Ljósmæðrablaðið - 01.07.2021, Qupperneq 22

22 LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ - JÚLÍ 2021
F R Æ Ð S L U G R E I N
AÐ VERA SÁTT VIÐ
BRJÓSTAGJÖFINA JAFNVEL ÞÓ
EITTHVAÐ VANTI UPP Á:
REYNSLA KVENNA AF BRJÓSTAGJÖF
INNGANGUR
Í huga margra eru barnsfæðing og brjóstagjöf samtvinnuð á þann hátt
að þegar kona fæðir barn muni hún gefa því brjóst í þeim tilgangi að
næra það. Ekki síst er þetta veruleikinn hér á Íslandi þar sem brjósta-
gjöf er algeng og flestar konur velja brjóstagjöf sem fyrsta valkost til að
næra barnið sitt. Í stefnu Ljósmæðrafélags Íslands segir meðal annars að
ljósmæður séu sérfræðingar í brjóstagjöf og þeirra hlutverk sé að stuðla
að jákvæðu viðhorfi og árangursríkri brjóstagjöf, veita foreldrum upplýs-
ingar um brjóstagjöf og fræðslu og taka mið af vilja og getu konunnar til
brjóstagjafar þar sem áhersla er lögð á upplýst val (Ljósmæðrafélagið,
1998). Alþjóðaheilbrigðisstofnunin mælir með að börn fari á brjóst innan
klukkustundar frá fæðingu, séu eingöngu á brjósti fyrstu sex mánuðina
og svo með annarri fæðu til tveggja ára aldurs eða lengur allt eftir vilja
móður og barns (WHO, 2018). Þessa stefnu hafa íslensk heilbrigðisyfir-
völd tekið upp og tölur Landlæknisembættisins frá 2012 sýna að 98%
barna voru á brjósti viku gömul og 86% eingöngu á brjósti. Við þriggja
mánaða aldur voru 86% barna á brjósti, þar af 67% þeirra eingöngu á
brjósti samkvæmt sömu skýrslum (Embætti Landlæknis, 2012).
Margir áhrifavaldar í umhverfi kvenna ásamt persónubundnum
þáttum í fari þeirra hafa áhrif á brjóstagjöf. Niðurstöður rannsókna sýna
að menntun kvenna, aldur og fyrri reynsla af brjóstagjöf hefur jákvæð
áhrif á brjóstagjöfina, sérstaklega ef reynslan er jákvæð (de Oliveira og
Camelo Jr, 2017; Santacruz-Salas o.fl., 2019). Hins vegar hafa rann-
sóknir á reynslu kvenna af erfiðri brjóstagjöf sýnt að þær konur hugsa
frekar til þess að næra ekki næsta barn á brjósti (Schafer, Campo Colaizy,
Mulder og Ashida, 2017; Larsen og Kronborg, 2012). Þær konur sem
hugsa jákvætt til heilsufarslegs ávinnings brjóstagjafar fyrir barnið og
jafnvel sjálfa sig ásamt sjálfstrausti eru líklegri til að ná markmiðum
sínum varðandi lengd brjóstagjafar í sex mánuði eða lengur (Andrew og
Harvey, 2011; Bourdillon, McCausland og Jones, 2020; Cato, Sylvén,
Henriksson og Rubertsson, 2020; Powell, Davis og Anderson, 2014;
Roberts, Wawrzyniak, og Kubiec, 2017). Margar rannsóknir hafa verið
birtar þar sem konur lýsa stuðningi í nærumhverfi sínu. Aðallega eru það
makar kvennanna, mæður þeirra, systur, tengdamömmur og vinkonur
sem hafa áhrif á viðhorf þeirra til brjóstagjafar, en jákvæð reynsla
annarra kvenna í nærumhverfinu verður gjarnan til þess að konur velja
að vera með barnið á brjósti (Alina, Ismail, Manan, Muda, og Mohd,
2014; Andrew og Harvey, 2011; Powell o.fl., 2014; Roberts o.fl., 2017).
Í eigindlegri rannsókn þar sem 21 kona með barn á fyrsta ári tók þátt
kemur fram að þær konur sem voru lengur en sex mánuði með börnin
sín á brjósti lýsa jákvæðum stuðningi einstaklinga í nærumhverfinu
eða höfðu jákvæða reynslu af brjóstagjöf. Þær gátu reitt sig á stuðning
annarra, sagt frá vandamálum sínum og sameiginlega fundið lausn á
því að láta brjóstagjöfina ganga upp. Hins vegar lýstu þær konur sem
voru stutt með börnin sín á brjósti skorti á hvatningu og fyrirmyndum til
brjóstagjafar í nærumhverfinu sínu (Powell o.fl., 2014).
Fyrir framvindu brjóstagjafarinnar er konum mikilvægt að fá fræðslu
um brjóstagjöf á meðgöngunni og niðurstöður rannsókna sýna gjarnan
að konur hefðu viljað fá meiri fræðslu en í boði var (Alianmoghaladam,
Phibbs og Benn, 2017; Elín Ösp Gísladóttir og Jónína Einarsdóttir, 2013;
Moudi, Tafazol, Boskabad, Ebrahimzadeh og Salehiniya, 2016). Konur
vilja fá heiðarlega fræðslu um það sem þær geta átt von á í upphafi
Lilja Guðnadóttir
Ljósmóðir MS, Heilbrigðisstofnun
Norðurlands á Dalvík
Sigfríður Inga Karlsdóttir
Ljósmóðir, prófessor við Heilbrigðis-
vísindasvið Háskólans á Akureyri