Fréttablaðið - 28.05.2022, Blaðsíða 26

 „En það er auðvitað aðeins ein
sjónvarpsstöð í Rússlandi. Þetta er
upplýsingastríð, fyrst og fremst,“
segir hún um viðhorf margra Rússa
til Úkraínumanna, en tekur þó á
sama tíma fram að á Íslandi hafi
hún líka hitt rússneska ríkisborgara
sem hafi stutt hana og aðra Úkra-
ínumenn.
Reynsla af málefnum flóttafólks
Olena hefur sjálf víðtæka reynslu
af móttöku f lóttamanna en eins
og kom fram þá starfaði hún sem
aðstoðarborgarstjóri fyrir fæðingar-
orlof í borginni Írpín. Íbúar borgar-
innar eru um 63 þúsund en borgin er
staðsett í útjaðri Kænugarðs. Olena
lýsir borginni sem fallegri, grænni
og fjölskylduvænni borg.
„Það eru margir f lóttamenn frá
austurhluta Úkraínu og fjölskyldu-
fólk. Sem varaborgarstjóri bar ég
ábyrgð á jafnréttismálum, mál-
efnum tengdum flóttamönnum og
heilbrigðismálum. En ég fór í fæð-
ingarorlof og svo byrjaði stríðið.“
Svo þú hefur beina reynslu af því
að taka á móti f lóttafólki?
„Ég veit að það vantar stuðning,
hjálp og félagsleg verkefni. Sérstak-
lega ungar konur með börn. Þær
þurfa oft að vera heima með börnin
en það er mikilvægt að styðja vel við
þær þannig að þær verði sjálfstæðar
líka,“ segir Olena.
Grætur á nóttunni
„72 prósent borgarinnar hafa verið
eyðilögð. Aðalbygging háskólans
var sprengd í loft upp og brennd til
grunna þannig að það er engin leið
að vita hvenær það er hægt að fara
þangað aftur,“ segir hún.
„Vegir, skólar, spítalar, fæðingar-
deildir og háskólabyggingar. Allt
eyðilagt.“
Hvernig líður þér að sjá það?
„Ég hef grátið mikið. Ég get ekki
leyft mér að gráta með börnin mín
hjá mér. En á nóttunni þá get ég
leyft mér að finna fyrir öllum til-
finningunum mínum og að gráta,“
segir Olena og að til að bregðast við
þessu þá reyni hún að hjálpa öðrum.
„Ég tala við hjálparsamtök og
sjálfboðaliða og fulltrúa kirkjunnar.
Ég tala við konurnar og reyni svo að
hjálpa þeim að finna það sem þær
vantar, sama hvort það eru skór eða
föt eða hvort það er að hjálpa þeim
eitthvað því ég tala ensku en ekki
þær.“
Auk þess að starfa sem aðstoðar-
borgarstjóri hefur Olena ríka
reynslu af því að starfa í þágu mann-
úðarmála og hefur verið fulltrúi
Úkraínu á fundum hjá Sameinuðu
þjóðunum í New York þar sem hún
beitti sér fyrir réttindum kvenna.
Hvað heldurðu að sé hægt að gera
betur hér?
„Það vantar f leiri samfélagsleg
verkefni fyrir konur. Úkraínskar
konur hafa komið hérna saman og
eldað og prjónað saman. Það eru
daggæslur þar sem er hægt að skilja
börnin eftir en okkur vantar félags-
legan stuðning. Við viljum ekki vera
einangruð.“
Foreldrar hennar á Bifröst
Foreldrar Olenu komu til Íslands
um þremur vikum á eftir þeim en
hafa nú farið aftur til Úkraínu því
til stóð að senda þau á Bifröst en
ekki með Olenu og fjölskyldunni á
Ásbrú. Ástæða þess er að foreldrar
hennar féllu undir vernd samkvæmt
44. grein útlendingalaga en Olena og
fjölskylda ekki.
„Þau vildu ekki yfirgefa heimilið
sitt. Þau eru komin á eftirlaun og
fyrir marga á þeim aldri er erfitt
að fara,“ segir Olena. Það endaði
þó með því að rússneskir hermenn
ruddust inn á heimilið þeirra en
fundu þau ekki.
„Þau voru sem betur fer í kjallar-
anum. En þau heyrðu svo af því að
hermennirnir sögðu við nágranna
okkar að þau hefðu eina klukku-
stund til að fara og eftir það kæmu
þeir aftur og myndu myrða alla.“
Eftir það ákváðu foreldrar hennar
að f lýja en vegna þess hve miklu
áfalli þau voru í tóku þau aðeins
vegabréfin sín og fylltu tvo bak-
poka.
„Þau fóru gangandi og náðu síð-
ustu rútunni til lestarstöðvarinnar
í Kænugarði. Við keyptum svo miða
fyrir þau frá Varsjá og til Póllands,“
segir Olena.
150 kílómetrar á milli
Foreldrar hennar voru á landinu í
um mánuð en þegar þeim var til-
kynnt að þau ættu að fara á Bifröst
og Olena á Ásbrú þá ákváðu þau að
fara aftur heim.
„Það eru um 150 kílómetrar á
milli. Við vildum vera öll saman.
Þau tala enga ensku og eru ekki við
góða heilsu. Faðir minn vildi varla
yfirgefa herbergið sitt, vildi ekk-
ert skoða borgina eða gera neitt.
Svo langaði hann líka að fara aftur
heim því hann hafði áhyggjur af
húsinu þeirra. Þau keyptu sér miða
og fóru aftur heim en vilja koma
aftur seinna. Samkvæmt ákvæð-
inu mega þau fara til Úkraínu og
koma aftur, þannig að ef ástandið
versnar á ný þá ætla þau að koma
aftur. Það er ekki enn öruggt að vera
þar en húsið er fínt og þau langaði
að sækja f leiri skjöl og aðrar eigur
sínar,“ segir hún og að móðir hennar
hafi einnig þurft að fara á fund en
hún var svæðisstjóri sama stjórn-
málaflokks og Selenskíj tilheyrir á
Bútsja-svæðinu.
Olena segir að eftir að stríðið
braust út hafi margt breyst og þar
á meðal hún og hennar framtíðar-
draumar.
„Núna snúast draumar mínir um
að við séum öll saman. Að við fáum
að búa við öryggi, saman. Okkur
langar að leigja okkur húsnæði þar
sem við getum verið öll, í einhverja
mánuði, þar til það er öruggt að fara
aftur.“
Heldurðu að það gerist á næsta ári?
„Ég er að vona að ég geti það í
september svo sonur minn komist
aftur í skólann. Hann komst inn í
enskuprógramm á vegum Cam-
bridge en ég efast um að stríðinu
verði lokið þá. Kannski eftir eitt
ár. En við viljum fara aftur heim,
auðvitað. Við erum að bíða eftir
kennitölu og þegar það kemur þá
getum við fundið okkur íbúð, og
kannski vinnu,“ segir Olena og að
hún sé mjög spennt fyrir því að öll
fjölskyldan geti lært íslensku.
Langar að læra íslensku
„Við höfum reynt að kenna börn-
unum arabísku og ensku, úkraínsku
og rússnesku og svo þurfum við að
bæta við íslensku núna,“ segir Olena
og bætir því svo létt við að eldri
sonur hennar hafi einnig lært þýsku.
„Og nú þurfum við að læra
íslensku. Við erum að reyna en það
er erfitt að kenna sér sjálfur.“
Olena segir að þeim hafi að mestu
þótt auðvelt að koma til Íslands en
segir að það muni taka þau dálítinn
tíma að venjast veðráttunni.
„Í Úkraínu er sólríkt og blómin
að springa út. Það er örugglega um
25 stiga hiti og grasið grænt,“ segir
hún með augljósum söknuði og
nefnir svo að þeim þyki vindurinn
á Íslandi erfiðastur.
Olena hefur víðtæka alþjóðlega
menntun og reynslu. Hún talar fal-
lega um Evrópu og um kosti þess að
kynnast menningu annarra þjóða.
„En það er gott að kynna sér
menningu annarra þjóða og það
verður gott fyrir börnin að læra
íslensku og að kynnast nýju fólki.
Kannski í framtíðinni munu þeir
búa til eitthvað samverkefni fyrir
Úkraínu og Ísland. Svo þegar Úkra-
ína heldur Eurovision á næsta ári
vona ég að allir íslensku vinir mínir
komi og við getum boðið þeim
sömu gestrisni og þau hafa boðið
okkur hér.“
Heldurðu að það verði hægt að
halda hana í Maríupól, eins og Sel-
enskíj lagði til?
„Ég veit það ekki. Ef það er búið
að eyðileggja 72 prósent af Írpín þá
er búið að eyðileggja hundrað pró-
sent Maríupól, eða 99 prósent. Það
er hræðilegt ástand þar. En hver veit.
Selenskíj og teymið hans eru mjög
ungir og virkir og geta gert allt sem
þeir ætla sér,“ segir hún vongóð og
örlítið jákvæð að lokum. ■
Þau fengu sæng
og kodda en
engin rúmföt.
MYND/AÐSEND
Um þrír kíló-
metrar eru í
næstu verslun
og lítið til af
eldhúsáhöldum
til að elda með.
MYND/AÐSEND
Þegar ég kom
þá grét ég
stanslaust. Ég
gat ekki borðað
eða sofið og tók
stanslaust pillur
við miklum
kvíða og bað
um aðstoð. En
ég vildi ekki tala
við einhvern
sem hataði
okkur og var
ekki vingjarn-
legur, segir
Olena.
MYND/AÐSEND
Olena með
yngri syni
sínum , Damir.
Hún segir að-
stæður á Ásbrú
erfiðar börnum
og nefnir
sem dæmi að
lítil sem engin
aðstaða er
fyrir leik og tak-
markað aðgengi
að leikvöllum á
svæðinu.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Ég get ekki leyft mér að
gráta með börnin mín
hjá mér. En á nóttunni
þá get ég leyft mér að
finna fyrir öllum
tilfinn ingunum
mínum og að gráta.
26 Helgin 28. maí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ