Morgunblaðið - 04.03.2021, Síða 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. MARS 2021
Árni Gils sonur
minn sat í gæslu-
varðhaldi og einangr-
unarvist í 277 daga og
hefur nú haft stöðu
sakbornings frá 5.
mars 2017.
Mál Árna Gils
Hjaltasonar er komið
fyrir dómstóla í fjórða
sinn. Dómur Arngríms
Ísberg í héraðsdómi
2017 var ógildur. Dómurinn var það
fáránlegur að Hæstiréttur þurfti að
benda á átta atriði sem ekki þóttu
boðleg í íslensku réttarfari. Málið
var siglt í strand.
Aðalvitnið og brotaþoli breyttu
framburði sínum í hvert skipti sem
þau voru yfirheyrð. Tæknideild lög-
reglu hafði ekki verið kölluð til. Ekk-
ert blóð var á vettvangi átaka. Hæð
og þyngd ákærða voru birt op-
inberlega. Ákærði var yfirheyrður á
nærfötum og leiddur þannig fyrir
dómara. Lögreglan þurfti marg-
sinnis að breyta ákærunni og at-
burðarásinni og nú var svo komið að
frásögnin var orðin það ótrúleg að
hún var vart boðleg og þá kom ný
skýring: „Ákærði var fullur af eit-
urlyfjum,“ samkvæmt þeim upplýs-
ingum sem lágu fyrir og nú var búið
að upplýsa þann lögreglumann sem
stjórnaði rannsókninni um að svo
væri.
Ákæruvaldið hefur ávallt haldið
því fram að það hafi verið tekin af
honum blóðprufa. Hinn 5. mars var
honum jafnframt tjáð að hann væri
ekki bara ákærður fyrir morðtilræði
heldur einnig bílþjófnað, skemmd-
arverk á bílum og akstur undir áhrif-
um vímuefna. (Þó virðist hafa
gleymst að ákæra hann fyrir ólögleg-
an vopnaburð þar sem það kemur
fram að ákærði hafi verið með hníf).
Ekkert hefur enn heyrst í lögreglu
nú fjórum árum síðar varðandi þessa
liði og komið hefur í ljós að öll gögn
sem tengdu brotaþola við meinta
blóðprufu, svo sem blóðtökuvottorð
og fleira, hafi týnst í vörslu lögreglu.
Kjarni málsins er líklega sá að við yf-
irheyrslu 5. mars sagði ákærði rétt
frá: Brotaþoli kom með
hnífinn á vettvang,
brotaþoli kom hnífnum
undan, brotaþoli réðst
að Árna með hníf og var
hann með varnarsár því
til staðfestingar þótt
ákæruvaldinu hafi ekki
þótt tilefni til að Árni
Gils fengi áverkavott-
orð eða farið væri með
hann á bráðadeild.
Ákæruvaldið var nú
komið í verulegan
vanda og þurfti að rétta í málinu í
þriðja sinn, á þessum tímapunkti var
þá ákveðið að beita Geirfinnsaðferð-
inni. Geirfinnsaðferðin er byggð á
því að fá þýskumælandi trúverðugan
mann, í þetta skipti Sebastian Kunz
réttarmeinafræðing, til þess að blása
lífi í ákæruna. Það er þó algjört
aukaatriði hvort lykilvitni í málinu
séu margsaga, þótt tæknideild lög-
reglu hafi ekki verið kölluð til, engin
blóðsýni, ekkert blóð, ekkert DNA,
enginn hnífur, engar ljósmyndir af
áverkum. Þótt framburður ákærða
hafi verið stöðugur í þau fjögur
skipti sem hann var yfirheyrður og
allt sem hann sagði hafi verið rétt.
Kunz hafði ekki úr miklu að moða,
hann hafði ekki séð brotaþola, hvað
þá skoðað þá áverka sem hann fékk
persónulega, hann byggir mat sitt
einvörðungu á röntgenmynd en seg-
ist þó ekki vita nákvæmlega hvar
áverkinn sé.
Kunz kemur með sjálfstætt mat
þar sem hann tilkynnir opinberlega
að hann taki ekki mark á vitnum
(Héraðsdómur 2020). Hann horfi
einungis á réttarmeinafræðilegan
hluta málsins óháð því sem vitni og
ákæruvaldið hafa byggt sína frásögn
á, en þó má notast við vitni ef rétt-
armeinafræðin hefur ekki skýringar
eins og með blóð á vettvangi.
Kunz telur líklegast að um fram-
læga, hnitmiðaða stungu hafi verið
að ræða þannig að brotaþoli og
ákærði hafi verið augliti til auglitis
og ákærði hafi stungið með hægri
hendi í efri hluta (hnakka) vinstra
megin, það skipti ekki öllu þótt
brotaþoli hafi sagt að hann hafi snúið
baki í ákærða og hann hafi notað
vinstri hönd.
Ótrúverðugur réttar-
meinafræðingur
Þegar hann er síðan inntur eftir
því hvort brotaþoli hafi verið í lífs-
hættu segir hann að svo hafi getað
verið; þar sem ákærði og brotaþoli
hafi verið að slást um hnífinn hafi
ákærði ekki haft fulla stjórn á því
hvar hnífurinn lenti og þar með gæti
verið um lífshættulega stungu að
ræða.
Hvort var þá um hnitmiðaða
stungu eða tilviljunarkenndan
áverka að ræða?
Þegar síðan búið er að þýða örlít-
inn hluta málsins á ensku fyrir Kunz
og síðan aftur á íslensku þá kemur út
óskiljanleg þvæla, þess ber að geta
að móðurmál Kunz er þýska. Einnig
segir Kunz í viðtali á RÚV nýverið að
blóðblettirnir segi til um atburðarás
og hann sé sérfræðingur í blóðferl-
um og höfuðhöggum. Sú þekking
hans virðist þó einhverjum takmörk-
unum háð þar sem hann segir að í
þessu máli sé vel skiljanlegt að ekk-
ert blóð eða blóðferlar séu á vett-
vangi og bætir svo við að ekki sé
óeðlilegt að brotaþoli hafi ekki áttað
sig á fyrr en nokkru seinna að helj-
armennið Árni Gils Hjaltason hafi
mölvað á honum höfðið. Hann hafi
ekki vankast og getað klárað að
standa upp þrátt fyrir að höggið
kæmi á miðri leið. Síðan bætir brota-
þoli í og segist muna allt nákvæm-
lega og geta rakið atburðarásina í
smáatriðum eftir höggið.
En áður en hann fékk höggið man
hann lítið sem ekkert, man ekki eftir
því að hafa tekið með sér hníf á vett-
vang.
Eins og fyrr segir er mál Árna Gils
Hjaltasonar komið fyrir dómstóla í
fjórða sinn. Mörgum spurningum
virðist hins vegar enn ósvarað.
Eftir Hjalta
Árnason
Hjalti Árnason
»…hann byggir mat
sitt einvörðungu á
röntgenmynd en segist
þó ekki vita nákvæm-
lega hvar áverkinn sé.
Höfundur er faðir ákærða.
Geirfinnsaðferðin –
enn í fullu gildi
Mannkynið stendur
nú andspænis tveimur
ógnum sem þegar hafa
valdið óbætanlegum
skaða um allan heim.
Þarna á ég að sjálf-
sögðu við kór-
ónuheimsfaraldurinn
annars vegar og hins
vegar loftslagsvána.
Ástæða þess að ég
nefni þessar ógnir
samtímis er sú, að mér segir svo
hugur að sú fyrrnefnda, kór-
ónuveiran, sé afkvæmi hinnar síð-
arnefndu, loftslagsvárinnar. Fyrir
þessu get ég ekki fært nein vís-
indaleg rök, en ég leyfi mér samt að
koma þessari hugdettu á framfæri.
Eitt þykist ég þó sannfærður um og
það er að allt lífríki þessarar jarðar
tengist með einhverjum hætti.
Allt lífríkið er ein heild þar sem
hver hlekkur lífskeðjunnar er
tengdur. Sé það rétt að kór-
ónuveiran hafi borist í menn frá
leðurblökum austur í Kína styður
það hið augljósa að mannkynið
þrengir sífellt að náttúrunni, í
þessu tilfelli dýraríkinu. Árlega
deyja út hundruð plantna og sjald-
gæfar dýrategundir eru margar
hverjar í mikilli útrýmingarhættu.
Þurrkar, flóð, skógareldar, súrnun
hafs, mengun andrúmslofts, bráðn-
un jökla. Allt er þetta á okkar
ábyrgð þótt válynd
veður og nátt-
úruhamfarir á fyrri
tímum séu fyrirbæri
sem við getum vart
talist ábyrg fyrir. Það
sem sannar ábyrgð
okkar nú er hversu
hröð hlýnunin er.
Þetta er vísindaleg
staðreynd, sem verður
ekki vefengd.
Nú er hins vegar
nokkuð ljóst að meng-
unar andrúmslofts og
lífríkis er farið að gæta í hegðun
náttúrunnar. Í náttúrunni sem hef-
ur nært okkur og klætt í árþús-
undir eru í gildi ákveðin lögmál.
Séu þessi lögmál brotin um langa
hríð mun hið óumflýjanlega gerast.
Náttúran svarar fyrir sig með sí-
fellt sterkari viðbrögðum. Svo sterk
geta þessi viðbrögð orðið að ein-
ungis heimsnáttúruhamfarir geta
lýst því. Hvað getum við gert?
Það skal fúslega játað að margar
þjóðir heims eru nú í auknum mæli
að bregðast við þessu ástandi með
Ögurstund
Eftir Gunnar
Kvaran
» Vísindamenn heims-
ins hafa sýnt á óve-
fengilegan hátt að náin
alþjóðleg samvinna til
að framleiða bóluefni
hefur tekist á mettíma.
Gunnar Kvaran
Á dögunum var
frumsýnd áhrifarík
heimildarmynd Sylvíu
Erlu Melsted um les-
blindu. Heimild-
armyndin segir sögu
einstaklinga sem mætt
hafa áskorunum og
mótlæti innan skóla-
kerfisins. Viðmæl-
endur virtust eiga það
sammerkt að hafa af
seiglu og áræði fundið draumum sín-
um farveg, þrátt fyrir áskoranir les-
blindunnar. Allar frásagnir eiga þó
ekki svo farsælan endi. Heimild-
armyndin undirstrikar mikilvægi
þess að skólakerfið tryggi ein-
staklingsmiðaða nálgun – að öll börn
fái jöfn tækifæri til að efla og þroska
hæfileika sína.
Talið er að allt að 20% fólks glími
við einhvers konar lesblindu. Les-
blinda er sértæk þroskaröskun á
námshæfni í lestri, skrift, stafsetn-
ingu eða stærðfræði, auk þess sem
hún getur birst í slæmu tímaskyni og
takmarkaðri ratvísi. Þeir sem glíma
við lesblindu sýna þó gjarnan fram-
úrskarandi færni á öðrum sviðum –
svo sem í verklegum greinum og list-
rænni sköpun. Það er mikilvægt að
skólakerfið virki kraftinn í sérhverju
barni – tryggi fjölbreytt námsval og
viðeigandi stuðning svo öll börn finni
hvatningu til persónulegra framfara.
Íslensku skólakerfi er vandi á
höndum. Við erum undir OECD-
meðaltali í öllum mældum náms-
greinum og mælumst verst allra
Norðurlandaþjóða. Ísland er á nið-
urleið í stærðfræðilæsi, lesskilningi
og vísindalæsi samkvæmt nið-
urstöðum PISA-kannana. Drengir
eru helmingi líklegri en stúlkur til að
flosna upp úr námi og um þriðjungur
drengja getur ekki lesið sér til gagns
að loknu grunnskólanámi. Um þriðj-
ungur framhalds-
skólanema lýkur ekki
námi og geðræn vanlíð-
an ungmenna hefur
aukist síðustu ár. Hér-
lendis er lægsta mennt-
unarstig allra Norð-
urlandaþjóða og mestur
munur á getu nemenda
af erlendum uppruna
og innlendum. Sértæk-
um þörfum er ekki
mætt. Staðan er alvar-
leg.
Íslenskt skólakerfi hefur brugðist
fjölda barna. Við drögumst aftur úr í
samanburði þjóða. Ætli Íslendingar
að standa fremstir í efnahagslegum
og félagslegum samanburði þarf að
lyfta grettistaki í menntamálum.
Ætli skólakerfið að virkja sérhvern
einstakling til þátttöku í okkar sam-
félagi þarf að mæta ólíkum þörfum –
tryggja fjölþættar lausnir og fjöl-
breytt námsmat – meiri hreyfingu
og aukið vægi list- og verkgreina í
skólastarfi.
Ég trúi því að sérhvert barn hafi
eitthvað mikilvægt fram að færa – að
eitt verðugasta verkefni skólakerf-
isins verði ávallt að tryggja öllum
börnum jöfn tækifæri til að leita
hæfileika sinna – og efla með þeim
sjálfstraust til að skapa úr hæfi-
leikum sínum tækifæri og verðmæti.
Það byggist á trú minni á ein-
staklinginn og samfélag þar sem
enginn er skilinn eftir.
Eftir Hildi
Björnsdóttur
Hildur Björnsdóttir
»Ætli skólakerfið að
virkja sérhvern ein-
stakling til þátttöku í
okkar samfélagi þarf að
mæta ólíkum þörfum.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokks.
hildurb@reykjavik.is
Kraftur í
sérhverju barni
FINNA.is
Sýningin opnar laugardaginn 6. mars kl. 14
FJALLSKIL
Opið virka daga
10–18,
laugardaga 12–16
Lokað á sunnudögum
GÍSLI B. BJÖRNSSON
Sýning í Gallerí Fold 6.-20. mars