Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Page 124

123SVIPMYND AF MENNINGARLANDSLAGI – ÍSLENSK TÚNAKORT
nema þau verði endurgerð á „fullgildum teiknipappír dregnum með
teiknibleki“. Stjórnarráðið fylgdi þessum ráðleggingum og skrifaði
sýslumanni þar að lútandi.
Greinilegt er að athugasemdir voru stundum gerðar við einstök kort
en ekki er ljóst hvort þær hafa upphaf lega komið frá ábúendum sjálfum
eða annars staðar frá. Af bréfaskriftum má ráða að tvö af þeim kortum sem
teiknuð voru í Mjóafjarðarhreppi í Suður-Múlasýslu voru talin röng og ný
kort voru send í þeirra stað til Stjórnarráðs árið 1922.56 Svipað var e.t.v. upp
á teningnum í Auðkúluhreppi í Ísafjarðarsýslu. Þar neituðu hreppstjóri og
sýslumaður að greiða mælingamanni nema hann gerði nokkra uppdrætti
aftur. Verklok töfðust talsvert út af þessu (fram til 1921) en málið endaði
þannig að sex tún voru teiknuð aftur.57
Vanskil og eftirlegukindur
Samkvæmt skilgreiningu laga átti öllum túnamælingum að vera lokið árið
1920 en það markmið náðist ekki. Árið 1924 virðist hafa verið gert átak
í því að ljúka mælingum. Þá fór Stjórnarráðið yfir hvaða bæi og hreppa
væri búið að mæla og skila inn og hvað væri eftir.58 Niðurstaðan var sú að
einhverjar mælingar væru ókomnar úr um 30% hreppa (61 hreppi af 205). Í
kjölfarið var sýslumönnum þeirra sýslna þar sem mælingum var ekki lokið
(sem var í 12 sýslum) send áminning um að ljúka þyrfti mælingum sem
fyrst. Yfirlit um það sem enn vantaði árið 1929 er að finna í búnaðarskýrslu
þess árs. Samkvæmt skýrslunni voru mælingar alveg eftir í fimm hreppum
en að hluta til í 19 hreppum.59 Af hreppunum fimm var einn sem aldrei
stóð til að skrá (Vestmannaeyjar þar sem kortagerð var nýlokið þegar
túnakortaverkefnið hófst60) og þrír hreppar sem hafði ýmist verið skilað eða
var skilað í kjölfarið (Hvamms-, Dyrhóla- og Vestur-Landeyjahreppur).
56 Bréf Búnaðarsambands Austurlands til Ríkisstjórnar Íslands, dagsett 24. nóvember 1922.
57 Bréf bæjarfógetans á Ísafirði til Jóns Þórarinssonar (undirritað af Magnúsi Torfasyni) 21. apríl 1920;
bréf Jóns Þórarinssonar til Stjórnarráðs Íslands 7. október 1920; bréf Jóns Þórarinssonar til sýslumanns
Ísafjarðarsýslu 20. nóvember 1921.
58 Yfirlitsblað yfir túnakort sem eftir á að skila inn, dagsett 10. maí 1925 og bréf Stjórnarráðs Íslands
(minnisblað) um bréf sem skyldi senda öllum sýslumönnum þeirra sýslna sem uppdrættir voru
ókomnir úr, dagsett 19. maí 1924.
59 Á yfirlitsblaði er reyndar sagt að óskráðir séu sex hreppar og skráningu vanti að hluta í 17 hreppa en
samkvæmt talningu í töflunni þar sem yfirlitið er gefið eru það fimm hreppar sem vantar og 19 sem
vantar að hluta og er skýringin að hluta sú að Hólshreppur í Ísafjarðarsýslu er í yfirlitstöflu talinn
til hreppa sem alveg vantar en kortum úr honum hafði verið skilað að hluta og er hann þannig
upptalinn í töflu. Búnaðarskýrslur fyrir 1929, bls. 8-9 og 12-18.
60 Tún og garðar í Vestmannaeyjum voru mæld á árunum 1912-1913 á kostnað umboðssjóðs þar sem
eyjarnar voru eign landssjóðs. Sjá 52. mál, tún og matjurtagarðar.