Þjóðmál - 01.03.2016, Blaðsíða 42

færa í losunarbókhaldið, en er rétt að hafa í
huga, þegar staða álvinnslu á íslandi er metin.
Fyrir orkusparnað bílanna munar þó enn
þá mest um þróun bílvélarinnar. Sprengi-
hreyfillinn, bæði bensín og dísel, hefurtekið
stakkaskiptum og snarminnkað að rúmtaki,
þótt aflið hafi aukist. Þannig er nú„£co8oosf"
vélargerð einsframleiðandans 1,01 að rúmtaki,
þriggja strokka, og gefur meira afl en 1,61,
fjögra strokka vél af fyrri kynslóð. Hönnuðir
véla fyrir kappakstursbíla yfirfæra nú þekk-
ingu sína og reynslu á fjöldaframleidda
bíla. Margt leggst á eitt við þessa þróun, t.d.
efnistækni. Nikkel er nú notað í vélar í stað
steypujárns til að standast hækkandi hitastig
afgassins.Tölvugerð líkön sprengihreyfilsins
gera kleift að besta ferlið í sprengirýminu, og
svo mætti lengi telja.
Þó að eldsneytisnýtni sprengihreyfla hafi
batnað um a.m.k. þriðjung á aldarfjórðungi,
þá hlýtur stefnan að vera sú að leysa hann
af hólmi. Jafnstraumshreyfillinn er til þess
albúinn, en akkilesarhæll rafbílanna eru raf-
geymarnir. Orkuþéttleiki þeirra, kWh/kg, er
enn of lágur, svo að drægni bílanna er yfirleitt
aðeins 50-250 km á hleðslu. S.k. liþíum-
geymar þykja lofa bestu um þessar mundir,
en þegar gera átti gangskör að fjöldafram-
leiðslu þeirra hjá rafbílaframleiðandanum
Tesla í nýrri risaverksmiðju, reyndist vera
hörgull á framboði þessa létta frumefnis, en
það stendur vonandi til bóta.
Ýmsir aðrir valkostir eru viðraðir:
„Eitt það allra mest spennandi við orku-
skiptin varðar farartæki. En hvernig munu
bílar líta út á þriðja áratugi þessarar aldar?
Þeir verða væntanlega svipaðir og nú, en
vélarnar verða bæði litlar og léttar og þurfa
lítið viðhald. Kjarnorkuknúnu vélarnar
munu framleiða rafmagn, sem rafmótorar
nota til að knýja bílana áfram, eins og í
rafmagnsbílum í dag. Aðeins þarf að bæta
við eldsneyti einu sinni á ári og yfirfara
vélina um leið. Ef við horfum lengra fram
í tímann, verða bílar væntanlega afhentir
frá verksmiðjunni með orkuhleðslu, sem
endist líftíma bifreiðarinnar !''8
Nokkrar millilausnir eru þegar komnar á
markaðinn, og er þar um að ræða tvinnbíla. Má
þart.d. nefna bíla með rafhreyfli og bensín-
hreyfli, sem oftast er hægt að aka í þéttbýli
alfarið á rafmagni, eða allt að 50 km á einni
hleðslu. Þeir eru mjög sparneytnir á lang-
akstri, rúmlega 3 1/100 km, því að báðir hreyfl-
arnir ganga samtímis, og bremsuorkunni og
hitaorku frá bensínvélinni er breytt í raforku
og hlaðið inn á geymana. Þetta er tvímæla-
laust vænlegur kostur fyrir þá, sem ekki vilja
vera háðir rafhleðslunni.
Árið 1990 nam C02 losun samgöngutækja
á landi 527 kt og var þá 14% af heild að land-
breytingum (þurrkun lands) slepptum. Árið
2013 var þessi losun 811 kt eða 18% af heild
og hefur aukist síðan. Ofangreind aukning
er 284 kt eða um 12 kt/ár. Farartækjum hefur
fjölgað meira en fólkinu, enda mikill akstur á
erlendum ferðamönnum, mest á dísilknúnum
farartækjum.
Til að standast markmið um, að útblástur C02
árið 2030 verði 40% minni en árið 1990 þarf
hann að fara niður í 316 kt/ár hjá landumferð-
inni, og þar með að minnka um a.m.k. 495 kt/
ár eða 61 % frá núverandi gildi. Þetta þýðir, að
umhverfisvæn farartæki verða árið 2030 að
vera orðin um 140.000 talsins eða fjölga um
að jafnaði 9.300 á ári, sem er 62% af líklegum
meðalfjölda nýrra bíla á ári. Stjórnvöld á
íslandi hafa sett sér undirmarkmið um, að
10% bílaflotans verði án nettó losunar árið
2020. Þetta þýðir fjölgun um 22.000 slíka bíla
eða 4.400 bíla á ári. Jafnvel þetta markmið
er óraunhæft m.v., að fjöldi slíkra bíla nú er
undir 1.000 á landinu.
Það er málefninu ekki til framdráttar, að
fyrirhyggjuleysi og óraunsæi séu í stafni.
Frekar ættu stjórnvöld að vinda bráðan
bug að eflingu rafkerfis landsins, svo að
unnt verði að tengja hraðhleðslustöðvar við
rafdreifikerfið vítt og breitt um landið, og
flýta fyrir því, að dreifiveiturnar bæti nætur-
taxta við í almennum gjaldskrám sínum, svo
að hinu nýja álagi á raforkukerfið verði beint
á lágálagstíma, öllum til hagsbóta.
Að mati blekbónda eru engin teikn á
lofti um, að árið 2030 verði umhverfisvæn
40 ÞJÓÐMÁL