Fréttablaðið - 28.05.2022, Blaðsíða 66

Ég fór í
þetta
ákveð-
inn
maður
og kom
út annar.
Ég átti
alveg
nóg af
morfíni
til að
klára
þetta.
Valdimar Númi Hjaltason
sem veiktist alvarlega 2019
segir óhefðbundnar lækning-
ar hafa bjargað lífi sínu. Hann
hefur frá því í janúar síðastlið-
inn farið í ketamín-meðferðir
utan heilbrigðiskerfisins til
að verkjastilla sig og losna úr
vítahring verkjalyfja.
Laugardaginn 13. júlí 2019
tók líf Valdimars Núma,
eða Núma eins og hann
kallar sig, óvænta stefnu.
Þann dag átti gleðin að
vera við völd en Númi hafði fengið
pláss á frystitogara og var að fagna
því. Dagurinn tók f ljótt á sig aðra
mynd og endaði hanni á bráðamót-
töku vegna mikils höfuðverkjar og
bakverkja. Eftir 30 klukkustunda
bið fékk hann loks greiningu og
í ljós kom að hann hafði fengið
heilablæðingu sem leiddi niður í
mænugöng.
Þremur aðgerðum síðar endaði
Númi í hjólastól í febrúar 2021.
Vegna blæðingarinnar niður í
mænugöng hlaut hann meðal ann-
ars mikinn mænuskaða sem veldur
því að hann býr við stanslausa
verki. Aðgerðirnar þrjár hafa skilað
litlum árangri og eftir þá þriðju var
Núma tjáð að f leira væri ekki hægt
að gera fyrir hann.
Erfiður tími
„Ég varð verkjalaus í smástund eftir
hverja aðgerð en svo komu verk-
irnir aftur,“ segir Númi sem batt
miklar vonir við betri niðurstöður
eftir hverja aðgerð. „Þetta var ótrú-
lega erfiður tími andlega og enginn
greip mig,“ segir hann og gagnrýnir
aðgerðaleysi heilbrigðisstofnana
hvað varðar andlega heilsu sjúkl-
inga í hans sporum.
Númi fór í endurhæfingu á Gren-
sás og þegar henni var lokið segir
hann í raun enga aðstoð hafa beðið
hans, aðeins ávísanir á morfínskyld
verkjalyf. Númi segist sjálfur ekki
hafa trúað því að þetta yrði lend-
ingin, að hann yrði að lifa með
verkjunum og enga meiri aðstoð
Óhefðbundnar lækningar
komu í veg fyrir sjálfsvíg
Valdimar Númi Hjaltason ákvað að leita í óhefðbundnar lækningar til að reyna að bæta lífsgæði sín eftir alvarleg veikindi.
FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Númi hefur þurft að gangast undir þrjár aðgerðir í kjölfar
veikinda sinna. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
væri að fá nema með verkjastill-
andi lyfjum.
„Morfín er þannig að það eyði-
leggur þig á smá tíma. Ég var í tvö ár
á morfínskyldum lyfjum og maður
sljóvgast og endar sem sófakartafla,“
segir Númi. Margoft íhugaði Númi
að taka eigið líf, „ég átti alveg nóg
af morfíni til að klára þetta. Ég var
búinn að leita upplýsinga um hvað
ég þyrfti mikið og ég átti það til.“
Háður morfíni
Númi segir að eftir rúm tvö ár
af mikilli lyfjanotkun hafi lyfin
hætt að virka sem skyldi og því
hafi hann viljað komast af morfín-
skyldu lyfjunum. „Ég var búinn að
reyna að hætta á morfíni en það var
bara ekki hægt.“
Aðspurður hvort hann hafi verið
orðinn háður morfíni segir hann
alveg mega orða það þannig.
Númi komst á biðlista hjá verkja-
sviði Landspítalans fyrir um það
bil sjö mánuðum eftir að hafa sóst
eftir því sjálfur. Samkvæmt upplýs-
ingum af vef Landspítala er mark-
mið svokallaðra verkjameðferða
endurhæfing sjúklinga, eftirlit með
lyfjameðferð, sefun á kvölum og
aukning á lífsgæðum þeirra.
„Grensás áleit mig verkjastilltan
sem er náttúrulega bara algjört
grín,“ segir Númi um svörin sem
hann fékk þegar hann sóttist eftir
því að komast á verkjasvið Land-
spítalans eða á Reykjalund. Hann
hafi þó ekki gefist upp og að end-
ingu hafi hann fengið samband
og í kjölfarið hitt lækni sem bauð
honum að fara á biðlista.
Engin aðstoð
Númi furðar sig á vinnubrögðum
heilbrigðiskerfisins og segist marg-
oft hafa tjáð læknum að ef ekkert
væri hægt að gera fyrir hann þá
vildi hann ekki lifa lengur. „Ég lét
það alveg koma fram á fundum
en það hefur enginn brugðist
við. Engin eftirfylgni, ekkert,“
segir Númi og bætir við að hann
minni vikulega á sig hjá verkja-
sviði Landspítalans. Hann fái þó
alltaf sömu svör um að hann sé
á lista og röðin sé ekki komin að
honum. „Hvað á maður að gera á
meðan þetta er svona? Á meðan
ég er á biðlista þá fæ ég enga
hjálp.“
Í desember ákvað Númi að taka
málin í eigin hendur og leitaði
annarra leiða til að auka lífsgæði
sín. Eftir grúsk á internetinu fann
hann Facebook-hóp. „Í gegnum
hann komst ég í kynni við fólk
sem er í svipuðum sporum, hefur
lent í þessu, að kerfið segi bara að
það fái ekki meiri þjónustu og að
það verði að lifa með því sem það
hefur og hérna er fullt af morfíni,“
segir Númi og bætir við að þar hafi
hann komist í kynni við svokall-
aðar ketamín-meðferðir.
Ketamín-meðferðir
Samkvæmt sérlyfjaskrá Lyfjastofn-
unar hefur ketamín verkjastillandi
áhrif, lyfið hefur verið notað til að
framkalla og viðhalda svæfingu
og sem viðbót við svæðisbundna
og staðbundna deyfingu. Í bráða-
tilvikum hefur það verið notað til
deyfingar og verkjastillingar.
Að sögn Núma ráðlagði starfsfólk
innan heilbrigðiskerfisins honum
að fara þessa leið þegar hann leit-
aði svara. Honum hafi verið bent
á hverjir framkvæmdu slíkar með-
ferðir og þannig hafi hann komist í
samband við aðilana. „Það er alveg
fagfólk að vinna að þessu, þetta er
fólk sem hefur reynslu.“
Númi fór í sína fyrstu ketamín-
meðferð í janúar síðastliðnum,
utan heilbrigðiskerfisins. Síðan
þá hefur hann farið í fimm með-
ferðir hjá sömu aðilum og segir
þær hafa bjargað lífi sínu. Sjálfur
líkir Númi meðferðinni við fjöl-
marga sálfræðitíma, „þú horfist í
augu við sjálfan þig og ferð í djúpt
innra ferðalag.“ Að sögn Núma
hjálpuðu meðferðirnar honum að
horfa öðrum augum á sársaukann
og í raun hafi þær gefið honum lífs-
viljann á ný. Í kjölfarið hafi honum
tekist að hætta á öllum morfín-
skyldu verkjalyfjunum.
Bundið fyrir augun
Aðspurður hvar meðferðirnar fari
fram segir Númi að hann fari sjálfur
til fólksins. Meðferðin taki um það
bil þrjár klukkustundir sem feli í sér
þrjár sprautur á um klukkustundar
fresti. Á meðan á meðferð standi sé
hann með bundið fyrir augun og
tónlist ómi undir. Þá taki hann fjöl-
skyldumeðlim eða vin með til að fá
far heim. „Maður er í engu ástandi
til að keyra heim eftir þetta og yfir-
leitt loka ég að mér, leggst upp í rúm
og leyfi þessu að ganga í gegnum
mig.“
Númi segir meðferðirnar hafa
kostað hann nokkur hundruð
þúsund, hver meðferð kosti rúmar
fimmtíu þúsund krónur. Til að byrja
með hafi hann farið á tveggja vikna
fresti en nú líður mun lengri tími á
milli meðferða. Þá sé ætlunin alls
ekki að vera í ketamín-meðferðum
til frambúðar. „Þetta er ekki eitthvað
sem þú gerir endalaust. Þetta kemur
þér frá einum stað yfir á annan,“
segir Númi sem bindur vonir við
að meðferðirnar séu ekki eingöngu
lausnir til skamms tíma fyrir hann.
Annar maður
„Ég fór í þetta ákveðinn maður
og kom út annar. Það hefur svona
nokkurn veginn haldist á milli með-
ferða, lífsviðhorfið. Maður lætur
hverjum degi nægja sína þjáningu
og er ekki að hafa áhyggjur af morg-
undeginum,“ segir Númi brattur en
frá því að hann hóf ketamín-með-
ferðir hefur hann getað staðið og
gengið örlítið með göngugrind.
Númi bíður nú þess að hefja með-
ferð hjá verkjateymi á Reykjalundi
í næstu viku en þar mun hann fá
kennslu og þjálfun til að læra að lifa
með verkjunum.
Þrátt fyrir að læknar hér á landi
hafi hingað til ekki verið mjög bjart-
sýnir fyrir hönd Núma segir hann
margar sérhæfðar meðferðir í boði
erlendis fyrir einstaklinga með
mænuskaða. Þær meðferðir kosti
sitt en draumurinn sé að komast út
í meðferð og eiga möguleika á betra
lífi. n
Helena Rós
Sturludóttir
helenaros
@frettabladid.is
34 Helgin 28. maí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ