Rit Landbúnaðardeildar : A-flokkur - 01.10.1967, Blaðsíða 34

32
sér grein fyrir, hver jafnvægisgróður landsins raunverulega er. íslenzkar
rannsóknir á þessu sviði eru enn af skornum skammti, og óvíða eru
gróðurlendi, sem vissa er fyrir, að hafi ekki raskazt af ofbeit eða öðrum
orsökum á síðari tímum. Nokkur gróðurlendi má þó vafalítið telja stöðug,
en það eru votlendi, snjódældir, graslendi og blómdældir.
Votlendisgróður hefur sennilega ekki verið svo mikið bitinn hér á landi,
síðan skógana leið, að jafnvægi hans hafi raskazt af þeim völdum (J. B.
Campbell, 1954). í votlendinu eru þó gróðurhverfi, sem ekki eru stöðug.
Flárnar, sem að framan er getið, eru óðum að breytast vegna hlýnandi
loftslags undanfarinna áratuga. Frostið hefur verið að hverfa úr þeim,
rústirnar falla saman og flárnar þorna. Við það verða þurrlendistegundir,
t. d. stinnastör, þursaskegg og smárunnar, ríkjandi, og oft hefur þessi
gróðurbreyting í för með sér, að flárnar blása upp.
A svipaðan hátt verður þróunin í mýrum, sem þorna vegna ífoks eða
náttúrulegrar framræslu. Þær breytast yfirleitt fyrst í stinnastararmóa,
sem getur með tímanum orðið graslendi, kvistlendi, þursaskeggs- eða
móasefsmóar.
Nýgræður og sennilega stinnastarargróðurlendi eru óstöðug, en ekki
er grundvöllur til að fullyrða, á hvaða stigi önnur gróðurlendi eru. Ein-
hver gróðurhverfi mosaþembunnar og kvistlendisins eru líklega stöðug,
en önnur ekki, og eins og getið var um í gróðurlýsingu Hrunamanna-
afréttar er hluti mosaþembunnar þar a. m. k., nýgræður.
BEITARGILDI AFRÉTTANNA
Afréttirnir hafa um aldaraðir verið undirstaða sumarbeitar íslenzks sauð-
fjár og eru það enn, en vitneskja um beitargildi úthagagróðurs og beitar-
þol einstakra afrétta hefur verið mjög af skornum skammti. Undanfarin
5—6 ár hafa þó verið gerðar hér víðtækar rannsóknir á plöntuvali sauð-
fjár og gildi íslenzkra úthagaplantna fyrir beit, og eru fyrir hendi all-
miklar niðurstöður um þau efni (I. Þorsteinsson, 1964, I. Þorsteinsson,
G. Ólafsson 1965).
í ljós hefur komið, að plöntuvalið er á margan hátt öðruvísi en álitið
hefur verið til þessa, og að ýmsar plöntutegundir, sem taldar voru góðar
til beitar, hafa sáralítið gildi fyrir sumarbeit. Niðurstöðurnar eru í stuttu
máli á þann veg, að frá því að spretta hefst í úthaga á vorin og fram á
haust bítur sauðfé langmest af grösum. Þau ár, sem rannsóknirnar hafa
verið gerðar, hefur grasmagnið verið 60—80 prósent af því, sem bitið
var um sumartímann. Auk grasa er stinnastör á þurrlendi töluvert