Fréttablaðið - 18.12.2021, Blaðsíða 30

Eins og ég
segi stund-
um við
yngri
vinkonur
mínar: Ég
er ekkert
eldri en þið
– við erum
bara að
tala saman,
ég og þú,
og ég er
bara hér og
nú! Með
ykkur.
Kristbjörg Kjeld stendur um
þessar mundir reglulega á
sviði Borgarleikhússins í
verkinu Er ég mamma mín?
Auk þess æfir hún tvö verk
fyrir stóru leikhúsin tvö og
undirbýr aðalhlutverk í nýju
verki, sem frumsýna á árið
2023. Þetta þætti kannski
ekki í frásögur færandi nema
að Kristbjörg er 86 ára gömul
og löngu komin á eftirlaun.
Það var flóknara en ég gerði
mér í hugarlund að finna
tíma til að hitta Krist-
björgu. Nú standa yfir stíf-
ar æfingar á verkinu Ein
komst undan, í Borgarleikhúsinu,
en verkið verður frumsýnt snemma
á nýju ári og þar fer Kristbjörg með
hlutverk einnar fjögurra kvenna.
Eftir vinnudaginn þarf svo að sinna
ýmsu eins og að fara í Covid-próf
fyrir jólahádegisverð leikhússins
þar sem Kristbjörg lætur sig auðvitað
ekki vanta.
Vð mælum okkur mót á heimili
Kristbjargar í Skuggahverfinu þar
sem hún er ein frumbyggja í háhýs-
unum sem þar risu fyrir nokkru. Hér
líður henni vel, með útsýni yfir hafið
sem augljóslega skiptir hana máli
enda alin upp í nálægð við sjóinn, í
Innri-Njarðvík og Hafnarfirði.
Ekki hægt að dæma gamla tíma
Verkið Er ég mamma mín? eftir
Maríu Reyndal, er byggt á minning-
um höfundar um uppreisn móður
sinnar gegn fastmótuðum hlut-
verkum húsmóðurinnar á áttunda
áratug síðustu aldar. Kristbjörg fer
með hlutverk móðurinnar á efri
árum og hlaut fyrir það Grímuverð-
launin árið 2020.
Á sviðinu birtist heimilislíf
íslenskrar fjölskyldu á áttunda ára-
tugnum ljóslifandi og hefst spjall
okkar Kristbjargar á verkinu og
þeim breytingum sem orðið hafa á
samfélaginu á ekki styttri tíma.
„Það er bara ekki hægt að dæma
gamla tíma út frá því sem er í dag
eins og mikið er gert,“ segir hún.
„María notaði svo sniðuga aðferð
við skrifin, en hún var enn að klára
að semja leikritið þegar við hófum
æfingar, svo hlutverkið er nánast
skraddarasniðið á mann.“
Verkið fjallar töluvert um hlut-
verk kynjanna sem voru önnur á
þeim tíma sem verkið gerist á og eru
fjölmörg atriðin grátbrosleg. „Sagan
er svo sönn, þess vegna hlæjum við.
Það sem kemur í útvarpinu, þetta
er satt, er þetta ekki magnað?“ segir
Kristbjörg og er þá að tala um brot
úr útvarpsþáttum þessa tíma sem
leikin eru í verkinu. Brotin eru úr
þáttunum Forvitin Rauð, femínísk-
um þáttum sem voru á dagskrá RÚV
upp úr 1970.
„Þetta með borðstofustólana, það
var ótrúlegt,“ segir Kristbjörg, en
í útvarpsþáttunum var rifjað upp
hvernig á þeim tíma hefði kona ekki
þótt nægilega merkileg til þess að
líftryggja, en væri oft bætt sem and-
virði tveggja borðstofustóla félli hún
frá eða yrði varanlegur öryrki.
„Þetta er svo yfirgengilegt!“ segir
hún og hlær.
Langar alltaf að verða betri
Kristbjörg sem er fædd árið 1935
hefur sannarlega upplifað tímana
tvenna en er augljóslega ekki föst í
gömlu fari, hún lifir í núinu.
„Maður er bara lifandi og einhvern
veginn fylgir straumnum. Ég get ekki
fráskilið einhvern tíma sem var
svona og hinsegin. Þetta bara þróast
áfram og maður þróast með. Eins og
ég segi stundum við yngri vinkonur
mínar: „Ég er ekkert eldri en þið – við
erum bara að tala saman, ég og þú,
og ég er bara hér og nú! Með ykkur,“
segir hún með áherslu. „Nei, í alvöru,
ef maður væri alltaf að tala um hvað
maður væri gamall? Ég bara get það
ekki. Það er bara ekki í mér.
Leikhúsið kennir manni líka ýmis-
legt og það að vinna með þessu frá-
bæra unga fólki, það er svo gaman.
Það er svo flinkt þetta unga fólk í
Skrítið að vera alltaf undir mælikeri
Kristbjörg hefur
gaman af því að
skora á sjálfa sig
og settist til að
mynda á skóla-
bekk sextug.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
dag, svo gott. Það getur sungið og það
getur dansað.“
Það er augljóst að Kristbjörg er enn
að stækka og þroskast. „Mann langar
alltaf að verða betri, þetta er eilífðar-
verkefni, að ég held í öllum störfum,
alla vega skapandi störfum. Að vera
í núinu og bæta við sig. Annars væri
þetta náttúrulega ekki gaman. Þetta
er bara áskorun.“
Þorkelína í höfuðið á ömmu
Kristbjörg tekur upp bók sem legið
hefur fyrir framan okkur á borðinu
og reynist vera nýútkomin ævisaga
eldri systur hennar, Hönnu Kjeld.
„Hún hefur átt svolítið sniðuga ævi,
henni finnst þó erfitt að þetta komi
út í bók og ég skil það svo vel,“ segir
hún í léttum tón og flettir bókinni
en hana prýða fjölmargar myndir,
af þeim systrum sem börnum og
forfeðrum þeirra.
„Þetta er móðuramma mín, Þor-
kelína,“ segir hún og bendir á ljós-
mynd. „Ég heiti Kristbjörg Þorkelína
eftir henni. Ég er eina barnabarnið
sem heitir í höfuðið á henni og ég
naut þess. Mér þótti ógurlega vænt
um hana ömmu mína, hún var svo
góð kona, einstök.“
Kristbjörg er ættuð frá Færeyjum
og bjó þar í eitt ár sem barn, en
faðir hennar var færeyskur. „Hann
kom hingað sem ungur maður til
Njarðvíkur þar sem hann kynntist
mömmu. Ég skil alveg að hún hafi
orðið skotin í honum enda ægilega
laglegur maður,“ segir Kristbjörg og
þegar hún flettir upp á mynd af for-
eldrum sínum er ekki annað hægt en
að samsinna því.
Sviðsskrekkur í sjötíu ár
Aðspurð segist Kristbjörg í raun hafa
verið með viðvarandi sviðsskrekk í
þau sjötíu ár sem hún hefur starfað
sem leikkona.
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is

„Ég er alltaf drullustressuð fyrir
sýningar og það hefur ekkert
lagast með tímanum. Svo nú þegar
maður eldist bætist við óttinn við
að gleyma textanum. Ég er þó ekki
eins og sumir sem hreinlega kasta
upp af stressi. Stressið kemur áður
en maður fer inn á sviðið en svo er
það búið þegar maður er þangað
kominn. En vinnan gefur manni svo
mikið, annars væri maður ekki að
þessu, maður er ekki bara að pína sig.
Það gefur manni líka mikið að sigrast
á áskorunum.“
Það eru tvö og hálft ár frá því að
Kristbjörg tók að sér hlutverk móð-
urinnar í verkinu Er ég mamma mín?
og þá var lagt upp með að hún væri
í tveimur til fjórum senum, en þegar
æfingar hófust stækkaði hlutverkið
sífellt. „Ég man að ég sagðist ætla að
prufa en tók af Maríu loforð um að
láta mig vita ef henni litist ekki á
þetta.“
30 Helgin 18. desember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ