Vinnan - 01.12.1976, Síða 22

mönnum t.d. við höfnina og hafa þá
verkalýðssamtökin látið slík mál til
sín taka. Ýttu slíkar aðgerðir m.a.
undir það að verkamannafélögin settu
kröfuna um almenna lífeyrissjóði á
oddinn á síðari hluta síðasta áratugs.
Líklegt er þó að samtaka andstaða
verkafólks á vinnustöðum gegn upp-
sögnum einstakra manna verði einmitt
til þess að málin leysist farsællega án
þess að slíkt komist í hámæli. Á sama
hátt sýna launamenn samstöðu er
vinna er lögð niður vegna þess að at-
vinnurekandi stendur ekki við gerða
samninga á stórum vinnustöðum og
ganga þá ekki aðrir aðilar í sömu
grein inn í vinnu á slíkum stöðum.
Atvik sem þessi efla mjög stéttarvit-
und verkafólks og efla samheldnina
á vinnustað. Þannig eru einnig fjöl-
mörg dæmi um, hvernig með samtaka-
mætti hefur tekist að knýja fram bætt-
an aðbúnað á vinnustað og aukið ör-
yggi, þó slík atvik komist sjaldan á
spjöld verkalýðssögunnar.
Þessi samantekt um beitingu sam-
takamáttarins er ekki beinlínis sagn-
fræðileg úttekt studd vísindalegum
rannsóknum á hverjum efnisþætti. Slík
rannsókn hefur því miður ekki verið
gerð á íslenskri verkalýðshreyfingu.
Þættir þeir sem hér hafa verið nefnd-
ir voru valdir til að sýna, að verka-
lýðshreyfingin hefur látið sér fátt
mannlegt óviðkomandi. Verkalýðs-
samtökin hafa beitt samtakamættin-
um til að hindra kauplækkanir, hindra
stofnun ríkislögreglu, berjast fyrir tak-
mörkun vinnutíma, hindra sveita-
flutninga, mótmæla sviptingu kosn-
ingaréttar sökum fátæktar, sýna al-
þjóðlega samhjálp og krefjast pólitískr-
ar samstöðu verkalýðsflokkanna. Sam-
tökin hafa gert gerræðisfull lög að ó-
nýtu pappírsgagni, haft afskipti af
herstöðvamálinu, knúið fram lækkun
vöruverðs, skipað Alþingi fyrir verk-
um þannig að sett hafa verið lög til
að tryggja orlofsgreiðslur og atvinnu-
leysistryggingar. Hún hefur ávallt ver-
ið í fararbroddi baráttunnar fyrir efl-
ingu íslensks atvinnulífs og vernd
náttúrua-uðlinda, mótmælt inngöngu í
Efnahagsbandalagið, krafist og samið
um aðgerðir í húsnæðismálum, hindr-
að brottrekstur einstaklinga af vinnu-
stöðum, fengið innleiddar veikinda-
greiðslur og veikindadaga, lífeyr-
issjóði o.fl. Þannig mætti lengi telja.
Hér er ekki vikið að tryggingamálum
þar sem fjallað er um þau annars
staðar í þessu afmælisriti.
Ljóst má vera af svona upptalningu,
að verkalýðshreyfingin á sinn stóra
þátt í umsköpun íslensks þjóðfélags.
Á afmælum ASl hefur verið siður að
rekja þróun samtakanna frá ári til árs,
en hér hefur verið valinn sá kostur
að rekja einstök mál, sem samtökin
hafa beitt sér fyrir. (Hvað þróun ASl
snertir vísast til ágætrar greinar Skúla
Þórðarsonar í Vinnunni árið 1966).
Ef „áburðarkvenfólk“ og
„siðlausir mansmenn“ skoðuðu
vinnustað í dag?
I upphafi þessarar greinar var lýst
lífskjörum verkafólks á síðasta
fjórðungi 19. aldar. Þá var samtaka-
Iausu verkafólki likt við „útigangs-
hesta“ og „hungraðar skepnur“. Ef
þetta fólk fengi að líta íslenskt sam-
félag í dag augum, yrði það margs á-
skynja um mátt „eindregins fólags-
skapar".
I stað ótakmarkaðs dagvinnutíma,
kaupgreiðslu í vöruúttekt og réttinda-
leysis er kominn 8 stunda dagvinna,
eftir- og næturvinnugreiðslur, ásamt
afmörkuðum kaffitímum, kaupgreiðslu
í peningum og ýmsurn félagslegum rétt-
indum. 1 stað lítils atvinnuöryggis og
snapvinnu er yfirleitt komin föst vinna
og uppsagnarfrestur, veikindadagar og
slysatryggingar. Daglaunamaðurinn
fyrir daga samtakanna var réttinda-
laus og gat ávallt átt á hættu að kom-
ast algerlega á vonarvöl. Baráttan
22 VINNAN