Málfríður - 15.05.1996, Blaðsíða 8

Eygló Eyjólfsdóttir:
TUNGUMÁLAKENNSLA OG
STARFSNÁM
Sá sem tekur að sér að skipu-
leggja starfsmenntaskóla eftir
áratugalanga reynslu af hreinum
bóknámsskóla hlýtur að endur-
skoða afstöðu sína til ýmissa
þátta og sjá margt í nýju ljósi. í
þeim hugleiðingum, sem hér fara
á eftir, velti ég fyrir mér kennslu
erlendra tungumála með tilliti til
nemenda á starfsnámsbrautum.
Ekki er hægt að nefna tungu-
málanám öðruvísi en að minn-
ast á móðurmálið. Móðurmálið
er tæki til að hugsa með og það
hefur þá sérstöðu í tilvist hvers
einstaklings að vel numið er það
grundvöllur skýrrar hugsunar.
Allir kennarar eru móðurmáls-
kennarar og hún er aðalnáms-
grein í íslenskum skólum hvort
sem bók- eða starfsnám er í önd-
vegi.
Um þörf fyrir kennslu í erlend-
um tungumálum í íslenskum skól-
um þarf ekki að fjölyrða. Við eig-
um því ekki annað val en að gera
erlendum tungumálum hátt und-
ir höfði á námskrá skólanna. Þá
hlýtur að koma að spurningahrin-
unni: hvað, hvers vegna, hvenær
og hvernig. Ég tel að nokkuð víð-
tæk samstaða ríki meðal ís-
lenskra skólamanna um hvaða
tungumál eigi að kenna ungu
fólki, hvers vegna þau séu kennd
og hvenær eigi að hefja kennslu
erlendra mála. En það er síðasta
spurnarorðið sem vefst fyrir
mörgum. Hvernig á að kenna,
hvaða námsefni og kennsluað-
ferðir skal nota og á hvað skal
leggja áherslu í náminu. Þessari
spurningu er erfitt að svara
vegna þess hve þarfir nemend-
anna eru ólíkar og hve mjög leið-
ir þeirra kvíslast í framtíðinni.
Framhaldsskólinn er opinn
öllum. Hann á að veita öllum
menntun, ýmist til starfa eða
áframhaldandi náms nema
hvort tveggja sé. Nemendur
munu á starfsævi sinni og í námi
sínu hafa samskipti við önnur
málsvæði í æ meira mæli, ýmist
bein eða gegnum miðla. Sú tíð
er liðin að framhaldsskólinn
undirbúi nemendur fyrst og
fremst undir háskólanám og
tungumálakennslu skuli miða
við lestur fagurbókmennta ann-
arra þjóða. Nú flykkist ungt fólk
í fjölbreytt nám og í ýmis störf.
Þar þarf það að vera læst á upp-
lýsingar og kunna að nálgast
þær og túlka. Starfsmenn fram-
tíðarinnar munu hljóta stöðuga
menntun allt lífið og hluti af
þeirri símenntun er aðlögunar-
hæfni og læsi á fræðsluefni í
ýmsu formi og á ýmsum tungu-
málum. Velgengni starfsgreina
getur oltið á hversu vel tekst til.
Ef aðferðafræði kennslu í er-
lendum tungumálum á að taka
mið af þeim aðstæðum, sem hér
hafa verið nefndar, þurfa skól-
arnir að endurskoða starf sitt.
Framhaldsskólinn er of upptek-
inn við að undirbúa alla undir
háskólanám bæði í tungumálum
og öðrum greinum. Mikil áhersla
er lögð á bókmenntir og að gera
nemendur gerendur í notkun
flókins máls með efni sem er oft
og tíðum fyrir ofan getustig.
Þrátt fyrir framför er mála-
kennsla enn með of miklum aka-
demískum áherslum. Við höfum
beitt nemendum á illkleifan
bratta í þeirri góðu trú að með
erfiðum textum lærðu þeir mál-
ið og menninguna um leið oft
með slæmum árangri. Nem-
endur í starfsnámi hafa þurft að
taka sömu áfanga og þeir sem
ætla í háskólanám með þeim
afleiðingum að brottfall hér á
landi er skólakerfi okkar til
vansa og ágætir nemendur á
starfsnámsbrautum eiga í ótrú-
legum erfiðleikum með bóklega
námið vegna þess að það er ekki
sniðið að þeim viðfangsefnum
sem nám þeirra miðar við að
þjálfa þá í. Nemendum á starfs-
námsbrautum ætti að bjóða upp
á tungumálakennslu sem hæfir
því fagi sem þeir stunda og
kemur að bestum notum þar.
Kennslan í öllum greinum ætti
að taka mið af lokamarkmiði
námsins í stað þess að vera við-
hengi við bóknámsbrautirnar.
Á starfsnámsbrautum þarf að
móta kennslu í erlendum tungu-
málum þannig að hún þjálfi nem-
endur í að fjalla um og verða
læsir á því tungumáli um starfs-
svið sitt. Þetta gildir bæði um val
á námsefni, efnistök og kennslu-
aðferðir. T.d. má hugsa sér tækni-
og verslunartengda texta með
æfingum, svo og lestur og túlkun
upplýsinga og fræðsluefnis um
viðkomandi starfsgrein.
Áhugi nemenda er greinilegur
þegar þeir finna að námsefni og
aðferðir höfða til vinnuumhverf-
is þeirra. Sjálf hef ég kennt ýms-
um starfshópum erlent tungu-
mál og orðið vör við brennandi
áhuga á efni sem tengist starfs-
sviði nemendanna. Fyrst þessu
er svo farið með fullorðið fólk
liggur það í augum uppi að
áhugi unglinganna hlýtur að
aukast því meiri skírskotun sem
námsefnið hefur til viðfangs
þeirra á öðrum sviðum. Ef til vill
er hægt með breyttum áherslum
í málakennslu að slá þrjár flugur
í einu höggi, auka áhuga ungra
íslendinga á tungumálum, bæta
kunnáttu þeirra og hamla gegn
brottfalli úr skólunum.
Eygló Eyjólfsdóttir,
skólameistarí Borgarholtsskóla.