Málfríður - 15.05.1996, Blaðsíða 6

Bryndís Sigurjónsdóttir:
TUNGUMÁLAKENNSLA OG
NÁMSÖRÐUGLEIKAR
Tungumálakennsla og náms-
örðugleikar.
Hvernig er best að hjálpa nem-
anda við tungumálanám, þegar
hann hefur dottið út úr námi og
finnur til vanmáttar á flestum
sviðum? Að sjálfsögðu er ekkert
einhlítt svar við þeirri spurningu
en markmiðið með þessari grein
er að lýsa nokkrum þeim aðferð-
um sem reynst hafa vel við
tungumálakennslu við fornám
Réttarholtsskóla á undanförnum
árum. Nemendahópurinn hefur
jafnan verið fjölbreytilegur og
spannað vítt litróf námshæfni,
allt frá því að vera nokkuð gott
námsfólk, sem af ýmsum ástæð-
um hefur dottið út úr námi, til
þess að eiga við mikla námsörð-
ugleika að etja. Það sem nem-
endurnir eiga sameiginlegt og
kemur glöggt fram í tungumála-
náminu er kjölfestuleysi. Mörg
þeirra hafa ár eftir ár reynt við
nám sem þau hafa ekki ráðið
við, ósigrarnir hafa orðið fleiri
og stærri og sjálfstraustið oft
löngu glatað. í tungumálum sem
og í öðru námi hafa þau fæst
upplifað að hafa fast land undir
fótum, hafa undirstöðu sem þau
geta byggt á frekara nám. I upp-
hafi vetrar eru þau mörg afhuga
skólanum og því góð ráð dýr ef
rjúfa á vítahringinn og knýja
fram viðhorfsbreytingu. I byrjun
þarf því að hjálpa þeim að leggja
grunn að því sem koma skal.
Þau sjónarmið hafa komið fram
að alls ekki eigi að reyna að
kenna þessum getuminni nem-
endum málfræði eða stíla. Þeir
eigi hvort sem er aldrei eftir að
skrifa neitt. Aðalatriðið sé að
kenna þeim að skilja og bjarga
sér á tungumálinu. Að sjálf-
sögðu er það nauðsynlegt og
hlýtur að vera eitt af grundvall-
armarkmiðum námsins. En fyrir
þennan tiltekna hóp nemenda
reynist það kröfuhörð nálgun
eingöngu og það er stór hætta á
að kjölfestuleysið sem áður var
gert að umtalsefni spilli allri við-
leitninni og fleyti nemendunum
út í sama gamla vítahringinn.
Áhersla á málfræði í tengslum
við eðlilegt mál hefur hins vegar
reynst vel sem grunnur eða
rammi sem síðan er fyllt í með
vaxandi orðaforða. Þarna er að
sjálfsögðu verið að leita til gam-
alla kennsluhátta. Gripið er til
aðferða sem þykja staglkenndar
og óspennandi, síendurtekning-
ar og utanbókarlærdómur. Hins
vegar er fljótlega hægt að skapa
með nemendunum þá tilfinningu
að þeir hafi vald á og skilji ákveð-
in atriði í byggingu hins erlenda
tungumáls. Sú tilfinning er þeim
mörgum orðin framandi en allir
þekkja hvað hún er þægileg og
þó oft gangi á ýmsu með fram-
haldið hefur rækt við þessa nýju
öryggistilfinningu oft reynst gagn-
legur grundvöllur til að byggja á
frekara nám. Að sjálfsögðu eru
eldri aðferðir notaðar í bland
með nýrri og nútímalegri aðferð-
um. Sérkennsla sem þessi hefur
stundum verið skilgreind sem
meiri kennsla og fleiri kennslu-
aðferðir við að koma á framfæri
sama efni og kennt er öðrum
nemendum.
Skipulag náms.
Þegar kemur að skipulagi
námsins höfum við sótt í smiðju
nýlegra rannsókna á einbeiting-
arhæfni og úthaldi nemenda-
hópa á borð við þá sem sótt
hafa nám í fornámsdeild Réttar-
holtsskóla undanfarin ár. I þeim
könnunum kemur fram að út-
hald og einbeitingarhæfni þess-
ara nemanda er lítil. I nýlegri
rannsókn Ingvars Sigurgeirsson-
ar á kennsluskipulagi á unglinga-
stigi kom í ljós að hin dæmi-
gerða kennslustund skiptist
þannig niður að um 45% kennsl-
unnar var innlegg kennara með
þátttöku einstakra nemenda
(bekkjarkennsla), rúmlega 40%
var einstaklingsbundin verk-
efnavinna, en tæp 10% var hóp-
vinna. Þar sem slaki nemandinn
er mjög ólíklegur til þess að
blanda sér í innlegg kennarans
og á við einbeitingarerfiðleika
að stríða er ljóst að ofangreind
skipting hentar ekki fyrir þann
nemendahóp sem hér er til
umfjöllunar. I aðalatriðum
höfum við skipt tímanum niður
á eftirfarandi hátt:
25% kennslunnar er innlegg
kennara.
5o% tímans fer í einstaklings-
æfingar helst byggðar á ein-
staklingsbundnu mati á hæfni
nemendanna.
25% tímans er hópvinna eða
samantekt.
Kennslustundinni þarf að
skipta upp í stuttar 10-15 mín-
útna lotur með mismunandi efni
til að halda athyglinni.
Dæmi um kennsluaðferðir.
Kennsluaðferðir sem notaðar
eru við þennan tiltekna hóp
nemenda eru margar þær sömu
og notaðar eru við aðra nem-
endur en áhersla ef til vill meiri
6