Lögmannablaðið - 2020, Blaðsíða 26

26 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 04/20
JÓLA-MÖRÐUR
Íslands óhamingju verður allt að vopni, hugsaði Mörður þegar hann las um að bráðabirgðaheimild til
þess að viðhafa rafræna málsmeðferð fyrir héraðsdómi yrði framlengd vegna þessarar kórónuveiru. Nú
yrði hnignun réttarríkisins fyrst að veruleika þegar stafrænt réttarfar myndi tröllríða öllu og
hvað þá þeirri réttarfarslegu snilld og þrætubók sem Mörður hafði allan starfsferil sinn verið að
sérhæfa sig í og fínpússa. Synja um fresti, málskostnaðartryggingar, formskilyrði, fjöldi eintaka,
ólæsileg skjöl og annmarkar á formi var eiginlega það eina sem Mörður var virkilega góður í. Nú
myndi það væntanlega allt hverfa með þessari rafrænu þráhyggju.
„Það er formið sem skiptir máli en ekki efnið“, þrumaði hann iðulega þegar hann flutti mál fyrir
nýjum héraðsdómurum sem virtust alltaf verða yngri og yngri með hverri skipan og þar með fjarlægari
þeirri lögfræði sem Mörður þekkti og elskaði. O, tempura o, móris, hugsaði hann og andvarpaði.
Mörður hafði aldrei verið sleipur í dönsku eða ensku enda stefndi hugur hans snemma á guðfræði eða
lögfræði þar sem lítil not yrði fyrir kjaftasnakk á erlendum tungum. Þegar hann kom hins vegar
í lagadeildina var stór hluti af pensúminu í jússnum á dönsku. Merði fannst það alltaf klént og
merki um niðurlægingu íslenskrar lögfræði að mikill hluti hennar væri kenndur á dönsku löngu eftir
lýðveldisstofnun. Hvurn fjárann varðaði hann um það hvað þessir kallar allir Gomard, Ussing og
Kruse létu frá sér í langhundum um réttarstöðuna í Danmörku?
Mörður tók því af þjóðernisástæðum ekki þátt í þeirri iðju sem samnemendur hans viðhöfðu að sletta
í tíma og ótíma meginreglum á dönsku eða latínu til þess að virðast vera gáfaðri og meiri fyrir
vikið. Þetta var sérstaklega mikil plága í víxlainnheimtunni þegar nýbakaðir fulltrúar, blautir
bak við eyrun, þvöðruðu endalaust um a vista, a viso, a dato og avalista. Þótt flestu hefði farið
aftur eftir að víxlarnir hurfu í viðskiptum saknaði hann ekki þessara tilgerðarlegu latínugrána.
Í þeirra stað var hins vegar komin önnur óværa í stéttina. Margir lögmenn geta ekki opnað munninn
eða skrifað nokkurn skapaðan hluta nema að flækja mannréttindum og einhverjum Evrópurétti þar inn
í og svo smitaðist öll þessi vitleysa í málaferli fyrir dómstólunum.
Mörður hafði flutt mál fyrir frænku sína gegn ríkinu, sem var einfalt endurkröfumál í eðli sínu,
en lögmaður ríkisins hafði hins vegar lagt fram þverhandarþykkan bunka af einhverjum díríktífum,
dómum og fordómum einhvers af þessum óteljandi dómstólum í þessu bákni. Og dómarinn, sem líka
var frekar ungur og sérmenntaður í öllum þessum fræðum og hjávísindum, hafði að sjálfsögðu étið
allt þetta eins og nýja ýsu með kartöflum og sýknað með vísan í allt þetta fimbulfamb. Var það
ekki skýrt í Gamla sáttmála að við fengjum að vera hér í friði fyrir afskiptum erlendra konunga
og lénsmanna þeirra? Erum við ekki fullvalda þjóð og sjálfstæð? Nei, um það vissu þessi lögbörn
ekki neitt og dómstólarnir ekki heldur.
Bara einu sinni hafði Mörður verið beðinn um að taka að sér mál sem tengdist einhverri af þessari
Evrópuvitleysu. Um miðjan níunda áratuginn kom maður til Marðar sem var afskaplega ósáttur við það
að hafa verið tekinn og sektaður fyrir að brjóta gegn stöðvunarskyldu. Vildi hann fá Mörð til þess
að verja sig í málinu enda hefði hann verið hafður fyrir rangri sök og vildi fara með málið alla
leið til Mannréttindanefndarinnar í Strassborg ef það tapaðist í sakadóminum. Mörður hafði ekki
tíma til þess að taka svona smámál að sér þar sem hann hafði nýverið fengið stóra innheimtu fyrir
útibú Útvegsbankans. Þar fyrir utan væri það alveg ljóst að maðurinn hefði brotið stöðvunarskyldu
og þá dygði ekkert að vitna í einhverja mannréttindasáttmála sem tæki fyrst og fremst til einhvers
alvarlegs sem gerðist í útlöndum og hefðu, þar fyrir utan, ekkert gildi á Íslandi. Mörður fékk
síðan ekki innheimtuna vegna misskilnings og misgánings, eins og þeir sögðu hjá bankanum, svo hann
ákvað að heyra aftur í manninum um hvort hann vantaði aðstoð. „Nei takk ég er kominn með þennan
ljómandi fína lögfræðing sem ætlar að fara með málið alla leið fyrir mig – þetta er hvorki meira
né minna en mál sem snýst um grundvallarréttindi,“ sagði hann. Grundvallarréttindi? Hvaða vitleysa
er þetta eiginlega? Maðurinn stoppaði ekki á stöðvunarskyldu! Væri þessum lögmanni ekki nær að
reyna að ná sér í einhverja góða innheimtu? hugsaði Mörður og hélt áfram að skrifa fjárnámsbeiðni
vegna víxils án afsagnar sem ekki hafði verið borgaður við sýningu.