Morgunblaðið - 01.07.2021, Qupperneq 26

26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. JÚLÍ 2021
Úrskurðarnefnd umhverfis- og auð-
lindamála vísaði frá kæru sem henni
barst vegna gerðar tveggja varnar-
garða við Geldingadali. Byrjað var
að reisa garðana 13. eða 14. maí síð-
astliðinn.
Samtökin Náttúrugrið og stjórn-
arformaður þeirra persónulega
kærðu gerð varnargarðanna. Gerð
var sú krafa að framkvæmdirnar
yrðu þegar í stað stöðvaðar og að
þær ákvarðanir sem kunnu að liggja
að baki þeim yrðu ógiltar. Einnig að
ákvörðun yrði tekin um endurheimt
fyrra ástands eftir því sem að-
stæður væru til. Þá var krafist við-
eigandi úrræða vegna athafnaleysis
framkvæmdaraðila og Grindavíkur-
bæjar. Krafan um stöðvun fram-
kvæmda var svo afturkölluð 10.
júní.
Kæran var m.a. byggð á því að til-
tekin landslög hefðu verið brotin og
ekki hefði verið farið að ákvæðum
laga um mat á umhverfisáhrifum,
skipulagslaga og laga um náttúru-
vernd. Þá hefði málsmeðferðin ekki
verið sú sem mælt er fyrir í lögum
um ákvörðun um matsskyldu og/eða
undanþágur frá umhverfismati.
Úrskurðarnefndin komst að
þeirri niðurstöðu eftir skoðun máls-
ins að ekki hefði verið til staðar nein
sú ákvörðun, athöfn eða athafna-
leysi sem sætt gæti lögmæt-
isathugun nefndarinnar. Þess vegna
var kærumálinu vísað frá.
gudni@mbl.is
Ljósmynd/Ólafur Þórisson
Syðri-Meradalur Varnargarðar voru gerðir ofan við Nátthaga til að freista
þess að tefja hraunstrauminn niður í dalinn. Framkvæmdin var kærð.
Kærðu gerð garða
- ÚUA vísaði kæru Náttúrugriða frá
VIÐTAL
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Arnfirðingafélagið í Reykjavík hefur
fyrir hönd björgunarmanna vél-
arinnar úr Kára BA 265 fært Vestur-
byggð vélina til eignar og varðveislu.
Vélin hefur verið til sýnis við Gömlu
smiðjuna á Bíldudal á sumrin og
Vesturbyggð er nú að kanna hvaða
möguleikar eru til að varðveita hana
inni á vetrum.
„Við strákarnir vorum á bryggj-
unni á Bíldudal alla daga. Allir á mín-
um aldri og eldri menn eiga sterkar
minningar um það þegar Jón á Gró-
hólum sigldi út á Kára. Hljóðið er eft-
irminnilegt og reykhringir komu upp
úr skorsteininum þegar vélin var sett
í gang,“ segir Guðmundur Bjarnason
skipstjóri, fyrrverandi formaður
Arnfirðingafélagsins í Reykjavík og
einn þeirra sem björguðu vélinni úr
Kára. Vélin er af gerðinni June
Munktell, eins sílindra glóðarhaus-
vél.
Hluti af atvinnusögunni
Gísli Jóhannsson bátasmiður á
Bíldudal smíðaði Kára á árinu 1939
en umrædd vél var sett í hann seinna.
Bátnum var siglt upp í fjöruna á
Krosseyri í Arnarfirði árið 1990 og
grotnaði þar niður.
„Við vorum að vinna í ýmsum mál-
um fyrir Bíldudal og sú hugmynd
kom upp að bjarga Kára. Það var of
seint og þá ákváðum við að reyna að
bjarga vélinni,“ segir Guðmundur.
Hópur félaga úr Arnfirðingafélaginu
gerði út leiðangur á Krosseyri haust-
ið 2014 og tókst að ná vélinni úr bátn-
um og koma henni til Reykjavíkur.
Þar var hún sandblásin og hefur ver-
ið til sýnis við Gömlu smiðjuna á
Bíldudal.
Það er vel við hæfi því Gamla
smiðjan er elsta áþreifanlega heim-
ildin um atvinnusögu Bíldudals. Pét-
ur Thorsteinsson lét reisa hana um
árið 1895 og útbjó með öllum nýjustu
tækjum þess tíma. Smiðjan var rekin
í sama húsnæði yfir öld og Guð-
mundur og félagar hans eiga góðar
minningar þaðan. „Það var alltaf gott
að koma inn í smiðjuna til Axels. Þar
var hlýtt og hann ræddi við okkur
strákana sem jafningja,“ segir Guð-
mundur.
Viðsnúningur í atvinnulífinu
Merkilegt starf hefur verið unnið í
Arnfirðingafélaginu og af fólki sem
því tengist. Hófst það með því að sið-
urinn sólarkaffi var tekinn upp í
Reykjavík fyrstu helgina í febrúar, á
sama tíma og á Bíldudal, og einnig
var farið að efna til skötuveislu í des-
ember. Guðmundur segir að þess ut-
an hafi hópur karla komið saman
einu sinni í mánuði yfir vetrartímann.
Stærsta verkefnið sem hópurinn
hefur unnið að er stofnun laxeldisfyr-
irtækisins Arnarlax. Miklir erfið-
leikar voru í atvinnumálum á Bíldu-
dal og fólkið var að flytja í burtu. Í
skötuveislu voru umræður um hvað
hægt væri að gera fyrir Bíldudal.
Upp kom sú hugmynd að nýta Arnar-
fjörðinn til laxeldis. Fyrirtækið var
stofnað og unnið ötullega að mæl-
ingum og öflun leyfa. Fyrsta leyfið
fékkst árið 2012, að sögn Guð-
mundar, eftir tveggja ára vinnu. Aðr-
ir tóku við keflinu og er Arnarlax nú
stærsta fiskeldisfyrirtæki landsins,
með fjölda fólks í vinnu á fleiri stöð-
um í fjórðungnum og víðar.
Atvinnuástandið er allt annað en
var og nú er eftirsótt að búa á Bíldu-
dal. Guðmundur hefur þó áhyggjur af
þróun mála. Arnarlax er að leita sér
að nýjum stað fyrir laxasláturhús.
Guðmundur er afar óánægður með
það og segir að það eigi við um fleiri
sem stofnuðu félagið.
Fólk úr þessum hópi hefur í sam-
vinnu við heimafólk unnið að ýmsum
fleiri framfaramálum fyrir þorpið.
Guðmundur nefnir Skrímslasetrið og
bæjarhátíðina Bíldudals grænar
baunir.
Vélin úr Kára komin í örugga höfn
- Hópur úr Arnfirðingafélaginu í Reykjavík hefur lagt mikið af mörkum til æskuslóðanna á Bíldudal
- Björguðu vélinni úr Kára og afhentu Vesturbyggð - Stofnuðu Arnarlax og fleiri þjóðþrifafyrirtæki
Ljósmynd/Guðmundur Bjarnason
Björgunarleiðangur Vélin úr Kára var illa farin þegar hópur áhugafólks vann að því í nokkra daga að bjarga henni úr skipsflakinu á Krosseyri.
Varðveisla Gamla smiðjan er tákn um merka atvinnusögu Bíldudals. Vélin
úr Kára er það sömuleiðis og hún hefur verið þar til sýnis á sumrin.