Morgunblaðið - 21.01.2021, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 2021
Ólík lönd með samleið
Staða landanna er samt mjög ólík.
„Jú, að mörgu leyti er það rétt. Við
Íslendingar eigum raunar tiltölulega
stórt land, að minnsta kosti miðað við
hvað við erum fá, og svo eigum við
stóra efnahagslögsögu. En Græn-
land er feykilegt flæmi þótt megnið
sé undir jökli og hafsvæðið er tröll-
aukið, en þar búa aðeins um 57 þús-
und manns. Þeir eiga sams konar
auðlind í hafinu og við, en svo eiga
þeir óstjórnlegar auðlindir í landinu
aðrar og einnig undir hafsbotni, bæði
góðmálma og fágæta málma í miklu
magni, þar má finna olíu og hvaðeina.
Þar að auki bendir allt til þess að
landið verði ekki úr alfaraleið mikið
lengur og raunar í lykilstöðu ef norð-
ursiglingaleiðin opnast. Ísland er á
sömu slóðum, en staðan þó önnur að
því leyti að Ísland er nánast eins og
hlið að Grænlandi. Ef það verður at-
vinnuuppbygging á Austur-Græn-
landi, þar sem er engin byggð svo
heitið geti, þá blasir við að þjónust-
unni yrði sinnt um eða frá Íslandi.
Þar eigum við enn sameiginlegra
hagsmuna að gæta.
Við allt þetta bætist svo þessi nýja
stórveldaspenna á svæðinu, sem
norrænar njósnastofnanir telja
mestu ógn við hagsmuni ríkjanna.
Þar ráða hefðbundnir geópólitískir
hagsmunir miklu, en við bætist að
tæknibyltingin síðustu ár hefur gert
Grænland enn eftirsóknarverðara
vegna fágætra málma og jarðefna,
sem eru ekkert sérlega fágætir
þar.“
Sé staða landanna ólík, þá á það
ekki síður við um stöðu þjóðanna, fá-
tækt er þar mikil, menntunarstigið
lægra en nokkurs staðar í Evrópu,
félagslegur vandi víða mikill, stjórn-
kerfið veikt…
Grænlendingar sterkari en fyrr
„Það er alveg rétt, að Grænlend-
ingar eiga við ýmsan vanda að etja,
en ég vil samt undirstrika að þar
horfir margt til betri vegar.
Menntunarstigið er sérstakt vanda-
mál, en hins vegar hefur stjórnkerfið
þar eflst mjög mikið undanfarin ár og
eftirtektarvert að Grænlendingar eru
einfaldlega orðnir mun metnaðar-
fyllri, bæði hvað varðar efnahags-
uppbyggingu og í sjálfstæðismál-
unum. Þeir eru búnir að taka nær öll
mál í sínar hendur nema utanríkis-
málin, en raunar hafa þeir einnig
verið að láta í sér heyra um þau við
Hringborð norðursins, Arctic Circle,
hina árlegu alþjóðaráðstefnu um mál-
efni norðurslóða. Þar hefur t.d. komið
skýrt fram að Grænlendingar hyggj-
ast sækja um aðild að Atlantshafs-
bandalaginu (NATO) við sjálfstæði.“
Það veltur þó mikið á því hvernig
tekst að byggja upp efnahagslífið.
„Jú. Það hvílir að langmestu leyti
á sjávarútvegi, en ferðaþjónustan er
vaxandi og þar eigum við samleið.
Loks er svo hagnýting auðlinda jarð-
ar, sem er varla komin af stað enn,
en mun fyrr en varir skipta sköpum
fyrir þá. Í því samhengi er líka rétt
að hafa í huga að í Grænlandi er
sterk umhverfisvitund og ströng lög-
gjöf á því sviði, svo það er máske
nokkurt happ að sá iðnaður hófst
ekki fyrr.“
Höfum við Íslendingar þar mikið
til málanna að leggja?
„Án minnsta vafa. Við búum yfir
margs konar reynslu og þekkingu,
sem kemur í góðar þarfir í Græn-
landi. Og það er ekki eins og við vær-
um að veita grönnum okkar ein-
hverja ölmusuaðstoð, því að þar
hefðu báðir gagnkvæman ávinning
af. Í því samhengi skiptir máli að
Grænlendingar hafa góða reynslu af
Íslendingum og Íslendingar eru þar
vel þokkaðir.
Það þekkja menn ekki síst af at-
vinnuuppbyggingu Íslendinga á
Grænlandi, Brim er frábært dæmi
um það. Grænlendingar eru einnig
áhugasamir um Sjávarklasann og
dreymir um sams konar klasa á
Grænlandi til þess að auka verð-
mætasköpunina þar. Þeir hafa líka
leigt skip héðan, sent fólk í Fisk-
tækniskólann í Grindavík og svo
framvegis. Á sama hátt hafa Græn-
lendingar horft á undraverða upp-
byggingu ferðaþjónustu á Íslandi og
vilja sitt hvað af henni læra og þar
eru líka fjölmörg tækifæri.
Ég gæti nefnt fjölmargt fleira, en
menn verða að bíða eftir skýrslunni
[sem kynnt verður síðdegis í dag] til
þess að sjá hinar eiginlegu hug-
myndir. Eitt samt, sem þar kemur
ekki fram, sem er að Grænlendingar
eru þjóð á sjálfstæðisbraut. Í þeim
efnum hafa þeir litið til Íslands um
margt, annars lands sem öðlaðist
sjálfstæði frá Dönum. Það gera þeir
enn.“
Komið að stjórnsýslunni
En samskiptin hafa samt ekki ver-
ið jafnmikil og kannski mætti vænta
um nágrannalönd. Hefur strandað á
einhverju sérstöku til þessa?
„Ekki beint, en Íslendingar hafa
kannski haft nógu að sinna heima
fyrir. Samt sem áður er það nú at-
vinnulífið, sem hefur eygt tækifærin
og helst eflt tengslin til Grænlands.
Stjórnsýslan hefur hins vegar verið
talsvert á eftir, eiginlega furðanlega
svo. Sem dæmi má nefna að Davíð
Oddsson var síðasti forsætisráð-
herra til þess að fara í opinbera
heimsókn til Grænlands, þar til núna
og Guðlaugur Þór Þórðarson utan-
ríkisráðherra á allt frumkvæði að
því. Áhugi hans á efldum tengslum
þessara tveggja grannríkja leynir
sér ekki og það er vel. Tengslin í at-
vinnulífinu eru nú þegar fyrir hendi
og tímaspursmál hvenær fjármagn
mun leita þangað í meiri mæli. Nú er
vonandi komið að því að við eflum
tengslin á opinbera sviðinu og þar
mun reyna á pólitíska forystu.
Þarna eru gagnkvæmir efnahags-
legir og pólitískir hagsmunir. Bæði
löndin verða sterkari með auknum
samskiptum og við verðum sterkari
saman.“
Morgunblaðið/RAX
Land tækifæranna Grænland er stórt land, fámennt en strjálbýlt og býr yfir feykilegum náttúruauðæfum.
Samstarf Íslands og Grænlands
Valin
undirföt,
náttföt, náttkjólar,
sloppar og sundföt á
50% afslætti og hluti af
úrvalinu einnig aðgengilegt í vefverslun
www.selena.is
Útsalan
er hafin
Bláu húsin v/Faxafen • Sími 553 7355 • Vefverslun: selena.is
50%
afsláttur af
öllum útsölu-
vörum