Stefnir - 01.12.1981, Page 54

Bókmenntir
Baldur Guðlaugsson:
Bók
um baráttumann
Jafnvel á velmektardögum fréttaskýr-
inga og ,,rannsóknarblaðamennsku”
eins og þeim sem nú ríkja, vantar mikið á
að almenningi séu 1 jósir þeir straumar og
undiröldur sem á hver jum tíma setja svip
sinn á stjórnmálaframvindu og oft ráða
úrslitum um ákvarðanatöku á stjórn-
málasviðinu. Má því nærri geta hversu
fáfróður almenningur hefur verið um
baksvið stjórnmálanna á þeim tíma
þegar opin fjölmiðlun svonefnd þekktist
ekki. Ahugamönnum um stjórnmál
þykir því gjarnan fengur í ritum þar sem
„innvígðir” þátttakendur í stjórnmála-
legum ákvörðunum svipta hulunni af
yfirborðinu og greina frá því sem gerðist
á bak við tjöldin.
Ekki svo að skilja að þeir séu margir
stjórnmálamennirnir íslenzku sem ritað
hafa endurminningar sínar, þeir eru
reyndar næsta fáir og enn færri eru þeir
sem hafa haft frá einhverju markverðu
að segja. Engu að síður hefur margur
sjálfstæðismaðurinn áreiðanlega harmað
það í gegnum tíðina að ekki skuli til að
dreifa endurminningum eða ævisögu
neins af foringjum Sjálfstæðisflokksins,
heldur skuli bókakostur af þessu tagi svo
til allur ættaður frá annarra flokka
mönnum. Á þessu eru m .a. þær nærtæku
skýringar að velflestir forystumenn
Sjálfstæðisflokksins hafa fallið frá eða
forfallast frá störfum mjög óvænt og
skyndilega. Ekki gildir það að vísu um
Olaf Thors, en hann stóð hins vegar svo
mjög í eldlínunni fram undir það síðasta
að varla var við því að búast að honum
gæfist næði til stjórnmálalegra endur-
minninga, þótt hann hefði haft á slíku
hug, en um það liggur vitaskuld ekkert
fyrir.
Matthías Johannessen hefur nýlega
sent frá sér í tveimur þykkum bindum
ritið Olafur Thors - Ævi og störf. Með
riti þessu hefur Matthías rétt af á gagn-
merkan hátt það sem hallað hefur á S jálf-
stæðisflokkinn í ritun stjórnmálasögu
þessarar aldar. Nú er að sjálfsögðu eðlis-
munur á ævisögu og sjálfsævisögu, en
það sem gerir það að verkum, að með
meiru er unnt að flokka rit Matthíasar
með endurminningum rituðum af öðrum
stjórnmálamönnum íslenzkum er sá haf-
Ólafur Thors
sjór minnisblaða og sendibréfa Ólafs
Thors sem Matthías hefur haft aðgang að
og leiðir til þess að Ólafur hefur orðið í
ríkum mæli. Ekki ber að skilja þessi orð
þannig að skerfur Matthíasar til verksins
hafi verið sá einn að safna saman og rit-
stýra fyrirliggjandi gögnum frá Ólafi
sjálfum. Sá þáttur er aðeins einn angi
þessa mikla rits og er mála sannast að
höfundur hefur unnið mikið stórvirki
með riti sínu.
Engin leið er að rekja í stuttri ritfregn
54