Málfríður - 15.05.1996, Blaðsíða 9

Þórdís Magnúsdóttir:
TALÞJÁLFUN
Talþjálfun.
Talþjálfun var til umræðu í
einum þeirra hópa er störfuðu á
þingi STÍL á liðnu hausti. Þeir
sem tóku þátt í talhópnum virt-
ust vera sannfærðir um gildi tal-
þjálfunar. Umræðan snerist þó
einnig um hversu erfitt væri að
koma henni við í stórum hóp-
um, hvert væri hlutverk kenn-
arans í slíkum æfingum og hvern-
ig ætti að meta getu og þátttöku
nemenda í talæfingum.
Ef skoðuð eru þau rök er
helst heyrast gegn talkennslu og
talþjálfun má nefna:
• Kringumstæður leyfa það
ekki, stofan er svo lítil og svo
þröng að ómögulegt er að
breyta uppröðun eða láta
nemendur vera á hreyfingu.
• Það er ómögulegt að þjálfa
stóran hóp í einu, kennarinn
getur ekki leiðrétt rangt mál,
hávaðinn verður svo gífurleg-
ur að það veldur truflun í
næstu stofum. Kennarinn hef-
ur litla eða enga stjórn á því
sem gerist og getur ekki
tryggt að nemendur læri al-
mennilega það sem þeir eiga
að læra.
• Það er nánast ógjörningur að
meta frammistöðu nemenda
við slíkar aðstæður og hætta
á að nemendur éti vitleysurn-
ar hver eftir öðrum.
• Það er algjör óþarfi að eyða
tíma í talþjálfun því að sé
grunnurinn til staðar geta
nemendur náð tali þegar þeir
þurfa á því að halda.
• Svona hopp og hí er sóun á
tíma nemenda og kennara,
þetta er svo tímafrekt, betra
er að nemendur stundi nám
sitt af alvöru.
• Það er ómögulegt að fá krakk-
ana til að tala, sérstaklega
dönsku og frönsku, þau eru
svo neikvæð, framburðurinn
er svo framandi í eyrum
þeirra enda heyra þau þessi
mál sjaldan nema í hlustunar-
æfingum í skóla.
• Eins og maður hafi ekki reynt,
en ég, kennarinn, og nemend-
ur vinnum best með gamla
laginu og þá er auðveldara að
hafa stjórn á hlutunum.
Hver kannast ekki við sjálfan
sig og gömul ríkjandi viðhorf
hér? Lestu, þýddu og þegiðu.
Haldgóð og árangursrík aðferð
sem hefur skilað þjóðinni þeirri
færni sem nauðsynleg er. Er
nokkur ástæða til að breyta því?
Já, það er ástæða til að
breyta því. Tímarnir eru breyttir
og öll samskipti þurfa að ganga
hraðar fyrir sig en hér áður fyrr.
Síminn, faxið og tölvan hafa
haslað sér völl og atvinnulífið
þarf starfsfólk, sem talar út-
lensku og er snöggt að svara
skriflega hvort heldur er með
faxi eða skeytasendingu um
tölvu. Islendingar ferðast í æ
ríkari mæli til útlanda og fjöldi
erlendra ferðamanna hefur vax-
ið hratt á liðnum árum. Munnleg
færni í erlendu tungumáli er því
tvímælalaust eftirsóknarverð,
ekki bara í atvinnulífinu heldur
einnig í einkalífinu. Þau rök sem
ég hef helst á takteinum fyrir
aukinni talþjálfun eru þessi:
• Það er blekking að þrengsli
komi í veg fyrir talþjálfun,
auðvitað er nóg rými til bóta.
Hér er það fyrst og fremst
viðhorfið til verkefnisins sem
gildir.
• Lærðu að draga þig í hlé.
Hættu að leiðrétta allt, gefðu
nemendum tækifæri til að æfa
virka málnotkun, leiðréttu
ekki nema nemendur leiti
ráða hjá þér. Safnaðu í sarp-
inn og leiðréttu algeng mistök
í samantekt í lokin eða við
hentugt tækifæri.
• Ef undirbúningur kennara fyrir
talæfingu er markviss og leið-
beiningar til nemenda skýrar
verður auðvelt að halda utan
um ferlið.
• Við metum aðra þætti í munn-
legum æfingum en þeim skrif-
legu. Það er mikilvægt að nem-
endur fái að æfa virka mál-
notkun án þess að alltaf sé
verið að gefa fyrir.
• Talþjálfunin styrkir aðra færni-
þætti og skýrir betur mark-
miðin með t.d. hlustunar- og
ritunaræfingum. Þannig er tal-
þjálfun hluti af grunninum en
ekki eitthvað sem kemur
seinna ef þörf er á.
• Hoppið og híið á fullan rétt á
sér - það er ekki tímasóun. Það
styrkir virka málnotkun bæði
munnlega (tal og hlustun) og
ekki síður skriflega. Virkur
orðaforði skilar sér einnig í
lestri á viðkomandi tungu.
• Viðhorf nemenda til talþjálf-
unar á erlendu máli breytist
ef viðfangsefni æfinganna hef-
ur merkingu fyrir þá, veitir
þeim tækifæri til mannlegra
samskipta. Það verður virki-
lega gaman og nemendur ótrú-
lega jákvæðir ef tekst að
„markaðssetja" talþjálfunina.
„Markaðssetningin" er alger-
lega undir kennnaranum kom-
in, hans viðhorfum, vilja og
markmiðum.
Hlutverk kennarans.
Þegar kennari hefur ákveðið
að gera markvissa talþjálfun að
föstum lið í kennslu sinni verður
9