Þjóðmál - 01.03.2016, Síða 81

íslenskra seðla og myntar. Myntrit 3. Myntsafn Seðla-
banka og Þjóðminjasafns, Reykjavík 2002.
Óli Björn Kárason:„Þjóðsagan um einokun ríkisins á
útgáfu peninga". Frelsið, 1.-2. hefti, 1989.
Samuelsson, Paul A.: Eœnomics. 11. útg. 1988.
Schou, H.H.: Beskrivelse afdanske og norske Monter,
Kaupmannahöfn 1926.
Sigurður Nordal:„Aldamót". Listog lifsskoðun III. Áfan-
gar. Reykjavík 1987.
Tiðindi um stjórnarmálefni Islands III. Lovsamling for
Island XXI.
„Utan úr heimi". Skirnir, 90. árg. 1916.
Zweig, Stefan: Die Welt von Gestern. Erinnerungen eines
Europaers. Berlín 2013, bls. 18. Fyrsta útg. Stokkhólmi
1944.
Zweig, Stefan: Veröldsem var. Sjálfsævisaga. Halldór J.
Jónsson og Ingólfur Pálmason þýddu. Reykjavík 1958.
Þorsteinn Gíslason:„Árið 1914". Skirnir, 80. árg. 1915.
Dómar
Dómur bæjarþings Reykjavíkur 26. maí 1921 í máli nr.
17/1920.
Lyrd. 1882, bls. 81-83. Mál nr. 27/1881, kveðinn upp
9. janúar 1882. Landsyfirréttardómar og hæstaréttar-
dómar I islenskum málum, 2. árg. 1886.
Andúð á verslunarfrelsi
Annan veturinn í röð hefur alþingi til með-
ferðarfrumvarp til laga sem leyfa myndu
einkaaðilum að selja áfengi í smásölu. Gegn
þessu frumvarpi er barist af mikilli hörku á
þinginu og allt gert til að koma í veg fyrir að
atkvæði verði greidd um það.
Það er athyglisvert að andstæðingar
frumvarpsins tala mikið um að frumvarpið
sé um að áfengi verði selt í matvöruverslun-
um. Frumvarpið er ekkert sérstaklega um
það, þótt það myndi opna fyrir slíkt, heldur
um afnám einkaréttar ríkisins til smásölu
á áfengi. En greinilegt er að andstæðingar
frumvarpsins telja að með því að tala fyrst
og fremst um matvöruverslanir geti þeir
fært umræðuna um þær og frá almennum
sjónarmiðum um verslunarfrelsi.
Þeir hamra þess vegna á„freistnivandan-
um" sem það fólk verði fyrir, sem reynir að
forðast áfengi en þarf að kaupa í matinn.
Dagleg barátta þessa við vínlöngunina verði
miklu erfiðari ef það getur ekki keypt í mat-
inn nema sjá vínflöskur boðnar til sölu.
Þessi rök eru ekki einskis virði. Það á ekki
að gera lítið úr þeirri baráttu sem margir
eiga í við sjálfa sig, á hverjum einasta degi,
til að forðast áfengið. Fyrir marga er þar allt í
húfi. Það er fullkomlega virðingarvert að tala
máli þessa fólks og vera þess vegna hikandi
við það að hleypa áfenginu inn í matvöru-
verslanirnar.
En ætli þetta ráði í raun för hjá öllum þeim
sem berjast gegn frumvarpinu? Ætli andúðin
á viðskiptafrelsi og einkarekstri skipti kannski
meira máli hjá mörgum þeirra?
Mjög margiraf andstæðingum frum-
varpsins á þingi láta oft eins og þeir vilji sættir,
samræðu og málamiðlanir. En hafa þeir reynt
eitthvað slíkt í þessu máli? Flafa þeir lagt eitt-
hvað til, sem gæti orðið málamiðlun?
Auðvitað er hægt að ímynda sér ýmsar
útfærslur. í núverandi frumvarpi er til dæmis
gert ráð fyrir takmökunum á því á hvaða
tímum dagsins verði heimilt að selja áfengi
í smásölu. Slíkt mætti útfæra nánar. Það er
hægt að setja takmarkanir við því í hversu
mörgum verslunum í sama sveitarfélagi
matvörukeðjur mega bjóða upp á áfengi. Það
er hægt að setja takmarkanir við því í hversu
stórum verslunum selja má áfengi. Það er
meira að segja hægt að banna að selja áfengi
á sama stað og hefðbundin matvæli, en leyfa
einkaaðilum smásölu annars staðar.
Vefþjóðviljinn er ekki með þessu að tala
fyrir slíkum breytingum. En þær eru dæmi
um tillögur sem þeir, sem eru í raun hlynntir
verslunarfrelsi en vilja takmarka það til að
gæta hagsmuna þeirra sem berjast við eigin
áfengislöngun, gætu lagt til, ef þeir vilja í
raun miðla málum.
En hugsanlega er það í raun verslunar-
frelsið sem þeir eru á móti.
Veðþjóðviljinn 22. febrúar 2016
VORHEFTI2016 79