Þjóðmál - 01.06.2019, Blaðsíða 30

28 ÞJÓÐMÁL Sumar 2019
Góð efnahagsstefna
Þrátt fyrir að ríkið beri ekki ábyrgð á leik- og
grunnskólum segist Lilja hafa mikinn áhuga
á þeim og að mikilvægt sé að tryggja að
fjölbreytt námsúrval sé í boði á þessum mikil-
vægu skólastigum.
„Ríki sem fjárfesta í leikskólakerfinu eru með
meiri hagvöxt, meiri þátttöku kvenna í atvinnu-
lífinu og þannig mætti áfram telja. Þetta er
staðfest í hagrannsóknum, eins og til að mynda
hjá Efnahags- og framfarastofnuninni. Eins er
hagrannsóknum James J. Heckmann, nóbels-
verðlaunahafa í hagfræði, beint á mikilvægi
leikskólastigins. Mjög spennandi rannsóknir
og sýna fram á hvernig við getum bætt sam-
félagið okkar með eflingu þessa skólastigs,“
segir Lilja.
„Við erum að setja í grunnskóla okkar
svipaðar fjárhæðir og Noregur. Við getum
þó nýtt fjármagnið betur en við gerum í
dag með því að setja aukið fjármagn í það
sem kallað er snemmtæk íhlutun, til dæmis
fyrir nemendur sem eiga erfitt með lestur
eða glíma við önnur vandamál. Við erum í
mörgum tilvikum að greina börn of seint
og verjum miklum fjármunum í að tryggja
þeim rétta aðstoð en hefðum getað gripið
inn í miklu fyrr. Það er góð efnahagsstefna
að setja fjármagn í þessa þætti. Við mótun
menntastefnu til ársins 2030 höfum við farið
í fundaröð um allt land og eitt af því sem
kemur fram hjá skólafólki er að það verður
að forgangsraða fjármunum betur og kerfin
þurfa að vinna betur saman, þ.e. skólakerfið,
félagskerfið og heilbrigðiskerfið. Þess vegna
höfum við ráðherrar þessara málaflokka sett
á laggirnar sérstakan stýrihóp “
Í þessu samhengi segir Lilja að einnig sé
mikilvægt að huga snemma að því börn
með annað móðurmál en íslensku fái sömu
tækifæri og íslensk börn í skólakerfinu og
standi jafnfætis þeim að námi loknu.
„Fólk kemur hingað til að vinna, það eykur
hagvöxt og þjóðartekjur. Það er skylda okkar
að tryggja það að börnin þess fái sömu
tækifæri og þau íslensku. Hér þurfum við
virkilega að bæta aðgengi og styrkja íslensku-
kennslu. Brotthvarf barna með annað móður-
mál en íslensku er mun meira en barna með
íslensku sem móðurmál,“ segir Lilja.
„Þetta þýðir á einfaldri íslensku að tækifæri
þeirra í lífinu eru ekki eins mörg, og það
getur skapað stéttskiptingu byggt á færni.
Skólakerfið sér strax á leikskólastiginu umfang
þessa vanda og við erum með tæki sem
mæla þetta, eins og Hljóm, sem er aldurs-
bundin skimun sem metur hljóðkerfis- og
málmeðvitund barna í elsta árgangi leik-
skólans. Þetta er gert til að greina þau börn
sem eru í áhættu fyrir síðari lestrarerfiðleika.
Rannsóknir sem dr. Jóhanna Th. Einarsdóttir
talmeinafræðingur hefur unnið eru
stórmerkilegar. Það má vinna miklu meira
með þessar niðurstöður til að efla færni
barna. Það er vinnuhópur í ráðuneytinu undir
forystu Jóhönnu Einarsdóttur, prófessors í
menntunarfræðum ungra barna, sem mun
skila tillögum um hvernig eigi að efla umhverfi
barna með annað móðurmál en íslensku í
skólakerfinu okkar.“
Þú talar um fjárfestingar og efnahagsstefnu
í þessu samhengi. Þarf ekki þverpólitískan
stuðning ef ætlunin er að byggja upp það sem
þú kallar framúrskarandi menntakerfi?
„Jú, vissulega. Við getum tekið Finnland sem
dæmi hvað þetta varðar,“ segir Lilja.
„Finnar eru ríkir af náttúruauðlindum eins
og við en líf þeirra mótaðist að miklu leyti
af sambúð við Sovétríkin, stríðsátökum og
fleira. Þeir sáu að þeir gátu ekki bara verið
háðir útflutningi og sambúð við Sovétríkin.
Þeir sáu þörfina til að virkja hugvitið og bæta
menntakerfið, fóru að vinna í þessu með
skipulögðum hætti og höfðu alla stefnu-