Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1890, Side 21

19
1882
en ungbörn víst allflest af kolsýrueitrun ('bronchitis capillaris). Hvað meðferðina
snertir, fór ég með mislingana eftir hinum almennu reglum. Leiðbeiningar þær, sem
hinn setti landlæknir hafði látið prenta, voru þegar komnar á hvern bæ, áður en
sottin kom. í byrjun viðhafði ég ýmis hóstastillandi meðul, syr. morph., syr. aqu.
amygdal. amar., síðar china-decoct. et tinct., og expectorantia ýmisleg, inf. ipeca-
cuanhae, salmiakmixtur, Iiquor pectoral. benz., liqu. ammoniac. anisat. og mörg
fleiri, síðar ýmisleg meðul symptomatisk. — Læknir lét presta fylla út sérstakt
eyðublað um manndauða af völdum mislinganna. Ná upplýsingar þeirra til nokkurra
hreppa. Eftir því, sem næst varð komizt, dóu í þessum sveitum 49% af öllum börn-
um innan 1 árs. — Að manndauðinn er svona mikill, kemur án efa mikið af því, að
sjúklingarnir hafa eigi getað fengið svo góða hjúkrun sem skyldi, bæði vegna illra
húsakynna og einkum af því, að á allflestum heimilum Iagðist allt fólkið svo að
segja í einu. Með því að litil von er til, að þessari skaðvænu sótt verði framvegis bægt
frá landinu eða útbreiðsla hennar stöðvuð, þegar hún kemur næst til landsins, þar
sem sóttkvíun tókst svona illa til í sjálfum höfuðstaðnum og aðseturstað hinnar
mnlendu stjórnar, þá gæti það ef til vill komið til mála að gera þennan sjúkdóm
endemiskan hér í landi með inoculativu eða persónulegu sóttnæmi, contagium, og
mætti þá að líkindum velja hina mildustu árstíð fyrir sjúkdóminn.
6. læknishérað. Mislingarnir hófu göngu sína í maílok. Þeir breiddust mjög
hratt út og voru hættulegir þegar í byrjun. Að þvi mun hafa stuðlað kuldinn í júní
og júlí, en þá gekk öðru hverju á með frostum og snjóéljum, og sömuleiðis óhollustu-
samlegt líferni meðal fátæklinga, einkum í verstöðvunum, sem þá voru yfirfullar af
sjómönnum. Veikin var sérstaklega hættuleg ungbörnum, veilduðu fólki og barns-
hafandi konum vegna lungakvefs og lungnabólgu, sem sigldi í kjölfarið. Flestar
barnshafandi konur misstu fóstur eða fæddu fyrir tímann, og þá lifðu aðeins fá
barnanna. Eitt andvana barn sá ég með mislingaútbrot um allan líkamann, og frá
nokkrum börnum, sem þannig höfðu fæðzt, var mér sagt. Veikin lagðist fyrst og
harðast á slímhúðina í koki og lungum, en réðst tiltölulega sjaldan að ráði á augu og
nieltingarfæri. Hins vegar var niðurgangur algengur eftir á og lungnakvef. Faraldur-
inn dó út í ágústbyrjun, eftir að hafa farið um allt héraðið. Hann tók alla, sem
höfðu ekki haft mislinga áður (1846). Mannslát í héraðinu urðu samtals um það
bil 408, eða 7y2%, en úr mislingum dóu um 250, þar á meðal 47 ungbörn á fyrsta
ævimánuði, 68 á 1. ári og 38 frá 1 til 5 ára. Manndauði varð mun minni í sveitum
en í verstöðvum. Margir voru mjög lengi að ná sér, og ég gizka á, að öll vinna hafi
lagzt niður í 3 vikur.
7. læknishérað. Mislingarnir byrjuðu göngu sína seint í júní og voru að mestu
leyti um garð gengnir í júlilok. í suðurhluta Barðastrandarsýslu og miðhluta Stranda-
sýslu, þar sem skemmst er til læknis og flestir sjúklingar nutu læknishjálpar, var
mjög lítill manndauði, eða 4 börn og 3 fullorðnir. í norðurhluta Strandasýslu, þar
sem ég náði varla til, varð hins vegar talsverður manndauði. Að svo miklu leyti sem
mér er kunnugt, veiktust allir, sem voru yngri en 36 ára. Lungnabólga var víða
fylgisjúkdómur, og margir þjáðust af langvinnum hósta eftir á.
8. læknishérað. Mislingarnir komu hingað með vermönnum seint í maímánuði
og gengu hér um alla sýsluna og tóku nærri hvern bæ fyrir og hvert mannsbarn