
var.
Nú þremur öldum síðar höfum
við kannski eignast nýjan meistara
ræðumennskunnar; sóknarprestinn
í Laugarneskirkju í Reykjavík.
Séra Davíð Þór Jónsson er þekktur
fyrir að segja það sem satt er og
rétt og stíga fram og mæla af vand-
lætingu yfir meðferð flóttamanna í
íslensku samfélagi nútímans. Hann
setur sig í spor þeirra sem ofsóttir
eru og er ómyrkur í máli.
Flóttafólk hefur alltaf verið til.
Líklega er einna þekktasta flótta-
fólkið hjónakornin Jósef og barns-
móðir hans María sem
flýja til Egyptalands
með Jesúbarnið ný-
fætt undan ofsóknum
barnamorðingjans
Heródesar konungs í
Ísrael fyrir rúmum
2.000 árum.
Hernaður og ofríki
einræðisherra, og á
síðari tímum afleið-
ingar loftslagsbreyt-
inga, hafa stökkt millj-
ónum manna á flótta
undan ógnarstjórn á
öllum tímum. Í dag er spurning
hvernig yfirvöld taka á þessum
málum.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur öðr-
um stjórnmálaflokkum fremur
mótað íslenskt samfélag með öllum
sínum kostum en því miður allt of
mörgum göllum. Telja talsmenn
Sjálfstæðisflokksins það skyldu
sína að halda umkomulausu fólki
frá Íslandi? Um það mætti ræða.
Í nútímasamfélagi á að ríkja
skilningur á réttlátu samfélagi sem
er stöðugt að breytast. Spurning er
hvort kirkjan eigi þá að samræmast
samfélaginu sem best og aðlagast
því. Það hefur verið stefna núver-
andi kirkjuyfirvalda en spurning er
hvort breytingin sé of hröð. Hins
vegar er spurningin hvort sam-
félagið eigi að aðlagast trúar-
brögðum, sem hafa ríka tilhneig-
ingu til að halda sér sem mest
óbreyttum.
Það hefur alltaf reynst illa þegar
stjórnun trúarlegs valds og verald-
legs er á sömu hendi. Kommúnism-
inn í Rússlandi og Kína ásamt nas-
ismanum í Þýskalandi reyndi þetta
á sínum tíma og endaði með skelf-
ingu. Í dag er þetta ástand viðvar-
andi í Íran og líklega fleiri löndum.
Hvernig er tyrkneskt samfélag að
þróast þar sem einræði hefur verið
fest í sessi með hræðilegum afleið-
ingum þar sem mannfyrirlitning og
kúgun hafa vaxið ótæpilega?
Sr. Davíð Þór Jónsson á allt gott
skilið fyrir einstaka vel orðaðar og
hnitmiðaðar prédikanir sínar. Þær
eru byggðar á staðreyndum úr dag-
legu lífi með sígildu kristilegu hug-
arfari. Góð prédikun byggist á því
að minnast þess sem okkur ber að
breyta sem Kristur forðum. Davíð
Þór hefur sýnt það þor að segja
sannleikann og draga ekkert und-
an. Þess má geta að ýmsir starfs-
félagar hans undir oki nasista á sín-
um tíma reyndu það sama og Davíð
Þór núna en án árangurs enda náðu
nasistar að þagga niður allar gagn-
rýnisraddir. Eigum við að leyfa
slíkum sjónarmiðum að ráða för í
okkar friðsamlega samfélagi?
Kristur prédikaði á sínum tíma
að sýna þeim smæstu og fátækustu
miskunn meðal okkar. Davíð Þór er
að draga athygli okkar að óréttlæt-
inu í samfélaginu og hafi hann
fyllstu þakkir.
Ég hlakka til næstu prédikana
frá þessum góða og skelegga sókn-
arpresti. Hann starfar í anda þeirra
sem lengst hafa náð í að boða boð-
skap Krists hér á landi.
Í anda Krists
Eftir Guðjón
Jensson » Séra Davíð Þór
Jónsson er þekktur
fyrir að segja það sem
satt er og rétt og stíga
fram og mæla af vand-
lætingu yfir meðferð
flóttamanna í íslensku
samfélagi nútímans.
Guðjón Jensson
Höfundur er leiðsögumaður og
eldri borgari í Mosfellsbæ.
arnartangi43@gmail.com
Fyrir 1. ágúst ár
hvert sendir Hafrann-
sóknastofnun ráðherra
fiskimála tillögur sínar
um hve mikið má
veiða á komandi fisk-
veiðiári úr hinum
ýmsu fiskistofnum,
ýsu, þorski og fleirum,
og hefur ráðherra oft-
ast farið að tillögum
hennar. Fiskveiðiár er
frá 1. september til 31. ágúst ár
hvert.
Kvóta (fiskiheimild) var úthlutað
á skip miðað við veiðireynslu ár-
anna 1979-80 og ’81, tekið var með-
altal tveggja betri ára. Síðan var
reiknuð út prósentutala fyrir hverja
útgerð og var sú prósentutala notuð
við úthlutun og gildir enn. Eftir að
útgerðir höfðu fengið heimildir eftir
þessum útreikningum var þeim
heimilað að skiptast á heimild á
ýsu, þorski og öðrum fisktegundum.
Sammæltust þær um skiptiverð á
þessum tegundum fisks til að auð-
velda skiptin sín á milli.
Núgildandi lög: „Nytjastofnar á
Íslandsmiðum eru sameign íslensku
þjóðarinnar. Markmið laga þessara
er að stuðla að verndun og hag-
kvæmri nýtingu þeirra og tryggja
með því trausta atvinnu og byggð í
landinu. Úthlutun veiðiheimilda
samkvæmt lögum þessum myndar
ekki eignarrétt eða
óafturkallanlegt for-
ræði einstakra aðila
yfir veiðiheimildum.“
Nú sáu útgerðirnar
að þær þurftu ekki að
nota allar þær heim-
ildir sem þeim var út-
hlutað og byrjuðu því
að selja þær fyrir pen-
inga, þótt í lögum
stæði að þetta væri
ekki þeirra eign, og
standa leikar nú svo að
nýju aðilarnir fá úthlutuð beint þau
prósent sem þeir keyptu af útgerð.
Nú ganga heimildirnar kaupum og
sölum. Þetta er komið í óefni og
verður nú þingið að taka til hend-
inni og hætta úthlutuninni og finna
betri leið með fiskveiðarnar. Þeir
aðilar sem hafa keypt af seljanda
það sem hann ekki átti verða að
snúa sér til hans.
Guð blessi Ísland.
Fiskurinn í sjónum
Eftir Eyþór
Heiðberg
» Þetta er komið í
óefni og verður nú
þingið að taka til hend-
inni og hætta úthlut-
uninni og finna betri leið
með fiskveiðarnar.
Eyþór Heiðberg
Höfundur er athafnamaður.
eythorheidberg@simnet.is
Við eins og fleiri fór-
um „hringinn“ í ágúst.
Fengum gott veður og
það var ánægjulegt að
endurnýja kynnin við
landið bláa.
Síðast fórum við
fjölskyldan hringinn
fyrir um 25 árum. Í
þetta sinn tókum við
hótelpakka Fosshót-
ela, sem var lúxus, en
síðast var gist í tjaldi.
Miklar framfarir hafa orðið í trjá-
gróðri, ásýnd byggðarlaga, ferða-
þjónustu og samgöngumann-
virkjum, sem allt er ánægjulegt.
Dapurlegt samt að hugsa til þess
hversu margt gæti verið í mun betra
horfi bara með svolítilli fyrirhyggju
og bættu skipulagi.
Landið er fagurt og frítt
Það er ánægjulegt hversu víða
trjágróður hefur dafnað, sérstak-
lega í þorpum og bæjum meðfram
A1-veginum. Margir staður á Norð-
ur- og Austurlandi eru beinlínis
orðnir aðlaðandi með stórauknum
gróðri, vel uppgerðum gömlum hús-
um og snotrum götum.
Ferðaþjónusta hefur þróast og
stóreflst. Víða er boðið upp á áhuga-
verðar og sums staðar vel útfærðar
upplifanir svo sem hvalaskoðun og
heit böð. Ferð um Jökuldal að sjá
Stuðlagilið var áhugaverð. Gilið mun
augljóslega verða mikið aðdráttarafl
á ferðafólk í framtíðinni. Svo mætti
áfram telja um land allt.
Hótelin eru aðlaðandi, veita fag-
lega þjónustu og bjóða góðar veit-
ingar. Sérstaklega fannst okkur
Fosshótelið á Fáskrúðsfirði áhuga-
vert með sitt vel heppnaða sögusafn
á grunni „Franska spítalans“.
Bundið slitlag og jarðgöng gera
ferðina þægilegri en áður. Reyndar
eru vegirnir víða
þröngir og hættulegir,
en mikil framför þó frá
malarvegunum fyrir 25
árum.
Margt má vel
færa til betri vegar
En landið er víða
nakið, uppblásið og
skjóllaust fyrir köldum
vindum N-Atlantshafs-
ins. Því má auðveld-
lega bæta úr með fyr-
irhyggju og skipulagi
sem þarf ekki að kosta mikið.
Víða um land hefur trjám til
dæmis verið plantað allt of þétt í af-
girtum reitum til að verjast beit, í
stað þess að geta dreifa trjánum til
að fá gott skjól og fagra lundi sem
gott er að vera í. Ástæðan fyrir of
þéttri gróðursetningu er að það
kostar svo mikið að girða til að
halda búpeningi frá og svo kann að
vera tregða til að fórna landi undir
trjágróður.
Víða eru sjálfsprottin tré og
runnagróður meðfram A1 því þar er
beit haldið frá af Vegagerðinni með
girðingum og skurðum. Áhrif girð-
inganna á gróðurinn eru augljós.
Gróðurinn er til prýði en þessu ætti
að vera öfugt farið því með tíð og
tíma verða vegatrén stór og hættu-
leg umferðinni. Stór tré eiga að vera
í hæfilegri fjarlægð frá vegum, bæði
vegna útsýnis og af öryggis-
ástæðum.
Með því að skipuleggja trjárækt
betur mætti með sama magni búa til
skóga með skjólríkum skjólgóðum
lundum, sem fegra umhverfið, bæta
andrúmsloftið og auka ánægju af
útiveru, um land allt.
Við styrkjum enn úrelta búskap-
arhætti, beitum viðkvæmt landið og
höldum niðri gróðri. Við látum
lausagöngu búfjár viðgangast og bú-
pening valsa um í lausagöngu. Við
ætlumst til að þeir sem vilja rækta
girði ræktina sína af. Við ættum
hins vegar að banna lausagöngu bú-
fjár eins og nágrannaþjóðirnar hafa
gert fyrir 100 árum. Í stað þess að
girða af trjárækt ættum við að girða
af búpeninginn þar sem hann má
vera.
Ef við breytum fyrirkomulaginu
með þessum hætti þarf minni girð-
ingar. Það þarf ekki endilega að
girða meðfram vegum. Við það
lækkar girðingarkostnaður, sjón-
mengun minnkar og auðveldara og
gagnlegra verður að rækta tré víð-
ar, til gagns og yndisauka. Það ætti
frekar að styrkja bændur til að
girða af sinn búpening en í að girða
af vegi, lóðir og fleira sem nú er
gert.
Fyrirhyggja er allt sem þarf
Við getum hagað trjárækt mun
betur til að fegra og bæta landið
með fyrirhyggju og skipulagi án
mikils aukakostnaðar. Áfram mun-
um við bæta samgöngumannvirki og
auka og bæta framboð upplifunar og
þjónustu víða um land. Allt mun
þetta auka á ánægju af því að fara
hringinn „yfir Ísland“, fyrir okkur
og þau sem sækja okkur heim, sem
mun auka ferðalög um landið okkur
og landsbyggðinni til heilla.
https://betrilandbunadur.word-
press.com/
Land og gróður
Eftir Guðjón
Sigurbjartsson » Við þurfum að haga
trjárækt mun betur
en við gerum. Þannig
getum við fegrað og
bætt landið með fyr-
irhyggju og skipulagi,
án aukakostnaðar.
Guðjón Sigurbjartsson
Höfundur er viðskiptafræðingur
úr sveit.
gudjonsigurbjartsson@gmail.com
Ég er dálítið undr-
andi á því hvað ráða-
menn þjóðfélagsins
leggja mikla áherslu á
að setja ferðaþjón-
ustuna á fulla ferð
strax við fyrstu mögu-
leika. Það er eins og
menn vilji ekki horfast
í augu við það að of-
þensla ferðaþjónust-
unnar sé vandamálið
sem þjóðin er að glíma við. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að 300
þúsund manna þjóðfélag geti staðið
undir því að byggja upp gistiað-
stöðu, veitingaþjónustu, viðhald á
vegum og göngusvæðum fyrir millj-
ónir manna sem hafa engar aðrar
skyldur til þjóðfélagsins en borga
farið sitt og eru að stórum hluta
með innifalda gistingu og ferða-
kostnað um landið og ábyrgðar-
lausir gagnvart þjóðfélaginu. Það er
því þjóðin, en ekki ferðamennirnir,
sem fær skellinn meðan ástandið
sem nú er varir. Þjóðinni var sagt í
upphafi ferðaþjónustuævintýrisins
að enginn atvinnuvegur gæfi þjóð-
inni jafn mikla auðlegð og ferða-
þjónustan, hún færi langt fram úr
sjávarútveginum. Stór hluti þjóð-
arinnar virðist hafa trúað þessu og
jafnvel trúa því enn. Í banka-
ævintýrinu var einnig sagt að bank-
arnir væru búnir að finna leið til
fjáröflunar fyrir þjóðfélagið sem
gerði sjávarútveg ónauðsynlegan.
Við vitum öll hvernig það fór. Ferða-
þjónustan er kannski ekki alveg jafn
innantóm en sjúkdómshættan sem
af henni stafar er margfalt erfiðari
þjóðinni en allt annað.
Við kvörtum mikið undan því að
það vanti atvinnu fyrir fólk. Er það
nokkuð að undra, við lögðum niður
fiskvinnsluna fyrir ferðaþjónustuna?
Það hefði bætt mikið stöðu verka-
fólks ef við hefðum nú getað eflt
fiskvinnslu í landinu. Kaupmenn
hafa hælt sér af því að
þeir væru að breyta út-
skráningu vörunnar úr
búðunum, sem þýðir að
kaupandinn tekur að
sér starf afgreiðslu-
mannsins og gerir það
fyrir ekki neitt. Fyrir
þessu standa atvinnu-
rekendur og kvarta svo
undan of mörgum á at-
vinnuleysisskrá.
Tvisvar hefur fólk
með sjúklega auð-
hyggjuhugsun valdið þjóðinni stór-
felldum fjárhagsvanda og nú í viðbót
alvarlegum heilsufarsvanda. Þetta
ætti að vera nóg til þess að ráða-
menn okkar á Alþingi færu að líta til
þess hlutverks sem þeim er ætlað;
að gæta hagsmuna þjóðarinnar. Það
er samt ekki margt sem bendir til
þess, samkvæmt þeim yfirlýsingum
sem ráðherrar hafa verið með.
Menn binda vonir við að það finnist
bóluefni við þessari veiru sem nú
herjar á mannkynið. Vel má það
vera, en það mun aðeins gilda fyrir
þessa veiru. Þegar allur heimurinn
er undir í streymi ferðamanna geta
margar veirutegundir leynst meðal
ferðamanna og hver þeirra eða hve-
nær einhver þeirra blossar upp er
ómögulegt að geta sér til um. Eitt er
þó nokkuð víst, að með þessu ofurst-
reymi mun ný veira þróast og komi
hún hingað undir sömu formerkjum
og sú sem nú ríkir er nokkuð víst að
þjóðin mun ekki þrauka af þriðju
kollsteypuna.
Virðum rétt þjóð-
arinnar til hag-
sældar og heilsu
Eftir Guðvarð
Jónsson
» Það er eins og menn
vilji ekki horfast í
augu við það að ofþensla
ferðaþjónustunnar sé
vandamálið sem þjóðin
er að glíma við.
Guðvarður Jónsson
Höfundur er eldri borgari.