Læknablaðið - 01.06.2021, Blaðsíða 45

L ÆK N A BL AÐIÐ 2021/107 313
Hlutfallið miðist við Norðurlöndin
Á þessu kjörtímabili hefur hlutfall heilbrigðisútgjalda af vergri
landsframleiðslu þokast í rétta átt. Í fjárlögum yfirstandandi
árs er hlutfallið %9,2 af VLF en meðaltal Norðurlandanna væri
eðlilegt hlutfall. Það er mikilvægt að halda áfram að bæta
í, og jafnframt að tryggja að greiðsluþátttaka almennings í
kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu haldi áfram að lækka og
nái einnig sömu stöðu og annars staðar á Norðurlöndunum.
Hvað það síðarnefnda varðar hefur þegar náðst verulegur
árangur á kjörtímabilinu. Árið 2018 nam hlutdeild íbúa
Norðurlandaþjóðanna í heilbrigðiskostnaði %15,2 að meðaltali,
sem eru nýjustu tölur sem til eru yfir Norðurlandameðaltalið.
Greiðsluhlutfall íslenskra heimila af heilbrigðisútgjöldum
hefur lækkað úr %18,3 árið 2013 niður í %15,6 árið 2019. Á
kjörtímabilinu hefur 700 milljónum nú þegar verið varið í
lækkun greiðsluþátttöku sjúklinga auk 800 milljóna á þessu
ári. Samkvæmt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar fyrir árin
2026-2022 má ætla að hlutfallið verði komið niður í %14-13 um
árið 2025.
Verg landsframleiðsla varasamur mælikvarði
Alþjóðlegur samanburður verður að fara fram á réttum forsend-
um. Hér á landi eru íbúar 65 ára og eldri hlutfallslega færri en í
samanburðarríkjum og þjóðin ung, þó hún eldist hratt.
Þegar útgjöldin eru leiðrétt m.t.t. aldurssamsetningar sést að
Ísland ver ekki lægra, heldur talsvert hærra, hlutfalli til heilbrigð-
ismála en hin Norðurlöndin að Noregi undanskildum. Þó það sé
um margt jákvætt að eiga næsthæsta hlutfallið á Norðurlöndum
þá eru útgjöld ein og sér ekki eini mælikvarðinn.
Hlutfall getur t.a.m. verið varasamur mælikvarði til skemmri
tíma, enda lækka útgjöld sem hlutfall af VLF gjarnan á tímum
hagvaxtar en geta aukist á krepputímum. Í miklum hagvexti geta
útgjöld til heilbrigðismála því vaxið þó að hlutfallið af VLF lækki
ef vöxtur landsframleiðslu er hraðari en vöxtur útgjalda.
Mestu skiptir að einblína á gæði og árangur af þjónustunni.
Hvernig hægt er að hámarka virði hverrar krónu sem lögð er inn
í kerfið með hagsmuni notenda efst í huga, frekar en að einblína á
hlutfall eyðslu.
Heilbrigðisútgjöld hins
opinbera % af VLF (2019)
(án fjárfestinga), %
Heilbrigðiskostnaður
leiðréttur m.t.t.
aldurssamsetningar, %
Noregur 9,0 9,3
Ísland 7,3 9,1
Svíþjóð 9,3 8,3
Danmörk 8,4 7,7
Finnland 7,0 5,8
Telur að verja eigi að minnsta kosti 11%
Samfylkingin telur að forgangsröðun hjá ríkisstjórnum undan-
farinna ára hafi komið harkalega niður á fjármögnun heil-
brigðiskerfisins. Í stað uppbyggingar heilbrigðiskerfisins þegar
hagur þjóðarbús vænkaðist í kjölfar efnahagshruns hefur inn-
viðaskuldin haldið áfram að hlaðast upp í heilbrigðiskerfinu.
Samfylkingin telur almenning á Íslandi eiga skilið jafnt aðgengi
að fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem völ er á, óháð efnahag
og búsetu, og við eigum ríkan mannauð í starfsfólki heilbrigð-
iskerfisins, en heilbrigðisstarfsfólki þarf að fjölga, sér í lagi
hjúkrunarfræðingum og sjúkraliðum. Það er til mikils að vinna
að skýra verkaskiptingu og bæta skipulag í heilbrigðiskerfinu
svo tryggja megi hagkvæmustu ráðstöfun fjármuna hverju sinni.
En það er bara önnur hliðin á vanda heilbrigðiskerfisins. Hin
hliðin er sú að heilbrigðisþjónusta á Íslandi hefur árum saman
verið undirfjármögnuð og undirmönnuð og þannig ekki getað
uppfyllt væntingar og þarfir almennings.
Samfylkingin telur nauðsynlegt að miða framlag til
heilbrigðis þjónustu við það sem þekkist í nágrannaríkjum okkar
þannig að a.m.k. 11% af vergri landsframleiðslu fari til heilbrigð-
isþjónustu í stað rúmlega 8%. Þessi vanfjármögnun kerfisins,
sem blasir við, leiðir til meiri kostnaðar á öðrum sviðum sam-
félagsins og verri og ótryggari þjónustu. Með því að fjármagna
heilbrigðiskerfið með fullnægjandi hætti spörum við talsverða
fjármuni annars staðar í kerfinu.
Framlagið miðist við vandaða greiningu á þörf
Viðreisn telur ekki rétta nálgun að miða útgjöld til
heilbrigðismála við verga landsframleiðslu. Á Íslandi
er sveiflukennt hagkerfi, sem treystir á fáa stóra
útflutningsatvinnuvegi. Á árinu 2020 féll vísitala
landsframleiðslu til dæmis um tæp 8 stig á sama tíma og
auka þurfti verulega framlag til heilbrigðismála. Viðreisn
telur að verja þurfi meira fé til heilbrigðismála en vill að
framlagið miðist við vandaða greiningu á þörf hverju sinni.
Slík nálgun er að mati okkar betur til þess fallin að mæta
bæði þeim áskorunum sem við stöndum frammi fyrir núna
og áskorunum framtíðarinnar.
Tölurnar eru á ábyrgð Sjálfstæðisflokksins