Fréttablaðið - 28.05.2022, Blaðsíða 24

Olena Jadallah flúði stríðið í
Úkraínu í febrúar og kom til
Íslands. Hún bíður þess að
hún og fjölskylda hennar fái
alþjóðlega vernd en maður
hennar er frá Palestínu. Olena
var varaborgarstjóri í Írpín
og hefur ýmislegt að segja um
aðbúnað og móttöku flótta-
fólks á Íslandi.
Olena Jadallah kom til
Íslands stuttu eftir
að innrás Rússa hófst
í febrúar. Hún kom
hingað með tveimur
börnum sínum, Damir sem er eins
og hálfs árs, Kyrilo sem er 11 ára og
palestínskum eiginmanni sínum,
John M. F. S. Jadallah, en palestínska
ríkisfangið hans er einmitt ástæða
þess að hann fékk að fylgja með,
en þurfti ekki að vera eftir til að
berjast.
Olena er doktor í hagfræði og
starfar sem dósent í hagstefnu og
gerir það enn í fjarkennslu. Hún var
varaborgarstjóri í heimaborg sinni
Írpín árið 2019 en fór í leyfi þegar
hún tók fæðingarorlof eftir fæðingu
seinna barns þeirra hjóna árið 2020.
Hún ætlaði sér alltaf að snúa aftur til
starfsins en svo braust út stríð og allt
í einu er hún á flótta.
„Við sóttum um alþjóðlega vernd
þegar við komum til Íslands. Það
var ekki enn búið að ákveða að inn-
leiða tímabundna vernd samkvæmt
44. grein útlendingalaga og því
sóttum við um alþjóðlega vernd.
En okkur var synjað um hana,“
segir Olena og bætir við að vegna
ólíks ríkisfangs hennar og manns-
ins hennar hafi þau viljað sækja um
á grundvelli alþjóðlegrar verndar.
Hún segir að þau hafi dvalið í
Reykjavík í tvo mánuði en svo hafi
þau verið send á Ásbrú án þess að fá
nokkurn fund með fulltrúa, en hún
er mjög ákveðin í því að hún hefði
viljað fá að útskýra stöðu þeirra
áður en þau voru f lutt, gegn vilja
sínum, á Ásbrú.
„Vandamálið er að við Ásbrú eru
svo margar herflugvélar og flugvél-
ar frá f lugvellinum. Við flúðum frá
nokkrum hættulegustu stöðunum í
kringum Kænugarð, Írpín og Bútsja,
þar sem átökin voru hörð,“ útskýrir
Olena og segir að vegna þess hve vel
gekk að halda rússnesku hermönn-
unum frá borginni hafi loftárásir
Rússa verið mjög tíðar og miklar
áður en þau náðu að flýja.
„Ég fæ enn kvíðaköst og er hrædd
þegar ég heyri í f lugvélum. Ásbrú
er nálægt f lugvellinum og herflug-
velli og á hverjum degi eru kannski
fimm eða f leiri f lugvélar að f ljúga
yfir og svo á nóttunni líka. Ég kíki
út um gluggann og þarf að minna
mig og krakkana mína á það hvar
við erum. Að við erum ekki enn í
Úkraínu. Því ég er enn svo kvíðin
yfir þessum hljóðum og krakkarnir
mínir líka.“
Slæmar móttökur og aðbúnaður
Olena segir að utan þess þá séu
aðstæður á Ásbrú ágætar en hefur
þó athugasemdir við bæði móttök-
urnar og aðbúnaðinn þar fyrir fólk
sem er að dvelja þar til lengri tíma.
„Ásbrú er kannski ágætis staður
þegar fólk er að koma í fyrstu. Þar
er rólegt og fólk getur jafnað sig en
það ætti ekki að vera þarna lengur
en í tvær vikur. Fólk þarf eitthvað
að gera eða fara. Það eru ekki leik-
vellir þarna fyrir börn. Þegar við
komum var ekkert fyrir börnin að
gera. Engin hjól, engin fótbolta-
mörk,“ segir hún, en bætir við að
sjálf boðaliðar hafi fundið út úr því
og nú eigi börnin hennar hjól og alls
konar dót til að leika með.
Hún hefur einnig nokkuð að
segja um „byrjunarpakkann“ sem
flóttafólk fær við komuna á Ásbrú.
„Þegar við komum fengum
við bara sæng og kodda en engin
rúmföt, og ekki enn. Við fengum
handklæði en við fengum engin
eldhúsáhöld. Við fengum eitt glas
til að deila. Það er sameiginlegt eld-
hús en við fengum enga potta eða
Neydd út af Hótel
Sögu og á Ásbrú
Olena Jadallah
flúði til Íslands
og býr nú með
fjölskyldu sinni
á Ásbrú. Hún
vonast til þess
að geta flutt
sem fyrst til
Reykjavíkur þar
sem aðgengi
að þjónustu er
betra og auð-
veldara.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Lovísa
Arnardóttir
lovisa
@frettabladid.is
pönnur til að elda með fyrir börnin
og það eru engin áhöld á staðnum,“
segir Olena og að hún hafi leitað
til hjálparsamtaka sem hafi á end-
anum keypt fyrir þau eldhúsáhöld
og rúmföt.
Um 40 mínútna ganga í búð
„Og aðrar nauðsynjar eins og bleyj-
ur,“ segir hún, en næsta matvöru-
verslun er í um þriggja kílómetra
fjarlægð sem er um hálftíma ganga,
í það minnsta.
„Ef þú ert með lítil börn og þarft
svo að bera pokana, þá er þetta
eiginlega ómögulegt,“ segir hún og
að strætó sem eigi að ganga á milli
geri það ekki nægilega reglulega og
að flestir, sem geti, gangi í búðina og
til baka með pokana.
Auk þessa fannst Olenu óþægi-
legt að á sömu hæð og þau voru
einstæðir menn sem reyktu mikið
og voru vakandi á nóttunni.
„Krakkarnir voru stressaðir og
ég talaði við öryggiseftirlitið sem
reyndi að tala við Útlendinga-
stofnun,“ segir Olena, en viðbrögðin
frá þeim hafi ekki verið góð og að
það hafi tekið nokkurn tíma að fá
mennina flutta á aðra hæð.
Einangruð frá öðrum
„Okkur líður stundum eins og full-
trúar Útlendingastofnunar hati fólk,
og sérstaklega flóttafólk, og sérstak-
lega þau sem koma frá Úkraínu.
Meirihlutinn er konur með börn og
við erum auðvitað margar í áfalli
og upplifum mikla streitu. Þegar
ég kom þá grét ég stanslaust. Ég gat
ekki borðað eða sofið og tók stans-
laust pillur við miklum kvíða og bað
um aðstoð. En ég vildi ekki tala við
einhvern sem hataði okkur og var
ekki vingjarnlegur,“ segir Olena og
að henni hafi þótt vanta í viðmót
fulltrúa stofnunarinnar meira hlut-
leysi sem starfsmenn ríkisins ættu
að tileinka sér.
„Svo er það þannig að á Ásbrú
erum við mjög einangruð. Í Reykja-
vík er miðstöðin í Guðrúnartúni
og við getum hitt fólk og deilt til-
finningum okkar. Grátið og borðað
saman. Á Ásbrú er enginn til að
tala við okkur eða styðja við okkur.
Meirihlutinn sem þar býr er því
einangraður og ég tel það ekki gott
fyrir flóttafólk sem er að flýja stríð.“
Fengu 20 mínútur til að fara
Það er eitt atvik, eftir komuna til
Íslands, sem situr mjög í Olenu.
„Við vorum í fyrstu á Hótel Sögu
en svo einn morguninn þá er bank-
að á hurðina og okkur sagt að við
eigum að fara á Ásbrú,“ segir Olena
og að á þessum tímapunkti hafi
maðurinn hennar ekki verið í her-
berginu og börnin bæði sofandi.
„Við sögðum þeim að við vildum
ekki yfirgefa hótelið. Við vildum fá
að fara daginn eftir,“ segir hún og
að viðbrögð starfsfólksins hafi þá
verið að kalla til lögreglu sem kom
og flutti þau nauðug úr herberginu.
„Ég var í áfalli. Ég var með svo
mikinn farangur sem ég átti eftir að
pakka og svo börnin. Þau vöknuðu
auðvitað við þetta,“ segir Olena og
að hún skilji ekki af hverju það var
ekki hægt að hringja í þau og til-
kynna þeim með meiri fyrirvara um
brottförina en Útlendingastofnun
afhendir öllum sem til þeirra koma
SIM-kort þannig það ætti að vera
auðvelt að ná í þau.
„Við hefðum getað verið tilbúin.
Við vorum mjög hissa á þessum
viðbrögðum og viðhorfum starfs-
fólksins.“
Mótmælir stríðinu á Íslandi
Olena hefur frá komunni til lands-
ins leitað leiða til að hjálpa landi
sínu, löndum og að leiðum til að
vekja athygli á því ástandi sem er í
heimalandi hennar. Hún hefur tekið
þátt í mótmælum og var meðal þátt-
takenda í mótmælum kvenna þann
9. maí við rússneska sendiráðið þar
sem nauðgunum og kynbundnu
of beldi rússneskra hermanna var
sérstaklega mótmælt.
„Eftir mótmælin heyrðum við og
lásum mjög mikið af athugasemdum
og fengum mikið af skilaboðum um
að við værum geðveikar, og hvernig
við gætum gert þetta,“ segir Olena
og að skilaboðin hafi bæði verið á
íslensku og rússnesku en það var
ekki í fyrsta og eina skiptið sem hún
og samlandar hennar hafa orðið fyrir
áreiti frá Rússum á mótmælum. 
Olena með John eiginmanni sínum og eldri syni þeirra, Kyrilo MYND/AÐSEND
Núna snúast draumar
mínir um að við séum
öll saman. Að við fáum
að búa við öryggi,
saman.
24 Helgin 28. maí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ