Náttúrufræðingurinn - 2021, Qupperneq 43

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
135
5. mynd. Afhausaður kríuungi. Fundinn nýdauður í Alheimsmýri í Flatey á Breiðafirði.
– Arctic tern chick that had been beheaded, found newly dead. Flatey in Breiða-
fjörður. Ljósm./Photo: Ragnar Helgi Ólafsson, 19.07.2021.
þegar sauðfé Flateyjarbænda var tölu-
vert fleira, voru kindurnar fluttar úr
eynni og upp á land áður en langt var
liðið á sumar. Vissulega hafa kríu-
ungar margoft fundist dauðir af öðrum
orsökum í kríuvarpinu í Flatey.5
ÖNNUR TILVIK Á LANDINU
Okkur er kunnugt um fjögur tilvik
annars staðar af landinu þar sem sauðfé
át egg eða unga villtra fugla.
1. Flatey á Skjálfanda,
Suður-Þingeyjarsýslu.
Stórt kríuvarp hefur lengi verið í
Flatey á Skjálfanda.8 Árið 1964, þegar
þar var ennþá heilsársbyggð, varð fólk
vart við hauslausa kríuunga. Vegsum-
merki voru alveg eins og lýst hefur verið
í Flatey á Breiðafirði, þ.e. hausinn virtist
hafa verið slitinn eða bitinn af, og voru
kindur þar staðnar að verki.9
2. Engidalur, Bárðardal,
Suður-Þingeyjarsýslu.
Kristlaug Pálsdóttir í Engidal hefur
merkt fugla um langt árabil, ekki síst
vaðfuglaunga. Hún var mikið á ferli
um móana og fann þá mörg hreiður
vaðfugla, svo sem heiðlóu Pluvialis
apricaria og spóa Numenius phaeopus.
Hafði hún auga með hvenær ungar
skriðu úr eggjum og merkti þá áður en
þeir yfirgáfu hreiðrið. Á árunum 1983–
1985 tók Kristlaug eftir því þegar hún
var að reka kindur að sumar þeirra tóku
á rás að stöðum þar sem fuglar flugu
upp, leituðu að eggjum og átu. Kristlaug
greinir frá þessu í tímaritinu Blika.10
3. Hesteyri, Mjóafirði, Austfjörðum.
Árið 1996 (6. júlí) voru Þórey Ketils-
dóttir, Sólveig Bergs og tveir höfunda
(ST og ÆP) að merkja kríuunga við
Hesteyri í Mjóafirði á Austfjörðum.
Fyrst fóru merkingar fram utan tún-
girðingar í nánd við bæinn en síðar
var leitað inn á túnið þar sem var
talsvert kríuvarp en einnig sauðfé
á beit. Þar fundust fjölmargir haus-
lausir kríuungar og var varla hægt að
draga aðra ályktun en þá að kindurnar
hefðu drepið ungana. Þó komu hundar
einnig til greina. Þórey ræddi við ábú-
anda jarðarinnar, Önnu Mörtu Guð-
mundsdóttur, sem bjó ein á bænum
(sjá ævisögu hennar eftir Rannveigu
Þórhallsdóttur11). Anna átti tvo hunda
en sagði þá aldrei hlaupa um túnin
eftir kindunum. Þegar henni var sagt
frá dauðu kríuungunum sagði Anna að
þar væri komin skýring á því að sumar
kindur hennar væru blóðugar um
kjammann.