Morgunblaðið - 23.11.2020, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. NÓVEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Sigurður MárJónssonblaðamaður
víkur í pistli á mbl.is
að þeim tækifærum
sem felist í stað-
setningu Reykja-
víkurflugvallar.
Hann bendir á að
þrengt hafi verið að starfsemi
vallarins þó að 600-800 manns
hafi atvinnu af honum, fyrir utan
afleidd störf.
Þá skrifar Sigurður Már: „Því
miður er það svo að núverandi
borgarstjórnarmeirihluti horfir
framhjá þeirri sögu sem flugvöll-
urinn á, þeirri atvinnu sem hann
skapar og þó ekki síst þeim tæki-
færum sem í honum felast. Ekki
er langt síðan þáverandi borgar-
stjóri, Jón Gnarr, fékk í hend-
urnar undirskriftir ríflega 70
þúsund Íslendinga sem skrifuðu
undir áskorun um að flugvöll-
urinn yrði áfram í Vatnsmýrinni.
Þegar þeim var skilað þá sagði
borgarstjórinn að hann hefði átt
von á fleiri undirskriftum! En
hvorki meira né minna en 28%
kosningarbærra Íslendinga
skrifuðu undir eftirfarandi: „Við
leggjumst gegn þeim áformum
að flugvallarstarfsemi víki úr
Vatnsmýrinni og skorum á
Reykjavíkurborg og Alþingi að
tryggja öllum landsmönnum
óskerta flugstarfsemi í Vatns-
mýri til framtíðar.““
Sigurður Már bendir á að hug-
myndir um flugvöll í Hvassa-
hrauni séu óraunsæjar, hann
mundi kosta hundr-
uð milljarða króna
og að auki séu jarð-
hræringarnar í ná-
grenninu og óljóst
um veðurfar. Auð-
vitað væri í besta
falli furðulegt að
gera nýjan flugvöll
rétt utan við höfuðborgarsvæðið,
skammt frá alþjóðaflugvellinum
á Reykjanesi. Það væri pen-
ingasóun sem jafnvel þeir sem
byggðu Braggann ættu að veigra
sér við.
Reykjavík er ekki eina borg
veraldar sem skartar flugvelli á
besta stað. Sumar aðrar borgir
njóta þess að hafa greiðan að-
gang að slíku samgöngu-
mannvirki, en hér hefur lítill
hópur stjórmálamanna gert það
að sínu meginmarkmiði að flæma
völlinn burt úr borginni með öll-
um tiltækum ráðum. Sú tenging
sem völlurinn skapar við lands-
byggðina er mikils virði, jafnt
fyrir höfuðborgarbúa og aðra
íbúa landsins, sem þurfa að
sækja margvíslega þjónustu til
höfuðborgarinnar.
Sigurður Már sér að auki fyrir
sér að með tækniframförum
flugvéla geti þýðing vallarins
aukist og ný tækifæri skapast.
Þetta kann vel að vera og er
áhugavert innlegg í umræðu um
flugvöllinn, umræðu sem hefur
allt of mikið einkennst af því að
þrengja beri að vellinum með
það að markmiði að loka þessari
mikilvægu samgönguæð.
Það eru forréttindi
fyrir Reykjavík að
hafa vel staðsettan
flugvöll í miðju
borgarinnar}
Tækifæri í
Vatnsmýrinni
Donald Trump,forseti Banda-
ríkjanna, hefur í
meginatriðum fylgt
þeirri stefnu sem
hann lofaði kjós-
endum, að draga
bandaríska hermenn út af ófrið-
arsvæðum erlendis. Skiljanlegt
er að Bandaríkjamenn vilji ekki,
nánast einir og óstuddir, færa
þær fórnir sem þarf til að bæla
ófrið í fjarlægum heimshlutum.
Sér í lagi þegar árangurinn af
þessum fórnum er takmarkaður
og langan tíma tekur, hæglega
áratugi ef það er þá á annað borð
hægt, að stilla til friðar.
Í Mið-Austurlöndum, þar sem
viðræður hafa átt sér stað við
bandamenn og mögulega banda-
menn, en um leið harka sýnd
þeim sem ýta undir hryðjuverk
og ófrið, hefur náðst meiri árang-
ur en búist var við.
Annars staðar er árangurinn
óljósari, meðal annars í Afganist-
an, þar sem Bandaríkin hafa
komið á friðarviðræðum á milli
stjórnvalda og talibana. Á sama
tíma og viðræður þokast lítið
halda skærur áfram, eins og með-
al annars sást á sprengjuárás á
höfuðborgina Kabúl á laugardag.
Talibanar neita aðild
að árásinni að þessu
sinni en Ríki íslams,
sem hefur komið sér
fyrir í landinu, lýsti
henni á hendur sér.
Fáir bandarískir
hermenn eru eftir í landinu og
Trump stefnir að því að fækka
þeim enn verulega á næstu vik-
um. Hætt er við að sú fækkun
auðveldi talibönum og öðrum að
halda áfram ófriði í landinu.
Framkvæmdastjóri Atlants-
hafsbandalagsins hefur lýst
áhyggjum af þessu, en á meðan
Bandaríkin eru látin sitja nánast
ein uppi með það að stilla til frið-
ar er ekki við því að búast að þær
aðgerðir verði jafn myndarlegar
og langvarandi og nauðsyn er á,
sé ætlunin að halda aftur af of-
beldinu og koma í veg fyrir að
Afganistan verði á ný gróðrarstía
fyrir hryðjuverkahópa. Banda-
lagsríki Bandaríkjanna í Atlants-
hafsbandalaginu verða að gera
það upp við sig hvort þau ætla að
standa með Bandaríkjunum í
þeirri viðleitni að halda aftur af
ófriðarseggjum eða hvort dregið
verði úr þeim aðgerðum. Gagn-
rýni án virkrar þátttöku hefur lít-
ið vægi.
Ekki er hægt að
ætlast til að
Bandaríkin dragi
vagninn ein}
Baráttan gegn ófriðarseggjum
M
örg hin síðari ár hefur stjórn-
málaumræðan snúist æ meira
um umhverfismál. Mannkynið
hefur dreift sér um alla
jarðarkringluna og áhrif af til-
vist okkar snerta umhverfi og lífríki í öllum
kimum hnattarins og allt of oft með neikvæðum
hætti.
Margir hafa áhyggjur af að losun gróður-
húsalofttegunda leiði til hækkunar á hitastigi
svo umhverfi og aðstæður muni breytast til
hins verra um veröldina. Tekist er á um hvaða
leiðir séu best til þess fallnar að draga úr
óæskilegum áhrifum okkar á umhverfið og svo
er einnig hérlendis.
Losun gróðurhúsalofttegunda á Íslandi og
aukning hennar leiðir til þess að við efnum ekki
alþjóðlegar skuldbindingar okkar. Útlit er fyrir
að við þurfum að greiða himinháar sektir. Aðgerðir stjórn-
valda til að hindra þetta eru ómarkvissar og í smáskömmt-
um. Vinstri menn, sem ráða ferðinni í þessum málaflokki,
klæða lausnirnar í hugsjónabúning og huga lítt að raun-
hæfum aðgerðum sem gætu borið skjótan árangur. Fjár-
veitingar eru auknar til gagnslítilla og óprófaðra aðgerða
og oft án fullnægjandi rökstuðnings um árangur.
Nýskógrækt er árangursríkasta aðferð sem þekkist til
kolefnisbindingar. Margar þjóðir hafa eflt skógrækt í
þeim tilgangi. Þrátt fyrir þetta hefur þeim mikla sam-
drætti í skógrækt sem varð hér á landi eftir hrun ekki ver-
ið snúið til betri vegar. Ráðherrann kennir fyrri stjórnum
um, en hefst ekki að sjálfur. Sú örlitla aukning sem hefur
orðið er mestmegnis í birki sem þó bindur
margfalt minna en öflugustu trjátegundir sem
reynsla er komin á hér á landi. Þess í stað er
siglt hraðbyri í að greiða milljarða í loftslags-
sektir, sem enginn veit hvert renna.
Þá er að minnast á sorpmálin. Langsamlega
mest af okkar úrgangi hefur verið urðað, þrátt
fyrir að valda margvíslegri mengun, þar á
meðal útblæstri metangass sem er ein allra
skaðlegasta gróðurhúsalofttegundin. Aðrar
þjóðir hafa í auknum mæli brennt sitt sorp í
sorpbrennslum, sem hafa orðið æ umhverfis-
vænni og framleitt að auki orku. Hér skella
menn við skollaeyrum og aðhafast ekki.
Ríkisstjórnin hyggst leysa umhverfismálin
mestmegnis með skattlagningu. Þetta er hald-
reipið þegar menn sjá ekki lausnir á vand-
anum eða þora ekki að taka ákvarðanir. Um
það er kolefnisgjaldið gott dæmi. Síðustu þrjú ár hefur
gjaldið verið hækkað jafnt og þétt og hækkar enn um
næstu áramót. Stjórnvöld viðurkenna að ekkert er vitað
hvort skatturinn hafi nokkur áhrif til minnkunar á út-
blæstri óæskilegra gróðurhúsalofttegunda og tekjur
renna að mestu í óskyld verkefni. Ofan á þetta hefur Hag-
fræðistofnun HÍ staðfest að gjaldið kemur harðast niður á
þeim lægst launuðu og hefur neikvæð áhrif á atvinnusköp-
un. Kolefnisgjaldið er enn einn skatturinn sem klæddur er
í fagran grænan búning.
Karl Gauti
Hjaltason
Pistill
Villuljós hjá vinstri grænum
Höfundur er þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi.
kgauti@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Einn vinsælasti þátturinn ástreymisveitunni Netflixþessa dagana er Krúnan,eða The Crown, sem
fjallar um veldistíma Elísabetar 2.
Bretadrottningu allt frá upphafi og
til vorra daga. Fjórða þáttaröðin kom
út á sunnudaginn fyrir viku og er
óhætt að segja að hún hafi slegið
gríðarlega í gegn, en í henni er farið
yfir líf konungsfjölskyldunnar á ní-
unda áratugnum, þegar Margaret
Thatcher var forsætisráðherra, og
hjónaband Karls og Díönu var í for-
grunni.
Sérfræðingar í sögu og mál-
efnum bresku konungsfjölskyld-
unnar hafa hins vegar sopið hveljur,
þar sem í fjórðu seríunni er að finna
nokkur atriði sem ekki er hægt að sjá
að hafi átt sér stað í raunveruleik-
anum.
Hefur svo rammt kveðið að
gagnrýni þeirra á þættina að Peter
Morgan, höfundur þeirra, sá sig knú-
inn til þess að verja hendur sínar um
helgina. Eitt af þeim atriðum snýst
um bréf sem Louis Mountbatten lá-
varður og afabróðir Karls er sagður
hafa skrifað honum stuttu fyrir svip-
legt fráfall sitt, þar sem Mountbatten
skammar prinsinn fyrir að vera í
tygjum við Camillu Parker-Bowles,
gifta konu, í stað þess að finna sér
eiginkonu sem uppfylli kröfur kon-
ungsættarinnar.
Í þáttunum fær Karl þetta bréf
svo í hendurnar eftir að Mountbatten
hefur verið myrtur af írska lýðveld-
ishernum. Gallinn er sá að það eru
engin gögn sem liggja fyrir um að
Mountbatten hafi skrifað þetta bréf.
Þættirnir sýni ábyrgðarleysi
Viðurkenndi Morgan í hlaðvarpi
um þættina að hann hefði „búið til“
þetta atriði, en varði sig með þeim
rökum að innihald hins meinta bréfs
hefði verið í samræmi við skoðanir
hins látna lávarðs, byggt á samtölum
hans við fólkið sem þekkti til. „Við
munum aldrei vita hvort hann skrif-
aði það niður í bréfformi og við mun-
um aldrei vita hvort Karl fékk það
bréf fyrir eða eftir andlát hans, en í
þessu tiltekna drama ákvað ég að
meðhöndla þetta svona,“ sagði Morg-
an.
Hugo Vickers sagnfræðingur
hefur hins vegar gagnrýnt þessa af-
stöðu Morgans og sagt hana ábyrgð-
arlausa. „Fólk trúir þessu, því þetta
er vel tekið upp, framleiðslan er fal-
leg og þættirnir vel leiknir af góðum
leikurum. Það er ekki bara hægt að
vísa þessu frá sem slúðurblaðarusli,“
sagði Vickers við CNN-fréttastofuna.
Vickers gagnrýnir einnig hvern-
ig þættirnir taka á hjónabandi Karls
og Díönu, og þá sérstaklega hvernig
Karl Bretaprins er sýndur. „Þeir
hafa alltaf sýnt hann sem veimiltítu,“
sagði Vicker við Vanity Fair-
tímaritið. „En núna er hann ekki ein-
ungis veimiltíta, heldur einnig reiður
og frekar ógeðfelldur maður sem
öskrar á eiginkonu sína.“
Sally Bedell Smith, annar sagn-
fræðingur sem hefur sérhæft sig í
málefnum bresku krúnunnar, tekur
undir gagnrýni Vickers. Segir hún að
áhorfendur séu nánast narraðir til
þess að trúa því að það sem sjáist á
skjánum hafi gerst í alvörunni.
„Fyrri seríur voru nánast „bún-
ingadrama“ en þessi gerist svo ná-
lægt okkur í tíma, þannig að rang-
færslurnar virka grimmari,“ sagði
Bedell Smith.
Hún bendir einnig á að Karl og
Camilla, sem nú eru gift, hafi stór-
bætt ímynd sína á síðustu árum, sér í
lagi með góðgerðarstarfi eftir að
heimsfaraldurinn hófst. Bretar hafi
því jafnvel farið að sætta sig við þá
hugmynd að hún yrði drottning
Karls þegar hann tekur við af El-
ísabetu. „En af því að fólk trúir því að
Krúnan sé sannleikanum samkvæm,
gæti þessi þáttaröð eyðilagt allar þær
góðu tilfinningar sem Karl og Ca-
milla hafa vakið í seinni tíð, og end-
urvakið fjandskapinn frá því fyrir
tveimur áratugum. Það mun einnig
ýta undir þá fölsku þjóðsögu að
Díana hafi verið hið heilaga fórn-
arlamb.“
Thatcher ekki fjandmaður
Vickers gagnrýnir einnig hvern-
ig samband Margrétar Thatcher, þá-
verandi forsætisráðherra Bretlands,
og drottningarinnar er sýnt, en þar
er látið sem mjög stirt hafi verið á
milli þeirra tveggja, en Vickers segir
það byggt á óáreiðanlegri frásögn
eins af hirðmönnum drottning-
arinnar, sem var á endanum ýtt til
hliðar.
Þá sé sérstaklega varhugavert
hvernig greint sé frá ferð Thatcher-
hjónanna til Balmoral-kastala, en þar
bíða þeirra ýmsar þolraunir sem kon-
ungsfjölskyldan leggur fyrir for-
sætisráðherrahjónin. Segir Vickers
af og frá að konungsfjölskyldan
myndi standa að slíku og reyna að
niðurlægja gesti drottningar.
Krúnan hneykslar
krúnufræðinga
Skjáskot/Netflix
Krúnan Gillian Anderson þykir vinna mikinn leiksigur í hlutverki
Thatcher, en sagnfræðingar eru ekki á einu máli um nákvæmni þáttanna.