Læknablaðið - 01.06.2021, Blaðsíða 13

L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 281
R A N N S Ó K N
(intraaortic balloon pump, IABP) eða ECMO-dælu (extracorporeal
membrane oxygenation) eftir aðgerðina. Loks var ísetning gangráðs
eða bjargráðs vegna gátta-sleglarofs og hæga-hraðatakts (sick
sinus syndrome) flokkuð sem alvarlegur fylgikvilli. Til minniháttar
fylgikvilla töldust nýtilkomnar hjartsláttartruflanir (gáttatif/-
flökt), hjartabilun (þörf á samdráttarhvetjandi lyfjum í meira
en sólarhring eftir aðgerð) og yfirborðssýking í skurðsári,
þvagfærasýking, lungnabólga og þörf fyrir aftöppun fleiðru-
eða gollurshúsvökva. Loks var skráð dánartíðni í legu (hospital
mortality) og innan 30 daga (operative mortality).
Upplýsingar um heildarlifun (all cause mortality) voru fengnar frá
miðlægri dánarmeinaskrá Embættis landlæknis en eftirfylgdar-
tími miðaðist við 31. desember 2019 og var meðaleftirfylgdartími
83 mánuðir (miðgildi 80 mánuðir, bil 0-191). Langtímafylgikvillar
og endurinnlagnir sem tengdust hjarta- og æðakerfi voru skráð
með leit í rafrænni sjúkraskrá. Til þeirra töldust kransæðastífla,
kransæðavíkkun, heilablóðfall, endurtekin míturlokuviðgerð og
dauði, sem áttu sér stað meira en 30 dögum eftir aðgerð. Þessar
breytur voru teknar saman í einn sameiginlegan endapunkt sem
kallast MACCE.
Tölfræðiúrvinnsla
Upplýsingar voru skráðar í Microsoft Excel, útgáfu 16.35. Lýsandi
tölfræði var unnin í tölfræðiforritinu R, útgáfu 3.6.2 (R Founda-
tion for Statistical Computing, 2016) með Rstudio, útgáfu 1.2.5033,
fyrir Mac. Flokkabreytum er lýst með fjölda (%) og normaldreifð-
um talnabreytum með meðaltölum og staðalfráviki en gefin upp
miðgildi og bil fyrir talnabreytur sem ekki töldust normaldreifðar
við skoðun á QQ-mynd. Poisson-aðhvarfsgreining var notuð til
að meta þróun á fjölda aðgerða á rannsóknartímabilinu og var
leiðrétt fyrir mannfjölda samkvæmt upplýsingum frá Hagstofu.24
Aðferð Kaplan-Meiers var notuð til að reikna bæði heildarlifun og
MACCE-fría lifun. Lifun íslensks viðmiðunarhóps af sama kyni
og aldri var metin með upplýsingum frá The Human Mortality
Database.25 Samanburður á lifunarkúrfum var gerð með log-rank
prófi. Tölfræðileg marktækni miðaðist við p-gildi <0,05.
Áður en rannsóknin hófst lágu fyrir öll tilskilin leyfi frá Vísinda-
siðanefnd (VSN 10-009-V7), Persónuvernd og framkvæmdastjóra
lækninga á Landspítala.
Niðurstöður
Á þeim 15 árum sem rannsóknin náði til var framkvæmd 101
míturlokuviðgerð vegna hrörnunartengds míturlokuleka á
Landspítala. Að meðaltali voru þetta 6,7 aðgerðir á ári (mynd 1)
eða allt frá einni aðgerð árið 2005 upp í 14 aðgerðir árið 2016. Þegar
leiðrétt var fyrir mannfjölda á Íslandi varð ekki marktæk fjölgun
aðgerða á rannsóknartímabilinu (p=0,07). Í fjórum tilfellum til
viðbótar var lagt upp með viðgerð en breyta varð í míturlokuskipti
af ástæðum sem iðulega voru tæknilegar. Viðgerðarhlutfallið
var því 101/105 eða 96,2% (95% - ÖB: 92,5-99,8). Í töflu I er yfirlit
yfir sjúklingatengda þætti. Meðalaldur sjúklinga var tæp 58
ár og var meirihlutinn karlar (80,2%). Þriðjungur sjúklinga var
með sögu um takttruflanir (27,7%) og tæplega fimmtungur með
undirliggjandi kransæðasjúkdóm (18,8%). Af áhættuþáttum hjarta-
og æðasjúkdóma voru reykingar algengastar (43,6%) en þar á eftir
komu háþrýstingur (33,7%) og hækkun á blóðfitum (28,7%). Fyrir
aðgerð voru 90% sjúklinga komnir með einkenni hjartabilunar,
þar af helmingur (50,5%) alvarlega hjartabilun (NYHA-flokkar III-
Mynd 1. Fjöldi míturlokuviðgerða vegna hrörnunartengds leka á Landspítala 2004-2018.
Tafla I. Sjúklingatengdir þættir. Gefinn er upp fjöldi (%) nema meðaltal
með staðalfráviki fyrir aldur og miðgildi [lægsta gildi,hæsta gildi] fyrir
EuroSCORE II.
Heildarfjöldi (n=101)
Karlar 81 (80,2)
Aldur við lokuviðgerð 57,7 ± 13,5
Líkamsþyngdarstuðull ≥≥ 25 kg/m2 57 (58,8)
Fyrri saga um:
hjartaaðgerð 5 (5,0)
takttruflanir 28 (27,7)
heilablóðfall 5 (5,0)
kransæðasjúkdóm 19 (18,8)
langvinna lungnateppu 3 (3,0)
Áhættuþættir hjarta- og
æðasjúkdóma
Saga um reykingar 44 (43,6)
Háþrýstingur 34 (33,7)
Blóðfituhækkun 29 (28,7)
Sykursýki 3 (3,0)
NYHA-flokkur
III + IV 51 (50,5)
ASA-flokkur
III + IV 84 (83,2)
EuroSCORE II 1,17 [0,5;12,79]