Fréttablaðið - 28.01.2022, Page 6

Réttarhöld yfir 32 ein­
staklingum fara fram í
nóvember.
Plast mengun skýrir
betur hvers vegna
meðal þyngd hefur
aukist eins mikið og
raun ber vitni undan­
farin ár.
5%
Aðeins 5 prósent hafa
krafið leitarvél um
upplýsingar um sig eða
að þeim verði eytt.
arib@frettabladid.is
ÚKRAÍNA Bandarísk stjórnvöld
hafna kröfum Rússa um að meina
Úkraínu inngöngu í Atlantshafs­
bandalagið, NATO. Þetta kemur
fram í formlegu svari Antonys
Blinken, utanríkisráðherra Banda­
ríkjanna, til Rússa.
Sergei Lavrov, utanríkisráðherra
Rússlands, sagði að verið væri að
meta svarið.
Rússar hafa lýst yfir áhyggjum af
stækkun NATO og báðu um yfir­
lýsingu um að Úkraína fengi aldrei
inngöngu. Rússar eru nú með rúm­
lega hundrað þúsund manna herlið
skammt frá landamærum Úkraínu,
þeir hafna því að vera að skipu­
leggja innrás í landið. Blinken sagði
að unnið væri að því að bæta varnir
Úkraínumanna. n
Hafna kröfum
Rússa um NATO
Utanríkisráðherrarnir Blinken og
Lavrov funduðu nýverið í Genf.
arib@frettabladid.is
BANDARÍKIN Andrés prins hafnar
því að vera náinn vinur Ghislaine
Maxwell og fer fram á að einkamáli
Virginiu Giuffre á hendur sér í New
York verði vísað frá.
Giuffre segir að prinsinn hafi beitt
hana kynferðisofbeldi á heimilum í
eigu Maxwells og barnaníðingsins
Jeffreys Epstein þegar hún var sautj­
án ára gömul.
Í svari frá lögmönnum Andrésar
er því hvorki neitað né staðfest að
myndir séu til af Andrési með Max­
well og Giuffre, þá sé Giuffre ástr­
alskur ríkisborgari og því sé enginn
lagagrundvöllur fyrir málinu í New
York. Þá fer Andrés fram á að kvið­
dómur skeri úr um málið. n
Andrés vill mæta
fyrir kviðdóm
Andrés Bretaprins skilaði nýverið
mörgum titlum sínum til krúnunnar.
Þótt lög og reglur bjóði upp á
alls konar úrræði og stillingar
nýtir ekki nema hluti sam­
félagsins sér þær til að passa
upp á persónuupplýsingar
sínar. Íslendingar eru undir
Evrópumeðaltali í mörgum
flokkum hvað þetta varðar.
kristinnhaukur@frettabladid.is
TÆKNI Samkvæmt nýrri könnun
Evrópusambandsins eru Íslending­
ar áhyggjulausari eða kærulausari
hvað varðar persónuupplýsingar
sínar á netinu og reiðubúnari að
deila þeim en aðrar Evrópuþjóðir.
Helst er það landfræðileg staðsetn­
ing sem Íslendingar eru tregastir að
gefa upp.
77 prósent Íslendinga vita að
hægt er að nota vefkökur (e. cook­
ies) til þess að fylgjast með net­
notkun viðkomandi og 33 prósent
hafa breytt stillingum á netvafra til
að stöðva vefkökur. Þetta er undir
meðaltali Evrópusambandsins og
EES­ríkja, sem er 80 og 36 prósent.
Evrópusambandið setti einmitt
sérstaka reglugerð um vef kökur
árið 2011 sem skikka þá sem halda
úti vefsíðum til að hafa slíkar kökur
sem valkost, enda geta þær safnað
upplýsingum í markaðslegum til­
gangi. Birtist hann gjarnan sem
borði neðst á hverri vefsíðu.
Í f lestum liðum könnunarinnar
eru það Hollendingar og Finnar
sem eru meðvitaðastir um sínar
persónuupplýsingar og síst reiðu­
búnir til að gefa þær upp. Á hinum
endanum eru Ítalir og Balkanþjóðir
á borð við Búlgara og Rúmena.
51 prósent Íslendinga neitar að
leyfa notkun á upplýsingum um
sig í auglýsingatilgangi samkvæmt
könnuninni. Aftur er þetta undir
Evrópumeðaltalinu, sem er 53 pró­
sent. Þá athuga 35 prósent hvort
vefsvæði sem persónuupplýsingar
eru hýstar á séu örugg, sem er einu
prósenti undir Evrópumeðaltalinu.
Samfélagsmiðlar og ýmsar aðrar
vefsíður safna gögnum um notend­
ur sína og selja gjarnan sem pakka
til fyrirtækja, samtaka eða stjórn­
málaf lokka. Eins og bandaríski
myndhöggvarinn Richard Serra
mælti fyrir nærri hálfri öld: „Ef eitt­
hvað er ókeypis, þá ert þú varan.“
Aðeins 5 prósent Íslendinga
hafa beðið leitarvél eða annað vef­
svæði að eyða gögnum um sig eða
fá aðgang að þeim. Hinn svokallaði
réttur til að gleymast hefur orðið
sífellt fyrirferðarmeiri í umræð­
unni og er meðal annars tryggður í
íslensku persónuverndarlögunum.
Evrópumeðaltalið er reyndar ekki
nema 10 en hlutfall Íslands er eitt
það lægsta í álfunni. Í Austurríki
hefur nærri þriðjungur krafið vef­
síður um þetta.
Íslendingar eru þó ekki alveg
værukærir að öllu leyti. 39 prósent
segjast lesa skilmála sem birtir eru
á vefsíðum sem er á pari við Evrópu.
44 prósent takmarka hvað allir geta
séð á samfélagsmiðlum, það er eru
með lokaðan „prófíl“, og 27 prósent
hafa notað hugbúnað til þess að erf­
iðara sé að fylgjast með netnotkun
sem er yfir meðaltalinu.
Einn f lokkur sker sig þó úr hjá
landanum, en það er hversu margir
neita að gefa upp landfræðilega
staðsetningu, sé það í boði. 78
prósent vilja ekki að vefsíður viti
að þeir séu á Fróni sem er 30 pró­
sentum yfir Evrópumeðaltalinu og
aðeins Hollendingar eru með hærra
hlutfall. n
Íslendingar værukærari um
persónuupplýsingar sínar
Íslendingar eru minna meðvitaðir um vafrakökur en flestir Evrópubúar. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
kristinnhaukur@frettabladid.is
PANAMA Saksóknari í Mið­Amer­
íkuríkinu Panama hefur ákært
32 einstaklinga fyrir aðild sína að
Panamaskjölunum árið 2016. Sam­
kvæmt yfirlýsingu yfirvalda eru
þeir sakaðir um að hafa brotið gegn
efnahagslegum reglum landsins
með því að stunda peningaþvætti.
Engin nöfn hafa verið birt en
fréttastofan AFP telur að Jurgen
Mossack og Ramon Fonseca Mora,
eigendur lögfræðistofunnar Moss­
ack Fonseca séu meðal þeirra.
Meira en 11 milljón skjölum
var lekið úr Mossack Fonseca sem
sýndu eignir fólks um víða veröld í
aflandsfélögum. Lögregluyfirvöld í
70 löndum hófu rannsóknir í kjölfar
uppljóstrunarinnar.
Hvergi höfðu Panamaskjölin
meiri pólitísk áhrif en á Íslandi.
Upp komst að bæði Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson og Bjarni
Benediktsson, ráðherrar í þáverandi
ríkisstjórn, höfðu átt eignir í skatta­
skjólum. Sagði hinn fyrrnefndi af
sér vegna málsins. n
Tugir ákærðir vegna Panamaskjalanna
Neytendaumbúðir eru oft úr plasti.
Urðuryrr@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Plast mengun er
sögð eiga stærri þátt í aukinni þyngd
mann kyns en áður hefur verið talið.
Al gengar plast agnir geta haft á hrif
á efna skipti líkamans með þeim
hætti að auka fitu söfnun. Þær finna
sér leið inn í líkama okkar í gegnum
mat, andrúmsloftið og jafnvel gegn­
um húðina.
Þetta kemur fram í niðurstöðum
nýrrar rann sóknar vísindamanna
við Norska vísinda­ og tækni há­
skólann sem birtar voru í vísinda­
ritinu Environ mental Science and
Technology í vikunni.
Mikið hefur verið talað um aukna
meðal þyngd vest rænna þjóða en
rann sak endur töldu ekki vera hægt
að skýra það einungis út frá kalo­
ríuríkara fæði eða kyrr setu. Plast­
mengun skýrir betur hvers vegna
meðal þyngd hefur aukist eins mikið
og raun ber vitni undan farin ár.
Í við tali við norsku frétta stofuna
NRK segir Martin Wagner, einn af
rann sak endunum, ó hugnan legt hve
margar mis munandi efna tegundir
fundust í þeim vörum sem voru
skoðaðar.
Wagner segir að sumar af þessum
vörum hafi á hrif á efna skipti líkam­
ans og að engin leið sé fyrir neyt­
endur að vita hvort þau efni séu í
vörunum sem þeir kaupa. Um það
bil einn þriðji af þeim vörum sem
rann sak endur skoðuðu inni hélt efni
sem höfðu bein á hrif á fitu söfnun. n
Plastmengun ýtir
undir fitusöfnun
sýnir ný rannsókn
6 Fréttir 28. janúar 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ