Málfríður - 15.05.1996, Blaðsíða 11

þemað „Den barske virkelighed“
voru: Job efter skoletid, Job hos
en bager, Forhojelse af lomme-
penge og Ud i weekenden, Flytte
hjemmefra, En tur i byen, Láne
penge og Job og hjemmearbejde.
Þetta er efni sem tilheyrði öðrum
áfanga í dönsku þessa önn og því
að öllu jöfnu viðfangsefni nem-
enda á fyrsta ári framhaldsskóla.
Nemendur leystu þessar æf-
ingar tveir og tveir saman í tím-
um, alls ekki alltaf sömu tveir. I
lok þemans var svo komið að
nemendum að velja Job og
hjemmearbejde eða Flytte hjem-
mefra sem myndbandsverkefni.
Þeir fengu verkefnið í hendur,
höfðu æft það í tíma en gátu svo
útfært það nánar þegar þeir
undirbjuggu sig fyrir upptökuna.
Þeir áttu að halda samtalinu
gangandi í 12 mínútur (7 mínút-
ur á fyrstu önn) og eins og sjá
má af æfingunni þurfa nemend-
ur að skapa sjálfir til þess að
geta uppfyllt skilyrðið um 12
mínúturnar (2 saman). Blaðið
sem ég notaði við fyrirgjöfina
fylgir einnig hér með ásamt æf-
ingunni Flytte hjemmefra. Nem-
endur fengu svo blaðið að lok-
inni umsögn kennarans. Þar sjá
þeir svart á hvítu hvort þeir
hafa gert efninu skil á viðeigandi
hátt og með viðunandi orða-
forða. I þessu verkefni var lögð
áhersla á að nemendum væri
ljóst hve mikilvægt væri að afla
orðaforða við hæfi, að mál-
notkun og framburður væru
frambærileg, hvort nemandinn
væri stirður eða lipur í tali.
Nemendur máttu hafa með sér í
upptökunni orðarós eða lista
með 20 orðum sem haldreipi ef
þeim sýndist svo.
Auðvitað geta svo legið önn-
ur atriði fyrir til mats í öðrum
verkefnum svo sem áherslur og
tónn, sérhljóðar eða aðrar leið-
beinandi framburðarreglur. Inni-
hald og orðaforði við hæfi efnis-
ins hverju sinni eru afar mikil-
væg atriði og sé nemandinn
meðvitaður um þá kröfu skilar
hann því yfirleitt með sóma og
skilar sá orðaforði sér yndislega
vel í skriflegum verkefnum.
Þótt munnleg færni sé ekki
metin á samræmdu prófi í
grunnskóla segir reynslan mér
að það sé alls ekki sóun á tíma
nemenda og kennara að stunda
talþjálfun. Til þess er aukinn
virkur orðaforði nemenda minna
í kjölfar breyttra áherslna í
kennslunni of sannfærandi. Að
sýna nemendum fram á að orða-
forðinn skili sér á öðrum færni-
sviðum er t.d. hægt að gera með
„hurtigskrivning“ verkefnum þar
sem matið getur legið í að telja
fjölda þemaorða sem nemend-
anum tókst að nota í t.d. 10 mín-
útna „hraðskriftarverkefni". Við-
miðun okkar í hraðskriftinni er
að nemendur komist í um það
bil 200 orð á 10 mínútum um
efni sem þeir þekkja vel í kjölfar
upphitunaræfinga í lok annarrar
annar. Það tekst flestum, en það
er önnur saga.
Hvernig hefurðu tíma til að
láta nemendur sinna
talþjálfuninni í tímum?
Þetta er spurning sem við í
FNV og núna í MK höfum oft
heyrt. Svarið er að hluta til fólg-
ið í því að svörin við mörgum
verkefnum nemenda er að finna
á bókasafninu þar sem þeir eiga
að bera sig eftir þeim, þannig
vinnst mikill tími, við förum svo
í tímum í þau atriðið sem þeim
finnst þeir þurfa frekari út-
skýringar á, það er létt verk að
kanna öðru hvoru hvort þau
sinna þessu og vilja bera ábyrgð
á eigin námi. Annað atriði, sem
hefur breytt miklu, er að loksins
hefur Mál og menning tekið við
sér og nú fylgja hlustunarsnæld-
urnar með kennslubókinni og þá
loksins var hægt að ýta hlustun
í kennslutíma út í talsverðum
mæli, hlustun í tíma á hraða
sem hentaði e.t.v. einhverjum
ímynduðum meðal Jóni. Nú
hlusta nemendur heima í tengsl-
um við þau þemu sem fyrirliggja
hverju sinni, eins oft og þeim
þóknast og á þeim hraða sem
þeim hentar. Rétt svör eru látin
fram á bókasafn skömmu fyrir
hlustunarpróf og þá eru teknar
3-4 æfingar í einu, eftir því sem
við á. í hlustunarprófinu fá
nemendur nýja æfingu, sem þeir
hafa ekki séð áður, við efni sem
þeir hafa hlustað á heima og
þannig vinnst/sparast mikill tími
og nemendum er ljóst að þeir
verða að bera ábyrgð á þessum
þætti námsins.
„Aldrei hélt ég að mér ætti
eftir að finnast gaman í
dönsku.“
Með breyttum áherslum í
kennslu minni þar sem vægi og
umfang talaðs máls er umtals-
vert meira en á fyrstu árum mín-
um við dönskukennsluna finnst
mér ég hafa upplifað talsverðar
breytingar til batnaðar. Nem-
endur sem að mínu viti eru
talsvert betri í dönsku en áður,
þegar þeir kveðja, hafa mun oft-
ar þakkað fyrir skemmtilega
kennslu. Ég tel það eigi rætur
sínar að rekja til lifandi
kennslutíma þar sem nemend-
um gefast mörg tækifæri til að
nota dönskuna til gefandi
mannlegra samskipta. Síðast en
ekki síst er miklu skemmtilegra í
vinnunni en hér áður fyrr.
Þessar breytingar gengu ekki
sársaukalaust fyrir sig hvorki
hjá kennurum eða nemendum
en þær hafa svo sannarlega
verið þess virði og hver segir að
það eigi að vera sársaukalaust
að þroskast eins og einn nem-
andi sagði á prófi þegar hann
var að færa rök fyrir því að nem-
endur ættu að stunda talþjálfun
í dönsku. En eins og menn vita
þá var Róm ekki byggð á einum
degi og því ráðlegg ég eindregið
þeim kennurum, sem vilja láta
til skarar skríða í talþjálfuninni,
að fara sér hægt, ekki breyta
öllu alls staðar á einni og sömu
önn. Þegar mér varð ljóst
hversu mjög bæði færni og
ánægja nemenda og kennara
jókst við þessar breytingar vildi
ég helst að ég hefði breytt þessu
löngu fyrr og helst bara strax í
fyrra. En nú þegar ég lít til baka
þá sé ég að kemst þótt hægt
fari. „Kíld áþa.“
Þórdís Magnúsdóttir, kennari við
Menntaskólann í Kópavogi.
11