Studia Islandica - 01.07.1966, Side 93

91
leyti mannjöfnuðinn. Snorri virðist hafa farið beint eftir einhverju
handriti þáttarins, þó að hann hafi gert nokkrar breytingar. 155. kafli
í sögu hans er inngangur frásagnarinnar, og efni þessa kafla hlýtur
upphaflega að hafa verið hluti Rauðúlfs þáttar, þó að hann sé nú ekki
til í frumgerð. Ástæðan til þess, að Snorri tók þáttarefnið upp í sögu
sína — sem það virðist í fljótu bragði ekki koma við í neinu, sem máli
skiptir — má ætla að verið hafi þessi: Rétt á eftir ágripinu í sögunni
kemur frásögn um aftöku Þóris ölvissonar, sem Dagur Rauðúlfsson er
við riðinn. Hlutdeild Dags í þessu hefur Snorri búið til; í heimildum
hans var ekki skýrt, hvemig svik Þóris komu í ljós. Til þess notar
Snorri sérkennilegar gáfur Dags, en til að gera nægilega grein fyrir
honum, þurfti hann að taka upp inntak Rauðúlfs þáttar. 1 kaflanum
um Þóri og viðar hefur Snorri notað atriði úr þættinum, sem hann
hafði sleppt í ágripinu.
Auðséð er, að höfundur Rauðúlfs þáttar hefur notað einhverja sögu
Ólafs helga, og sennilegt er, að frásögnin hafi í fyrstunni verið samin
sem þáttur í sögunni. Óræk vitni benda til þess, að sú sögugerð, sem
höfundur fór eftir, hafi hvorki verið Elzta Sagan né Miðsagan. Þar
sem hún hefur ekki heldur getað verið saga Snorra, hlýtur hún að hafa
verið Styrmis saga. Mynd Ólafs konungs í þættinum kemur vel heim
við mynd hans í þeim brotum af sögu Styrmis, sem enn eru til. 1 báð-
um ritunum er konungurinn sagður vera nokkuð kvenhollur. Vel gæti
verið, að Styrmir sjálfur væri höfundur þáttarins, eða hann hafi að
minnsta kosti um hann fjallað.
6. Rauðúlfs þáttur er varðveittur sem innskot í allmörgum hand-
ritum af Ólafs sögu helga hinni sérstöku eftir Snorra Sturluson, þar sem
skrifarar hafa sett hann í stað ágrips Snorra. Þátturinn hefur þvi verið
mjög vinsæll. Þar sem tengsl texta þáttarins koma ekki heim við tengsl
aðaltexta Ólafs sögu í sömu handritum, er ljóst, að þættinum hefur all-
oft verið skotið inn í söguna af einstökum skrifurum. Flest handrit hera
þess merki, að skrifarar hafi reynt að flétta saman frásögn þáttarins og
ágrip Snorra, og þau skiptast í flokka eftir innskotum í texta þáttarins,
runnum frá ágripinu. Sumir slíkir íaukar hafa verið gerðir, áður en
texti þáttarins var felldur inn í sögu Snorra.
7. Þar sem Rauðúlfs þáttur er eldri en Ólafs saga Snorra, en yngri
en saga Styrmis eða samtíða henni, hlýtur að vera nærri sanni, að
hann hafi verið saminn í núverandi mynd á öðrum eða þriðja tug
þrettándu aldar.