Studia Islandica - 01.06.1949, Side 26

24
orðið ei um leið og y:ý varð i:í. Eftir það tók au (ou)
upp rúm þess og varð öy.
Með nýju hljóðdvalarbreytingunni skapaðist vísir til
nýrra andstæðna (á 15.—16. öld), þar sem öll þessi
hljóð gátu orðið stutt eða löng, og á vorum dögum hafa
þessar andstæður andhverfzt svo mjög, að valdið hefur
hljóðbreytingum eða kerfisrofi. Hið nýja kerfi verður
þannig:
Upphaflega stutt — grönn:
Stutt Löng Stutt Löng
minn mið munn mun
menn með mönnum mön
mann maður Nonni sonur
jphaflega löng — breið:
sítt síð slútti slúta
beitt beit flótti fljóti
bætti bæta sláttur slátur
austur : ausa
Nýrra hljóðbreytinga, sem orsakast af þessum and-
stæðum, verður varla vart fyrr en á 19. öld. Fyrir eða
um miðja öldina mun vera farið að bera á því, að and-
stæðurnar stutt :langt i:i, u:u verði i:e, u:ö. Og þegar
útlendir hljóðfræðingar, eins og Andreas Heusler og
Buergel Goodwin, fara að athuga málið um aldamótin
síðustu, þá kveða þeir upp úr með það, að ÖZZ löngu
grönnu sérhljóðin séu tvíhljóð.
Þessi tvíhljóð eru öll á einn veg: Síðari hluti hins
langa hljóðs missir áherzlu og er kveðinn opnari munni
en fyrri hlutinn. Sízt af öllu ber á þessu um a, eflaust
vegna þess, að a er svo opið í sjálfu sér, að þó að síð-
ari hlutinn slakni, verður mismunurinn á opnun hljóðs-
ins hverfandi. En að síðari hlutinn af a slakni í raun
og veru, má ráða af því, að það, — eins og önnur löng
sérhljóð —, sýndi greinilega lægri sveiflur á síðari hluta