Þjóðmál - 01.06.2019, Side 28

26 ÞJÓÐMÁL Sumar 2019
Hvíta húfan ekki mikilvægust
Lilja segir að annar þáttur sé að tryggja að
hver og einn nemandi í samfélaginu geti lært
og að hann finni að hann skipti máli. Til að allir
finni sig með einhverjum hætti í menntakerfinu
þurfi að vera rúmt val snemma á skóla-
göngunni, til dæmis með aukinni áherslu á allt
í senn, verknám, listnám og bóklegt nám.
„Börnunum okkar líður almennt vel í skóla-
kerfinu,“ segir Lilja og vísar í rannsóknir þess
efnis.
„Það er jákvætt og við eigum að vinna með
þetta samhliða því að bæta grunnfærnina.
Við skulum ekki gleyma því að Sókrates
lagði mikla áherslu í sinni siðfræði á að hlúa
að börnum og menntun þeirra. Hvert barn
skiptir máli og það er skylda okkar allra að
styrkja menntakerfið til að öll börn njóti sín.“
Lilja telur þó að mögulega hafi verið lögð
of mikil áhersla á það að beina börnum í
bóklegt nám.
„Um 70% nemenda halda áfram í bóklegu
námi eftir grunnskóla en hlutfallið í Noregi
er um 50%, sem er nær öðrum Evrópuríkjum.
Á sama tíma erum við með meira brotthvarf
á framhaldsskólastiginu. Ég tel að við höfum
ekki hugað nógu vel að því að temja okkur
það hugarfar að öll börn hafa hæfileika
og þau skipta öll máli. Það er samfélagsins
að búa til tækifæri og svo þarf að aðstoða
börnin okkar við að finna þessa hæfileika,
sinna þeim og fylgja þeim eftir,“ segir Lilja.
Höfum við sem samfélag litið niður á iðnnám
og jafnvel fundist það minna virði en bóknám?
„Ég myndi orða það þannig að við höfum
ekki áttað okkar á mikilvægi verk- og iðn-
þekkingar fyrir atvinnulífið,“ segir Lilja.
„Mögulega erum við of formleg hvað menntun
varðar. Fræðslulögin eru sett árið 1907 og
Háskóli Íslands stofnaður 1911, þannig að
við erum ung menntaþjóð í þeim skilningi.
Á þessum tíma hefur verið litið á það sem
stórt skref að klára stúdentspróf. Nú erum við
að horfa á allt annan veruleika og hæfileikar
okkar nýtast í víðara samhengi. Við erum
stödd í stærstu upplýsinga- og samskipta-
byltingu allra tíma og vinnumarkaðurinn
breytist hratt í takt við það. Þess vegna þurfum
við að byggja upp sterka grunnfærni til að
geta blómstrað í þessu nýja hagkerfi. Þessi
mikla áhersla mín á læsi er þáttur í því að
styrkja grunninn. Sterkur lesskilningur kemur
að notum í öllum störfum og hjálpar okkur
að tileinka okkur nýja tækni og þekkingu.
Við sjáum dæmin allt í kringum okkur. Vegna
tæknibyltingarinnar er eitt lengsta hagvaxtar-
skeið Bandaríkjanna að eiga sér stað núna
og Bandaríkjamenn átta sig á því hvað þetta
skiptir miklu máli. Það gagnast bæði atvinnu-
lífinu og menntakerfinu að nýsköpun og
frumkvöðlastarfsemi fái að blómstra og að
við séum ekki með of miklar hindranir.“
Lilja segir að einnig megi velta því upp hvort
ástæða sé til þess að hafa mismunandi lit á
húfum útskriftarnema úr framhaldsskóla.
„Menntakerfið stendur ekki og fellur með lit
á húfum, en skilaboðin hafa alltaf verið þau
að hvíta húfan sé mikilvægari en þær rauðu
eða grænu. Þetta er rangt og þessu þarf að
breyta,“ segir Lilja.
„Á undanförnum árum hefur aðsókn í aðrar
greinar en bóklegar þó aukist. Umsóknum
í Tækniskólann hefur til að mynda fjölgað
mikið, 32% í ár, og hann er nú orðinn næst-
vinsælasti framhaldsskóli landsins. Ég er
mjög ánægð að sjá hvernig Tækniskólinn
hefur verið að þróast, þar er öflug forysta
og mikill metnaður fyrir hönd nemendanna.
Það að ljúka námi þar er ekki minna virði en
að ljúka stúdentsprófi. Fólk fer mismunandi
leiðir í lífinu en mikilvægast er að það velji
þær leiðir sjálft. Þá þurfum við að vera búin
að tryggja að hægt sé að fara þær leiðir sem
fólk velur.“