Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1964, Side 148

1964
— 146 —
*
eðlilega. Geislun tækjanna var mæld við viss skilyrði (svipuð á öllum
stöðum), og þar sem tækin voru mikið notuð, voru gerðar mælingar á
hinni dreifðu geislun umhverfis tækin. Öll þau tæki, sem skoðuð hafa
verið, eru fremur nýleg, og eru röntgenlamparnir því vel varðir með
kápu og geislablendu og vel gengið frá háspennuköplum.
Undantekningarlítið reyndist aðbúnaður góður, þannig að fólk, sem
í kringum tækin er, verður varla fyrir varasamri geislun, nema um
grófa misnotkun tækjanna sé að ræða. Eins og síðar verður vikið að,
vantar enn reglur um leyfilega dreifða geislun, og getur því verið, að
eitthvað verði að bæta aðbúnaðinn á þeim stöðum, sem þegar hafa verið
skoðaðir.
Hjá héraðslæknum bar nokkuð á því, að skyggniskoðanir væru fram-
kvæmdar við fullmikinn straum (5—6 mAmp) í röntgenlampa, annað-
hvort vegna þess að augun væru ekki nægilega aðhæfð myrkrinu eða
vegna vankunnáttu. í slíkum tilfellum var lögð sérstök áherzla á að kenna
rétta notkun tækjanna. Greinilegt er, að notkun tækjanna hjá héraðs-
læknum er að breytast í þá átt að nota tækin meira til myndatöku í
stað skyggninga. Er þetta æskileg þróun, bæði hvað geislahættu snertir
og læknisfræðilega. Margir héraðslæknar hafa nýlega fengið eða eiga
í vændum framköllunartanka og önnur áhöld, sem nauðsynleg eru til
myndatöku. Með nokkurri upplýsingastarfsemi mætti tvímælalaust ýta
á eftir slíkri þróun.
Eftir skoðun þeirra tækja, sem þegar hefur verið framkvæmd, telj-
um við ekki ástæðu til bráðra aðgerða vegna geislahættu. Enn hafa
ekki verið settar vinnureglur um leyfilega dreifða geislun eða um
leyfilega geislaskammta fyrir það fólk, sem við tækin vinnur, en það
þyrfti að gera fljótlega.
Geislavirknimælingar í matvælum og umhverfi.
Mælingar hófust hér á landi á geislavirku úrfelli, skömmu eftir að
Eðlisfræðistofnun Háskólans tók til starfa sumarið 1958. Árið 1957
var prófessorsembætti í eðlisfræði stofnað við verkfræðideild Háskól-
ans, og var Þorbjörn Sigurgeirsson ráðinn til starfsins sama haust. I
lögum um þetta prófessorsembætti var ákveðið, að stofnað skyldi til
rannsóknarstofu til mælinga á geislavirkum efnum, og skyldi hún vera
undir stjórn viðkomandi prófessors. Rannsóknarstofa þessi tók síðan
til starfa, eins og að framan var sagt, sumarið 1958 og var nokkru
síðar gefið nafnið Eðlisfræðistofnun Háskólans. Var Páll Theodórsson
eðlisfræðingur ráðinn þar til starfa. Strax þetta fyrsta sumar hófust
mælingar á geislavirkni í andrúmslofti og úrkomu, og voru sýnin tekin
við loftskeytastöðina á Rjúpnahæð af starfsmönnum Landssíma ís-
lands. Eru þar tekin dagleg sýni af geislavirkni andrúmsloftsins og
mánkðarleg úrkomusýni. Mælingar þessar hafa verið framkvæmdar
alla tíð síðan.