Þjóðmál - 01.03.2016, Side 67

GJALDMIÐLAR
„Heimur án peninga yrði verri, miklu verri, en heimur vor er nú."1
Björn Jón Bragason
Alþjóðlegur gjaldmiðill á Islandi
Löggjöf um peningamál fram til ársins 1931
Ef ég á að lýsa tímabilinu á undan heimsstyrjöldinni fyrri í sem fæstum orðum,
held ég, að það verði best gert með því að kalla það gullöld öryggisins. í hinu
forna austurríska keisaradæmi virtist all byggt á bjargi og sjálft var ríkisvaldið
hornsteinn þessa trausta samfélags. Þau réttindi, er borgararnir nutu, voru
lögfest af þinginu, hinni frjálsu kjörnu fulltrúasamkundu þjóðarinnar, og greini-
lega kveðið á um allar skyldur. Gjaldmiðillinn, austurríska krónan, gekk manna á
meðal í skíru gulli, svo enginn vafi lék á um gildi hennar.2
Þannig lýsir Stefan Zweig (1881-1942)
hinni horfnu„öld öryggisins" í sjálfsævisögu
sinni Veröld sem var. Frá því um miðja 19.
öld og fram að ófriðnum mikla ríkti stöðug-
leiki í peningamálum heimsins, peningar
urðu alþjóðlegir og hvarvetna var komið á
gulltryggingu gjaldmiðla og gullinnlausnar-
skyldu. Hreyfanleiki fjármagns varð meiri en
nokkru sinni fyrr og um leið aflvaki þeirra
miklu framfara er urðu á tímabilinu. ísland var
þar engin undantekning, þó umfangsmikil
fjárfesting hæfist seint. Hér er ætlunin að
fjalla í fáum orðum um tímabil alþjóðlegrar
myntar á íslandi, frá því að norræn króna
VORHEFTI2016 65