Morgunblaðið - 11.02.2021, Blaðsíða 74

74 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 2021
af því að þær auðga íslenska tungu
og menningu – og þannig hefur það
verið allt frá upphafi. Ef við hefðum í
gegnum tíðina ekki notið góðra þýð-
inga væru bókmenntir okkar fátæk-
ari fyrir vikið,“ segir Aðalsteinn og
tekur fram að sem höfundur líti hann
á þýðingastarf sitt sem ákveðna
endurmenntun.
„Mér finnst mjög spennandi að
þýða vegna þess að þá er maður í
raun að vinna með öðrum höfundi,
sem veit ekki af því meðan á því
stendur. Á stundum er jafnvel erf-
iðara að þýða en frumsemja, því sem
þýðandi er maður bundinn af ramma
sem annar höfundur hefur sett,“ seg-
ir Aðalsteinn sem í sínum þýðingum
hefur fyrst og fremst hallað sér að
ljóðum. „Það er bæði gefandi og lær-
dómsríkt að þýða, þó þetta sé vissu-
lega líka ákveðin bilun,“ segir Aðal-
steinn og bætir við: „Sem höfundi
hættir manni til að festast í ákveðnu
fari, en í þýðingarvinnunni opnast
augu manns fyrir einhverju nýju.
Þýðingarvinna og það að lesa aðra
höfunda hefur óhjákvæmilega áhrif á
það sem maður gerir. Í þeim skiln-
ingi er þetta endurmenntandi.“
Þýðendur leggja alúð í verkið
Spurður hvernig hann sem útgef-
andi velji bækur til þýðingar segist
Aðalsteinn horfa jafnt á klassíkina og
til nýrri verka. „Sum verkefni koma
upp í hendurnar á manni, en í öðrum
tilvikum horfi ég yfir sviðið og leita
að spennandi verkefnum,“ segir Að-
alsteinn og nefnir Dyrnar sem dæmi
um bók sem hafi komið upp í hend-
urnar á honum.
„Guðrún hafði að gamni sínu verið
að dunda við að þýða þessa bók. Ég
rakst á hana og þá hafði hún orð á því
að hún væri að þýða bók sem hún
teldi að gæti hentað Dimmu til út-
gáfu. Það er alltaf mjög ánægjulegt
þegar þýðendur hafa frumkvæðið að
þýðingum. Þýðendur leggja auðvitað
alltaf alúð við sín verk, en það er ein-
hvern veginn meira undir þegar
maður hefur sem þýðandi sjálfur
frumkvæðið að því að bók sé þýdd í
stað þess að vera fenginn til verks-
ins.“
Spurður um þýðingu sína á 43
smámunum segist Aðalsteinn reyna
eftir fremsta megni að fylgjast með
því sem hæst beri í færeyskri útgáfu.
„Ég hafði lengi vitað af Katrinu
Ottarsdottur sem kvikmyndagerðar-
konu, enda var hún frumkvöðull þar í
landi og leikstýrði fyrstu leiknu fær-
eysku kvikmyndinni í fullri lengd. Ég
hef í gegnum tíðina lesið bæði ljóð og
smásögur sem hún hefur sent frá
sér,“ segir Aðalsteinn og tekur fram
að 43 smámunir hafi orðið á vegi
hans fyrir tilviljun. „Heimurinn er
oft miklu minni en við höldum. Það
kom nefnilega í ljós að hún er gift
forleggjara sem starfar í Danmörku
og hann gefur út bækur Gyrðis
Elíassonar þar í landi,“ segir Aðal-
steinn sem er útgefandi Gyrðis hér-
lendis. „Ég fór að skoða á vefnum
hans hvað hann væri að gefa út og
rakst þá á þessa bók Katrinar,“ segir
Aðalsteinn og tekur fram að hann
hafi heillast af því hversu öðruvísi
bókin væri. „Ég hef mjög gaman af
örsagnaforminu sem er stundum
eins og prósaljóð. Þegar ég fór að
lesa bókina og sá að hún hafði unnið
með það að hafa hverja sögu jafn-
mörg orð þá hugsaði ég með mér að
það yrði skemmtileg glíma að fylgja
þeirri forskrift.“
Styðja þetta menningarstarf
Aðspurður segir Aðalsteinn að það
geti verið snúið að þýða úr færeysku.
„Það er erfitt sökum þess hversu ná-
lægt tungumálið er íslensku. Þá er
alltaf hætta á því að maður gefi sér
merkingu orða, sem er kannski önn-
ur en í íslensku. Maður þarf því alltaf
að passa sig. En ég lét lesa bókina
yfir til öryggis,“ segir Aðalsteinn og
tekur fram að það hafi tvímælalaust
hjálpað sér í þýðingarvinnunni að
hann hefur árum saman reglulega
lesið færeysku. „Þegar ég hef mögu-
leika á því fæ ég einhvern til að lesa
yfir þýðingar með tilliti til frumtext-
ans, sérstaklega þegar bók er þýdd
af öðru tungumáli en hún er skrifuð
á,“ segir Aðalsteinn og nefnir Dyrnar
sem dæmi. „Guðrún þýddi hana úr
ensku og hafði tvær aðrar þýðingar
til hliðsjónar. Fyrir útgáfu fengum
við ungverska stúlku sem býr á
Íslandi til að lesa yfir frumtextann úr
ungversku og bera saman við
íslensku þýðinguna,“ segir Aðal-
steinn og tekur fram að það sé ekki
alltaf hægt enda háð því að yfir-
lesarinn geti bæði lesið frummálið og
íslensku. „Það er alltaf gaman að
geta vandað vel til verks,“ segir Aðal-
steinn og tekur fram að allir sem
taka að sér að lesa yfir þýðingar séu
rausnarlegir á sinn tíma. „Það eru
margir sem leggja hönd á plóg til að
styðja þetta menningarstarf.“
Merkilegur maður
Ekki er hægt að sleppa Aðalsteini
án þess að forvitnast hvaða þýðingar
séu væntanlegar hjá Dimmu á yfir-
standandi ári. „Ég hef reynt að
skipta útgáfuárinu þannig upp að
þýðingar komi frekar út fyrri hluta
árs. Það ræðst nú af því að þá eru
meiri líkur á að bækurnar fái ein-
hverja athygli í fjölmiðlum og hjá les-
endum.“
Í apríl kemur út hjá Dimmu skáld-
sagan Ferðataskan eftir Sergej
Dovlatov í þýðingu Áslaugar Agnars-
dóttur. „Þetta er önnur skáldsaga
Dovlatovs sem Dimma gefur út,“
segir Aðalsteinn og rifjar upp að
2017 hafi komið út Kona frá öðru
landi, einnig í þýðingu Áslaugar.
„Ferðataskan er eitt þekktasta verk
Dovlatov, sem var landflótta Rússi.
Hann skrifaði um tíu bækur eftir að
hann flúði frá Rússlandi og settist að
í New York. Þar átti hann mjög
skrautlegt líf, en varð því miður ekki
langlífur því hann dó tæplega fimm-
tugur að aldri um 1990 þegar hann
var á hátindi ferilsins.“
Í sama mánuði er einnig væntan-
leg skáldsagan Kona sem flýr eftir
Anaïs Barbeau-Lavalette í þýðingu
Jóhönnu Bjarkar Guðjónsdóttur.
„Barbeau-Lavalette er frönskumæl-
andi kanadískur rithöfundur og
þekkt kvikmyndagerðarkona. Hér er
um að ræða skáldsögu sem segir ör-
lagasögu úr fjölskyldu. Bókin bygg-
ist á sönnum atburðum, en er mjög
stílfærð. Þetta er þriðja bókin sem
Jóhanna Björk þýðir fyrir Dimmu
frá frönskumælandi Kanada. Mjög
ólíkar bækur á allan hátt. Í maí er
væntanleg ljóðabókin Úr vonarsögu
eftir Hanne Bramness, sem er eitt af
þekktari ljóðskáldum Norðmanna
um þessar mundir og hefur hlotið
ótal verðlaun og viðurkenningar fyrir
verk sín, sem hafa verið þýdd og út-
gefin á mörgum tungumálum,“ segir
Aðalsteinn, sem sjálfur þýðir bókina.
„Þetta eru alvöruþrungin ljóð þar
sem flottar myndir eru dregnar upp í
endurliti,“ segir Aðalsteinn og tekur
fram að á borðshorninu sé líka þýð-
ing hans á ljóðum eftir bandaríska
skáldið Hal Sirowitz, en eftir hann
hafa áður komið út hjá Dimmu tvær
bækur í íslenskri þýðingu Aðalsteins,
Sagði mamma og Sagði pabbi. „Svo
er ég með ljóðabók sem er eftir eitt
af Liverpool-skáldunum,“ segir Aðal-
steinn og vísar þar til Rogers
McGough. „Þar er um að ræða úrval
ljóða eftir hann sem Óskar Árni Ósk-
arsson velur og þýðir. McGough er
skemmtilegt og öðruvísi skáld, sem
gaman er að gefa út á íslensku. Hann
er eitt af þekktari núlifandi ljóð-
skáldum Breta, sem gefið hefur út
um fimmtíu ljóðabækur. Þetta er því
aðeins smá nasasjón af ljóðum hans.
Með vorinu er síðan væntanlegt
ljóðasafn Einars Braga sem samsett
er úr frumortum ljóðum og úrvali
þýddra ljóða. Í apríl verða 100 ár lið-
in frá því að hann fæddist og mér
fannst tilhlýðilegt að ljóð hans kæmu
út að nýju, enda alltaf hætta á því að
skáld gleymist þegar útgáfur þeirra
hverfa af sjónarsviðinu,“ segir Aðal-
steinn og bendir á að stór hluti
höfundarverks Einars Braga liggi í
ljóðaþýðingum hans. „Hann var einn
af atómskáldunum og einn af forvíg-
ismönnum Birtings. Merkilegur
maður í menningarlífinu á sinni tíð.“
Morgunblaðið/Eggert
Löngun „Ég er drifinn áfram af löngun til að gefa út á íslensku fjölbreytta flóru af bókmenntum úr ýmsum áttum,“
segir Aðalsteinn Ásberg. Væntanlegar eru hjá Dimmu bækur þýddar úr frönsku, rússnesku, ensku og norsku.
„Þýðingar auðga íslenska tungu“
 „Alltaf gaman að geta vandað vel til verks,“ segir Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson útgefandi
 Dimma gefur út þrjár þeirra sjö bóka sem tilnefndar eru til Íslensku þýðingaverðlaunanna 2021
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég verð að viðurkenna að þetta kom
mér á óvart vegna þess að þetta voru
óvenjumargar tilnefningar,“ segir
Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson, út-
gefandi hjá Dimmu. Stutt er síðan
upplýst var að Dimma væri útgef-
andi þriggja þeirra sjö bóka sem til-
nefndar eru til Íslensku þýðinga-
verðlaunanna 2021, en verðlaunin
verða afhent 20. febrúar. Um er að
ræða bækurnar 43 smámunir eftir
Katrinu Ottarsdottur í þýðingu Aðal-
steins, Dyrnar eftir Mögdu Szabó í
þýðingu Guðrúnar Hannesdóttir og
Berhöfða líf eftir Emily Dickinson í
þýðingu Magnúsar Sigurðssonar.
„Í gegnum tíðina höfum við næst-
um árvisst verið með eina tilnefn-
ingu. Það kom því þægilega á óvart í
ár að þær væru þetta margar. Þessi
fjöldi segir líka litlu forlagi eins og
mínu að við hljótum að vera að gera
eitthvað rétt,“ segir Aðalsteinn og
tekur fram að hann vandi ávallt valið
þegar komi að útgefnum bókum.
„Stundum er maður heppinn að
hitta á efni sem getur haldið áfram að
seljast,“ segir Aðalsteinn og nefnir
sem dæmi að hann hafi strax séð fyr-
ir sér að útgáfan á þýðingum ljóða
Dickinson myndi falla í flokk úrvals-
verka. „Ég segi stundum að ég sé að
þjóna fámennum hópi sérvitringa –
þar á meðal sjálfum mér,“ segir Aðal-
steinn kíminn og viðurkennir fúslega
að oft seljist þýðingar þó í takmörk-
uðu upplagi og því skipti miklu máli
að geta sótt um og fengið þýðing-
arstyrki.
Gefandi og lærdómsríkt
„Ég er drifinn áfram af löngun til
að gefa út á íslensku fjölbreytta flóru
af bókmenntum úr ýmsum áttum,“
segir Aðalsteinn og tekur fram að
hann horfi ekki síst til nágranna-
landa okkar, svo sem Hjaltlandseyja,
Norðurlandanna, Kanada og Bret-
lands svo nokkur lönd séu nefnd.
„Þýðingar eru ekki síst mikilvægar
Útsölustaðir: Apótek, heilsuverslanir og heilsuhillur stórmarkaðanna.
DLUX 4000
NÝTT
Sterkasta D-vítamín sem
völ er á frá Better You
4000 AE í hverjum úða
• Sykurlaus munnúði
• Sama góða piparmyntubragðið
• 3ja mánaða skammtur
• Óhætt að nota á meðgöngu og
meðan á brjóstagjöf stendur
Vítamín í munnúðaformi skila hámarksupptöku í
gegnum slímhúð í munni sem gerir þau afar hentug í notkun.